بخشی از مقاله
چکیده
تغذیه مناسب، از شرائط ضروری برای بهبود مؤثر عملکرد ورزشی، آماده سازی، رفع خستگی پس از فعالیت و جلوگیری از آسیب دیدگی ورزشکاران است. مکمل های تغذیه ای شامل کربوهیدرات ها، پروتئین ها، ویتامین ها و مواد معدنی در حد مجاز توصیه شده به طور گسترده ای در زمینه های ورزشی گوناگون منبع کمکی هستند. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی تغییرات ترکیب بدنی و توان بی هوازی در دوندگان به دنبال مصرف مکمل ZMA بود. . بدین منظور 16 مرد ورزشکار دونده به عنوان آزمودنی و به صورت تصادفی در دو گروه مصرف مکمل - n=8 - ZMA وگروه کنترل - 88 - قرار گرفتند. گروه اول ZMA با مصرف روزانه سه کپسول 1000 میلی گرمی قبل از خواب و گروه دوم، گروه کنترل بدون مصرف مکمل. قبل از شروع مصرف مکمل، ازدوندگان آزمون وینگیت به عمل آمد و پس از هشت هفته تمرین نیز مجدداً آزمون انجام و برای هر آزمودنی ثبت گردید. نتایج تحقیق نشان میدهد که بین اثر مصرف مکمل ZMA بر ترکیب بدنی دوندگان اختلاف معنیداری وجود ندارد اما نشان میدهدکه بین اثر مصرف مکمل ZMA بر توان بی هوازی اختلاف معنیداری وجود دارد - p<0.05 - به طوری که مصرف مکمل ZMA سبب بهبود عملکرد دوندگان شد.
مقدمه
در حال حاضر مواد معدنی مانند روی و منیزیم و ویتامین B 6 در غالب یک مکمل ترکیبی به نام ZMA توجه شمار زیادی از پژوهش گران را در زمینه ی تغذیه و ورزش به خود جلب کرده است.در ترکیب ZMAروی بصورتِ روی مونومتیونین آسپارتات و Mg بصورت منیزیم آسپارتات است که با ویتامین B6 ترکیب شده است. در حقیقت ZN و MG بصورت ترکیب با آسپارتات در بدن بهتر جذب می شوند. ترکیبات این مکمل از اجزای مهم فرآیندهای بیولوژیکی به شمار می آیند - سینگه و همکاران .1 - 2000 روی به عنوان عنصر ضروری دریک سری فر ایندهای بیوشیمیایی حیاتی و مورد نیاز برای فعالیت بیش از300 آنزیم درگیر است. عنصر روی برای فعالیت کاتالیکی آنزیم های مختلف در مسیرهای گلیکولیز و چرخه ی کربس، و نیز برای عملکرد بسیاری از هورمون های درگیر در سوخت و ساز انرژی ضروری می باشد، به همین دلیل می توان گفت این ریزمغذی نقش برجسته ای در سوخت و ساز ایفا می کند .روی جز مهمی از آنزیم های لاکتات دهیدروژناز و کربنیک انیداز است که این آنزیم ها در سوخت و ساز بین بافتی در هنگام فعالیت ورزشی نقش دارند .بنابراین، ممکن است مکمل روی بر میزان اسیدوز پس از فعالیت ورزشی، آستانه ی لاکتات، و در نتیجه زمان رسیدن به درماندگی موثر باشد - ویلبرن و همکاران . - 2004 در پژوهشی 4 هفته مکمل روی 3 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز - در کشتی گیران نخبه به افزایش مقادیر تستوسترون و هورمون های تیروییدی، قبل و پس از فعالیت درمانده ساز منجر شد 3. در حالی که در پژوهش دیگری، مکمل مقادیر زیاد روی در افراد با سابقه ی فعالیت ورزشی منظم، که دارای وضعیت طبیعی از لحاظ عنصر روی بوده و از یک رژیم غذایی مطلوب پیروی می کردند، به افزایش مقادیر تستوسترون سرم و سایر هورمون های آنابولیکی منجر نشد.
