بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش مهارت های مثبت اندیشی بر شادکامی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع دوره اول متوسطه شهر شیروان انجام شده است. پژوهش حاضر از جمله پژوهش های نیمه آزمایشی - مداخله ای - با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری پژوهش، کلیه دانش آموزان دختر دوره اول مقطع متوسطه شهر شیروان در سال تحصیلی 93 -94 بودند.
نمونه اولیه دانش آموزان یکی از دبیرستانها ی عادی دخترانه به تعداد 160 نفر - نمونه اولیه - بود که بصورت تصادفی انتخاب شدند و با استفاده از پرسشنامه شادکامی آکسفورد پیش آزمون شدند 30 نفر از دانش آموزانی که نمره شادکامی آنان زیر 42 بود انتخاب و معدل نمره سنجش آغازین آنان بعنوان پیش آزمون عملکرد تحصیلی در نظر گرفته شد. سپس آزمودنی ها به دوگروه 15 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. در مرحله بعد به گروه آزمایش به مدت 10 جلسه 45 دقیقه ای مهارت مثبت اندیشی آموزش داده شد یک هفته بعد از اتمام جلسات آموزشی دوباره هر دو گروه مورد سنجش - پس آزمون - قرار گرفتند.
میانگین نمرات گروه آزمایش در متغیر شادکامی حدود 20 نمره و در عملکرد تحصیلی حدود 4 نمره افزایش یافته است. تحلیل نتایج نشان داد که تفاوت بین دو گروه آزمایش و کنترل معنادار است به عبارت بهتر آموزش مهارت های مثبت اندیشی بر شادکامی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع دوره اول متوسطه شیروان معنا دار است. و با 95 درصد اطمینان می توان فرضیه تحقیقی را تایید نمود.
مقدمه
شادابی، نشاط و احساس خوشبختی یکی از موهبت های الهی است که در سایه تندرستی و سلامت روانی به انسان ها اعطا شده است، علاوه بر آن سلامت روانی یکی از مهمترین عوامل موثر در ارتقا و تکامل انسان ها محسوب می شود. و این امر به ویژه در دانش آموزان از اهمیت بسیاری برخوردار است. در مقابل اینکه با دید منفی به دنبال مسایل و مشکلاتی از قبیل افسردگی، استرس، اضطراب، افکار خودکشی، و غیره باشند به دنبال افزایش و بهبود بهزیستی، کیفیت زندگی، شادکامی هستند. در رابطه با نبود افکار مثبت نسبت به آینده و وجود اضطراب، افسردگی، استرس و افکار خودکشی پژوهش های گسترده ای انجام شده است که همگی به نوعی این رابطه را تایید کرده اند
موج فزاینده ی بد بینی و افسردگی، یأس و ناامیدی، پایین آمدن سن خودکشی افزایش طلاق و بزهکاری بسیاری از مشکلات روانی- اجتماعی دیگر، واقعیت های انکار ناپذیری هستند که نشان هی دهند شادی از جوامع بشری رخت بربسته است به گفته ی رولومی1، - - 1967 انسان ها به قدری سرگرم و شیفته فناوری شده اند که هویت انسانی خود را با خویشتن و نیز دیگران از دست داده اند
بررسی ها نشان داده است که می توان مهارت های لازم برای برخوردار بودن از خوش بینی و مثبت نگری همراه با انعطاف پذیری و مبتنی بر واقعیت را به کودکان و نوجوانان آموزش داد و آن ها را در برابر مسایل و مشکلات ایمن سازی روانی کرد
افراد خوش بین در برابر مشکلات و استرس های گوناگون، در راستای تغییر یا حذف عامل استرس زا کوشش می کنند. از آن جا که خوش بین ها درباره ی آینده مطمئن هستند به تلاش ادامه می دهند، حتی هنگامی که با ناملایمات جدی روبه رو می شوند. افراد بدبین، مردد هستند و بیشتر می کوشند تا خودشان را از ناملایمات کنار بکشند. آنها کارهایی انجام می دهند که حواس پرتی های موقتی ایجاد می کند اما به حل مشکل کمک نمی کند و حتی گاهی دست از تلا ش بر می دارند.
