بخشی از مقاله
چکیده
کاهش وزن سریع کشتی گیران می تواند منجر به کم آبی بدن و عدم تعادل الکترولیت ها و افت عملکرد ورزشی را به دنبال داشته باشد. استفاده از برنامه صحیح آبرسانی می تواند در پیشگیری از کاهش عملکرد ورزشی مؤثر باشد. هدف از این مطالعه بررسی اثر مصرف شیر کم چرب پس از یک دوره کاهش ورزن سریع بر توان بی هوازی در کشتی گیران جوان بود. در یک مطالعه نیمه تجربی، 12 کشتی گیر جوان در محدوده سنی 18 تا 25 سال به صورت هدفمند و در دسترس به عنوان آزمودنی انتخاب شدند. سپس 2 درصد از وزن بدن آزمودنی ها با استفاده از سونا کاسته شد. به میزان آب از دست رفته بدن، شیر کم چرب در فواصل زمانی 15 دقیقه ای و طی چهار مرحله مصرف شد.
پس از آخرین مرحله مصرف شیر کم چرب، آزمودنی ها به مدت سه ساعت استراحت کردند تا آبگیری انجام شود. عملکرد بی هوازی کشتی گیران قبل از کاهش وزن و در پایان سه ساعت بازیابی آب بدن با استفاده از آزمون بی هوازی RAST مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون تی مستقل و تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر تجزیه و تحلیل شد . - P<0/05 - یافته ها نشان داد که به دنبال کاهش سریع وزن عملکرد بی هوازی کاهش می یابد و استفاده از شیر کم چرب می تواند تا حدودی این مشکل را جبران کند. بین عملکرد بی هوازی کشتی گیران در مراحل مختلف ارزیابی تفاوت معنی داری مشاهده شد - . - P<0/05 در مجموع به نظر می رسد مصرف شیر کم چرب در دوره ریکاوری پس از کاهش وزن سریع می تواند اثر مفیدی بر عملکرد بی هوازی کشتی گیران داشته باشد.
واژههای کلیدی:شیر کم چرب، توان بی هوازی، کاهش سریع وزن، کشتی
مقدمه
کاهش وزن یکی از مسائل مهم در ورزش های انفرادی و به عنوان عاملی محدود کننده در اجرای مناسب در میادین ورزشی محسوب می شود. در رشته های انفرادی کاهش وزن توسط ورزشکاران امری عادی محسوب شده و آنها عقیده دارند که با کاهش وزن و رسیدن به وزن دلخواه به موفقیت های بهتری دست خواهند یافت. در بیشتر ورزش ها، حفظ و نگهداری وزن مناسب برای انجام کار بیش تر و بهتر و گرفتن نتیجه مطلوب لازم است - سندگل، . - 1372 ورزش کشتی به عنوان ورزش ملی کشورمان یکی از قدیمی ترین رشته های ورزشی است که قدمتی به درازای تاریخ دارد. یکی از اساسی ترین مسائل در میان کشتی گیران مسئله کنترل وزن و روش رسیدن به وزن مطلوب می باشد که در سلامت و عملکرد ورزشی کشتی گیران تأثیر قابل ملاحظه ای دارد - لمبرت و جونز، . - 2010
علیرغم این که در سال های اخیر روش های مختلف و سازمان یافته ای - اکونوموس و همکاران، 1993؛ گارت و همکاران، 2009؛ رشیدلمیر و همکاران، - 2009 برای کاهش وزن ورزشکاران در ادبیات تحقیقی پیشنهاد شده است ؛ اما متأسفانه استفاده از روش های حاد یا سریع کاهش وزن به ویژه در میان کشتی گیران رواج بیشتری دارد - کردی و همکاران، . - 2011 کشتی گیران از طریق محدودیت غذایی و پوشیدن لباس های ضخیم و سونا به منظور کاهش آب بدن، کاهش وزن سریع را انجام می دهند. کاهش وزن سریع یکی از معضلات در ورزش کشتی و عاملی محدودکننده و خطرناک برای ورزشکاران این رشته محسوب می شود.