منیزیم در بسیاری از فر ایندهای مؤثر بر عملکرد عضلانی شامل انقباض عضلانی، سنتز پروتئین ، مصرف اکسیژن،تولید انرژی و تعادل مایعات شرکت می کند. به علاوه منیزیم به عنوان یک تنظیم کننده فیزیولوژیکی دراستحکام غشای سلولی نقش دارد و به عملکرد عصبی عضلانی، قلبی عروقی، ایمنی و هورمونی کمک می کند - کارویل و کرونین12010، نلسون و لوکاسکی. - 22006 ویتامین B6 شامل ترکیبات پیریدوکسین, پیریدوکسال و پیریدوکسامین است. این سه شکل در بدن به همدیگر تبدیل میشوند. ویتامین B6 به شکل فسفوریله و کوآنزیم تعداد بیشماری از واکنش های متابولیسم پروتئین است. این واکنشها شامل ترانس آمیناسیون, دآمیناسیون و دکربوکسیلاسیون هستند. اعمال ویتامین B6 متنوع است و شامل تبدیل گلیسین و سرین به همدیگر, تبدیل هموسیستئین به سیستاتیونین, تشکیل نیاسین و سروتونین از تریپتوفان و تشکیل دلتا آمینولولنیک اسید برای سنتز هِم است. این ویتامین در آنزیم فسفوریلاز که گلیکوژن را به گلوکز 1 فسفات تبدیل میکند, موجود است. - شایمین3 - 2003 بیشتر اشکال فسفوریله ویتامین ,B6 قبل از جذب توسط فسفاتازهای روده هیدرولیز می شوند. این ویتامین توسط یک فرایند غیرقابل اشباع جذب میشود. در پژوهشی توسط ویلبرن و همکاران - 2004 - مصرف چهار روز در هفته مکمل روی،منیزیم و آسپارتات - ZMA - به مدت هشت هفته تأثیر معنی داری بر غلظت سرمی روی،هورمون های کاتابولیک و آنابولیک، استقامت عضلانی و حداکثر قدرت پایین تنه و بالا تنه، ظرفیت بی هوازی، ترکیب بدن و سازگاری های تمر ینی ندارد - ویلبرن و همکاران . - 2004
در تحقیقی - حمید زاده - - 1389 به مدت 8 هفته مصرف مکمل ZMA برروی قدرت پرتابگران وزنه را مورد بررسی قرار داد در انتها نتایج تحقیق نشان داد که مصرف مکملZMA افزایش اندکی در میزان پرتاب وزنه پرتابگران دارد اما این افزایش رکورد در سطح معنی داری نبود. کونته و همکاران - 4 - 2006 در پژوهشی 3 ماهه به بررسی اثر مکمل ZMA براستقات دوچرخه سواران مرد پرداختند که در مقایسه بین پیش آزمون وپس آزمون گروهها، به این نتیجه رسیدند که کاهش معنی داری در زمان طی کردن مسافت 10 کیلومتر دوچرخه سواران مشاهده گردید. ودر مجموع نتایج تحقیق نشان داد که مصرف مکمل ZMA تاثیر معنی داری در استقامت دوچرخه سواران مرد دارد. یانگ و همکاران - 5 - 2010 درمطالعه ای با عنوان تاثیر مصرف مکمل ZMA و کراتین بر حد اکثر اکسیژن مصرفی ورزشکاران سه گانه مرد بعد از دو ماه تمرین به این نتیجه رسیدند که مصرف مکمل روی ومنیزیم می تواند باعث افزایش حد اکثر اکسیژن مصرفی ورزشکاران سه گانه مرد شود. بریلا و هالی - - 1992 در مطالعه ای با عنوان اثر مکمل منیزیم بر تمرینات قدرتی. نشان دادند که تفاوت قابل توجهی در افزایش قدرت عضله چهار سر گروه مکمل منیزیم نسبت به گروه کنترل دیده می شود که ممکن است در اثر سنتز پروتئین بیشتر باشد.
مواد و روش ها :
روش تحقیق حاضر نیمه تجربی و کاربردی است. در این تحقیق رابطه علت و معلولی مورد بررسی قرار گرفت. به این صورت که متغییر مستقلZMA اعمال شد تا اثرمتفاوت آن بر متغییر وابسته توان بیهوازی و ترکیب بدنی بر عملکرد دوندگان بررسی شود. جامعه آماری پژوهش حاضر را دوندگان استان فارس ساکن شهرستان شیراز تشکیل می دادند. برای جمع آوری اطلاعات اقدامات زیر انجام شد. در ابتدا پس از مراجعه به هیئت دو و میدانی استان فارس صورت اسامی تمامی دوندگان حرفه ای و مبتدی که در استادیوم حافظیه شیراز تمرین می نمایند را تهیه و سپس جهت گردهمایی تمامی ورزشکاران پیام کوتاهی مبنی بر، انجام یک فعالیت پژوهشی برای آنها ارسال و دعوت به همکاری به عمل آمد. در یک جلسه شرح کامل فعالیت، مبنی بر مصرف یک دوره مکمل ZMA برای تمامی شرکت کنندگان توضیح داده شد. قبل از شروع مرحله اجرایی پژوهش کلیه شرایط پژوهش و توصیه های ضروری برای آزمودنی ها جداگانه تشریح و از آنها جهت شرکت در تمامی مراحل آزمون رضایت نامه اخذ شد. پس از آن پرسشنامه محقق ساخته ای که شامل اطلاعات فردی مانند نام، نام خانوادگی، سن، قد،وزن، وضعیت تاهل،سابقه تمرین دوومیدانی، سابقه بیماری خاص و یا مصرف داروی خاص و فرم تعهد اخلاقی جهت مصرف منظم مکملهای مورد بحث و شرکت در رکوردگیری دویدن بود توسط جامعهای که شامل 40 مرد دونده بود تکمیل گردید. بر اساس تکمیل پرسشنامه و حذف آزمودنی هایی که شرایط پژوهش را نداشتند و از سه ماه گذشته تا زمان پژوهش مکمل های مورد بحث را استفاده ننموده اند تعداد 16 نفر از مردان دونده با دامنه سنی 21 تا 28 سال به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند.