به طور کلی خوش بین ها با تلاش برای کسب حمایت های اطلاعاتی یا عاطفی، پذیرش نقش خود در ایجاد مشکل و تلاش برای اصلاح موقعیت، در برابر مساله ایستادگی می کنند. وقتی کنار آمدن مساله مدار امکان پذیر نیست، خوش بین ها از راهبردهایی مانند پذیرش، شوخی و بازسازی مثبت بهره می برند. بدبین ها گرایش بیشتری به کنار آمدن، به کمک انکار آشکار و دست کشیدن ذهنی و رفتاری از هدف دارند
شادکامی بخش مهمی از کیفیت زندگی و بالاتر از ثروت است. شادکامی می تواند مولد انرژی ، شور و نشاط و حرکت و پویایی باشد و هم چون سپری، آدمی را در برابر فشار های روانی و مشکلات محافظت کند
هم چنین این عقیده وجود دارد که خوش بینی می تواند به شادکامی، پیشرفت تحصیلی، سلامتی، عزت نفس و منبع کنترل درونی منجر شود
به نظر می رسد که بسیاری از دانش آموزان به دلیل داشتن افکار بدبینانه و منفی ناسازگارانه و غیر منطقی نسبت به آینده خودشان ناامید هستند و خطر ابتلاء به مسایل روانی مانند افسردگی بیش از پیش سلامت آن ها را تهدید می کند. جمعیت شایان توجهی از دانش آموزان نسبت به مشکلات شان نگاهی مبالغه آمیز و آشفته کننده دارند و خودشان را به عنوان فردی می پندارند که هیچ، حس کنترلی بر محیط و یا رفتارهای مخرب خود ندارد. عملکرد تحصیلی از جمله مباحثی است که در محیط های آموزشی به ویژه در مدارس از اهمیت زیادی برخوردار است به نظر می رسد متغییرهایی مانند مثبت اندیشی، سلامت روانی، شادکامی بر عملکرد تحصیلی نقش مهمی داشته باشند
در چنین شرایطی، آموزش مهارت های مثبت اندیشی و افکار خوش بینانه و منطقی برای مردم بویژه کودکان و نوجوانان به منظور تقویت و بهبود ارتباط مثبت با خود، ارتباط مثبت با دیگران و زندگی و نیز افزایش عزت نفس و موفقیت های تحصیلی آنان بسیار مفید و سودمند به نظر می رسد. آموزش این مهارت ها به دانش آموزان کمک می کند تا خود را بهتر بشناسند و پیرامون نظر خود درباره ی خویشتن و جهان کنجکاوی کنند.
در آموزش خوش بینی و مثبت اندیشی دانش آموزان تشویق می شوند تا تجربه های مثبت و خوب خود را باز شناسند و نقش آن هارا در افزایش و ارتقای احترام به خود و عزت نفس را باز شناسی کنند و در عین حال، توانایی شناخت جنبه های مثبت دیگران را نیز کسب کنند. آنان هم چنین، می آموزند تا در جهان، موضعی فعال اتخاذ کنند و زندگی خود را شخصا شکل دهند، نه این که هر آنچه برسرشان می آید به گونه ای منفعل بپذیرند. به علاوه آنها از طریق آموزش این مهارت ها قادر می شوند ارتباط میان افکار، احساسات و رفتار های خود را درک کنند
لذا برای این که دانش آموزان از روحیه ای مثبت نگرانه درباره ی خود ؛دیگران ودنیا برخوردار شوند وخود را مفید واثر بخش دانسته وبتوانند زندگی خودرا با اندیشه ای روشن ؛ ودیدی واقع بینانه تر وبا اطمینان سپری کنند نیاز به مداخله وآموزش بیش از هر زمان دیگری برای آنان احساس می شود تا آنها با امید وانگیزه ای بیش تر به تحصیل بپردازند . نکات گفته شده همگی تاکیدی بر ضرورت بررسی این موضوع است .از این رو تلاش به آموزش مهارت های مثبت اندیشی به دانش آموزان و بررسی میزان اثربخشی آن برشادکامی وعملکرد تحصیلی آنان است .
پیشینه ی تحقیق
نتایج پژوهش - دستغیب، علیزاده و فرخی - 1391 نشان داد که با آموزش مهارتهای مثبت اندیشی به دانش آموزان می توان بر خلاقیت و هریک از زیر بخشهای خلاقیت؛ سیالی، بسط، ابتکارو انعطاف پذیری دانش آموزان افزود.
نتایج تحقیق کشاورز - - 1386 حاکی از آن است که بین سلامت جسمی و روانی، روابط اجتماعی و خانوادگی، خوش بینی نسبت به آینده و نگرش نسبت به شادی با نمرات شادکامی، ارتباط مثبتی وجود دارد.