ورزشکاران در فاصله زمانیکوتاهی - معمولاً کمتر از دو یا سه روز - پیش از وزن کشی و رقابت با استفاده از قرص های مدر و یا تهوع آور، افزایش بی رویه شدت و مدت تمرین، استفاده از رژیم های سخت غذایی، کاهش آب بدن از طریق تعریق به همراه محدود کردن دریافت مایعات، وزن خود را کاهش می دهند - کردی و همکاران، - 2011، کهمعمولاً موجب اختلالات حاد مختلفی نظیر کم آبی، کاهش حجم پلاسما و کاهش جریان خون محیطی - شیرف و همکاران، - 2004، کاهش ذخایر انرژی برای مسابقه و ریکاوری - بورک و همکاران، - 2004، برهم خورن تعادل الکترولیت ها و مواد معدنی - کاسا و همکاران، - 2000، خستگی زودرس و افزایش نمره درک تلاش - هورسویل و همکاران، - 1990، عصبانیت، اضطراب، و کاهش حافظه کوتاه مدت - چوما و همکاران، - 1998، افزایش استرس اکسایشی - یاناگاوا و همکاران، 2010 - ، و اختلال در سیستم ایمنی همورال - پالمبلاد و همکاران، - 1977 می شود.
مطالعه ساواکا و همکاران - 2007 - نشان داد کاهش بیش از دو درصد از وزن بدن می تواند عواقب فیزیولوژیکی منفی بر سلامت و عملکرد ورزشی داشته باشد - ساواکا و همکاران، . - 2007 در شرایط بدتر، از دست دادن 4 تا 5 درصد از آب بدن می تواند موجب افزایش حرارت مرکزی بدن و در نتیجه اختلال در سیستم عصبی مرکزی گردد - ساواکا و همکاران، . - 2007 با از دست دادن آب بدن، ذخایر الکترولیت ها نیز کاهش می یابند و این امر موجب خستگی می شود. هر چقدر این کم آبی و خستگی بیشتر باشد، اثرات بعدی جدی تری را به دنبال خواهد داشت که از آن جمله می توان به کاهش سرعت بازگشت به حالت اولیه و هماهنگی ضعیف و کاهش سرعت و قدرت عضله اشاره کرد. برای کاستن از میزان آبزدایی و آثار زیانبار آن بر عملکرد ورزشی، باید مایعات از دست رفته جایگزین شوند.
پژوهش های علمی گولکان و همکاران، نقش حیاتی آب را در به اوج رسیدن توانایی ورزشکار تأیید می کند. گولکان اظهار می کند: کم آبی بدن حتی به مقدار اندک، قابلیتهای اجرایی را کاهش می دهد - گودرزی، . - 1382 در جایی دیگر نتایج تحقیقات نشان می دهد که روش های کم آبی گرمایی و تمرینی هر دو به کاهش حجم پلاسما - دو برابر درصد کاهش وزن - منجر می شود. اگر آب بدن بیش از دو درصد وزن بدن کم شود، عملکرد استقامتی را تا حد زیادی کاهش می دهد ولی به نظر نمی رسد بر قدرت، تأثیری داشته باشد - سندگل، . - 1372
از بین روش های حاد کاهش وزن، از دست دادن آب از طریق عرق کردن متداول تر است که در این صورت حتی وقتی که زمانی بین یک تا پنج ساعت برای آبگیری مجدد بدن پس از وزن کشی تعیین می شود، این فاصله برای آبگیری مجدد و تثبیت کامل هموستازی آب و الکترولیت ها کافی نیست - گودرزی، . - 1382 یک برنامه صحیح برای نوشیدن مایعات بعد از آبزدایی بایستی وجود داشته باشد تا علاوه بر جلوگیری از آثار منفی متعاقب آن موجب پیشگیری از افت عملکرد ورزشی نیز گردد. واتسون و همکاران - 2008 - نشان دادند شیر می تواند نوشیدنی مناسبی جهت بازیابی آب بدن در شرایط پس از تمرین باشد. در جایی دیگر بیان شده که به دلیل وجود محتوای الکترولیتی و پروتئینی شیر کم چرب، این ماده می تواند مؤثرتر از آب و سایر محلول های الکترولیتی جهت جایگزینی آب از دست رفته بدن باشد. - والترمن و همکاران، . - 2014
نتایج تحقیقات شیرفس و همکاران نشان داد که شیر میتواند نوشیدنی مؤثری جهت بازیابی مایعات بدن پس از تمرین باشد و می تواند توسط هر فردی مصرف شود به جز افرادی که نسبت به تحمل لاکتوز حساسیت دارند - شیرفس و همکاران، . - 2007 دستیابی به راهکارهایی جهت کاهش خطرات ناشی از کاهش سریع وزن ، یکی از اهداف اصلی در بسیاری از پژوهش های علمی در این زمینه است. آبرسانی و بازیابی وزن بدن به طور مطلوب در شرایط پس از کاهش وزن سریع می تواند در موفقیت ورزشی و عملکرد ورزشی کشتی گیران بسیار حائز اهمیت باشد. درهمین راستا این مطالعه به دنبال بررسی اثر مصرف شیر کم چرب بر عملکرد توان بی هوازی پس از یک کاهش سریع وزن در کشتی گیران جوان می باشد.