روش مکملدهی - ZMA -
پس از انتخاب آزمودنی ها به طور تصادفی به دو گروه هفت نفره ، گروه مصرف مکمل ZMA برند الیمپ1 ساخت کشور لهستان دریافت روزانه یک کپسول 1000 میلی گرمی قبل از خواب ، و گروه کنترل - بدون مصرف مکمل - .
پروتکل تمرینی
دوره تحقیق حاضر 8 هفته بود: در ابتدا رکوردگیری 12 دقیقه ای دویدن از دوندگان انجام گرفت که زمان رکوردگیری 12دقیقه ای دویدن به عنوان پیش آزمون ثبت گردید. سه روز قبل از رکورد گیری به دوندگان اعلام شد تا ازاعمال فشار بیش از حد بر بدن خود کاسته تا مانع از تاثیر در نتیجه نهایی شود وپس از آن از هر دونده به تنهایی رکوردگیری 12 دقیقه ای دویدن انجام گرفت وضربان قلب قبل از شروع دویدن وبلافاصله پس از دویدن وهمچنین مسافت طی شده توسط هر ورزشکار ثبت گردید.پس از ثبت رکورد اولیه دوندگان ازمودنیهای گروه مصرف مکمل - ZMA - و ویتامینE به مدت هشت هفته به مصرف مکملهای مورد بحث پرداختند وگروه کنترل هم به تمرین عادی خود بدون مصرف مکمل ادامه داد و شایان ذکر است که آزمودنیها در طی مدت تحقیق دو روز در هفته را تمرین سبک 60 - با شدت الی 70 درصد ضربان قلب بیشینه - به مدت 70 دقیقه،دو روز در هفته را تمرین متوسط - 70با شدت الی 80 درصد ضربان قلب بیشینه - به مدت 60 دقیقه،دو روز در هفته را تمرین سنگین - 80 با شدت الی 90 درصد ضربان قلب بیشینه - به مدت 40 دقیقه می دادند. برنامه تمرینی به گونه ای طراحی شده بود که از 72 ساعت قبل از پایان دوره مصرف مکمل، از شدت تمرینات دوندگان کاسته شده بود. تا مانع از تاثیر در عملکرد ورزشکاران و نتیجه نهایی شود ودر نهایت رکوردگیری 12 دقیقه ای دویدن به عنوان پس ازمون از هر دونده به تنهایی انجام و همانند پیش ازمون ضربان قلب قبل از شروع دویدن وبلافاصله پس از ان و مسافت پیموده شده توسط هر ورزشکار ثبت گردید.
×اندازه گیریهای متغیرهای تحقیق
رکوردگیری 12 دقیقه ای دویدن با استفاده از کرونومتر مارک کیو کیو ساخت کشور ژاپن انجام گرفت،ضربان قلب دوندگان با استفاده از ساعت زیگما وکمربند مربوطه ساخت کشور آلمان وهمچنین رکوردگیری در پیست دوومیدانی استاندارد حافظیه شیراز انجام گرفت و اندازه گیری آمادگی قلبی - تنفسی اندازه گیری vo2maxاست که با واحد اکسیژن مصرفی بدن در دقیقه بر حسب لیتر - لیتر در دقیقه - انجام گرفت و همچنین دستگاه بادی کامبوزیشن مارک تانیتا ساخت کشور ژاپن برای اندازی گیری ترکیب بدن استفاده شد.
تجزیه و تحلیل آماری
نتایج حاصل از پژوهش حاضر به صورت میانگین انحراف معیار - mean - SD - بیان شده است. برای بررسی همگن بودن گروهها در متغیرهای مختلف از آزمون کولموگروف- اسمیرنف استفاده شد. از آنجا که تفاوت معنیداری میان گروهها از لحاظ فاکتورهای مختلف در مرحله پیشآزمون مشاهده نشد، از آزمونهای پارامتریک استفاده شد. در پژوهش حاضر برای بررسی اختلاف میانگین متغیرها از آزمون تجزیه و تحلیل واریانس با اندازهگیریهای مکرر 22 × 4 و آزمونهای t همبسته و مستقل استفاده شده است. کلیه آزمونها در سطح معنیداری P<0/05 و توسط نرم افزار SPSS نسخه 13 صورت گرفت.