روش شناسی تحقیق
در مرحله اول طی فراخوانی در سالن های ورزش کشتی شهر نجف آباد اصفهان از کلیه افراد واج شرایط دعوت به همکاری به عمل آمد. از شرایط ورود به این پژوهش؛ داشتن حداقل سه سال سابقه ورزش کشتی، حداقل یک دوره حضور در مسابقات قهرمانی کشور و قرار داشتن در محدوده سنی 18 تا 25 سال بود. از بین افراد واجد شرایط، 12 نفر انتخاب شدند. در مرحله دوم طی یک جلسه توجیهی، هدف از اجرای این تحقیق و مراحل مختلف آن توضیح داده شد و در پایان به سوالات شرکت کنندگان پاسخ داده شد. در انتهای جلسه توجیهی از کلیه شرکت کنندگان، رضایت نامه کتبی دریافت شد. سلامت عمومی آزمودنی ها توسط پزشک مورد بررسی قرار گرفت. پیش از شروع برنامه کاهش وزن سریع با استفاده از سونا، وزن آزمودنی ها با کمک ترازوی دیجیتال مدل سکا مورد ارزیابی قرار گرفت.
در ادامه هر یک از آزمودنی ها با استفاده از سونا به میزان 2 درصد از وزن بدن خود را کم کرد و به دنبال آن به میزان 1/5 برابر وزن کم شده هر کشتی گیر و طی چهار مرحله زمانی 15 دقیقه ای، با استفاده از شیر کم چرب - 1/5 درصد - ، آبرسانی انجام شد. پس از آخرین مرحله مصرف شیر کم چرب، آزمودنی ها به مدت سه ساعت استراحت کردند تا آبگیری انجام شود. عملکرد بی هوازی کشتی گیران قبل از کاهش وزن و در پایان سه ساعت بازیابی آب بدن با استفاده از آزمون بی هوازی RAST مورد ارزیابی قرار گرفت. قبل از اجرای این آزمون، کشتی گیران با شدت حدود 40 درصد حداکثر ضربان قلب گرم کردند. سپس تحت کنترل دو ناظر زمان سنج، مسافت 35 متر را 6 نوبت متوالی با همه توان و سرعت ممکن طی کردند.
زمان استراحت بین هر وهله 10 ثانیه بود - یاروس، . - 1988 پس از پایان 6 مرحله دویدن سریع تناوبی، با توجه به زمان اجرای هر نوبت دویدن - T1-T6 - و جرم فرد و مسافت مشخص 35 متر، به کمک رابطه ریاضی، متغیرهای اوج توان، میانگین توان، حداقل توان و شاخص خستگی محاسبه گردید - دهقان، . - 1388 آزمون میدانی RAST در برابر آزمون معیار ارگومتری - وینگیت - در برآورد توان گلیکولیتیک اندام تحتانی از اعتبار بالایی برخوردار است . - R=0/86 - به منظور تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردید. در بخش آمار توصیفی با استفاده از شاخص های گرایش به مرکز مانند میانگین و انحراف استاندارد، داده ها توصیف شدند. در بخش آمار استنباطی با استفاده از آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و همچنین آزمون تعقیبی بونفرونی فرضیه های آماری مورد بررسی قرار گرفت. پیش فرض نرمال بودن توزیع داده ها نیز با کمک آزمون کولموگروف-اسمیرنوف مورد ارزیابی قرار گرفت. کلیه محاسبات آماری در سطح P<0/05 و با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20 انجام شد.
یافته ها
جدول .1 توصیف مشخصات بدنی آزمودنی ها در مرحله پیش آزمون - میانگین انحراف معیار -
