بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر به شیوه ی کتابخانه ای و با هدف پی بردن به تاثیر نگرش و انگیزش در در تدریس در دوره ابتدایی انجام شده ×است. تا به اهمیت و ضرورت این دو مولفه در فرایند تدریس پرداخته شود.
نگرش عبارت است از یک روش نسبتا ثابت در فکر ، احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه ها و موضوعات اجتماعی یا قدری و سیع تر هرگونه حادثه ای در محیط فرد
نگرش بر افکار اجتماعی موثر است، نحوه ی تفکر و پردازش اطلاعات را تحت تاثیر قرار می دهد و به عنوان طرح ذهنی عمل می کند. نگرش نتیجه آموزش است . انگیزش نیروی ایجاد کننده، نگهدارنده و هدایت کننده ی رفتار است
صاحب نظرانی همچون گلاسر، دسی و رایان انگیزش درونی را مهم تر از انگیزش بیرونی می دانند و آن را محرک اصلی رفتار می شمارند.
انگیزش بیشتر و نگرش مثبت - نسبت به محتوا و فرایند تدریس - در معلم و دانش آموز باعث فعالیت بهتر و بیشتر آنها شده و منجر می شود که تدریس موثر بود و به هدف خود که یادگیری باشد، برسد
مقدمه
تدریس در مقطع ابتدایی از حساسیت و اهمیت بسزایی برخوردار است. پس موثر بودن آن باید مورد توجه معلمین و دست اتدرکاران امر تعلیم و تربیت باشد.
در یکی از مدرسه ها کارورز بودیم.در زنگ هدیه های آسمانی - کلاس چهارم ابتدایی - در ابتدای زنگ از دانش آموزان خواست تا کتاب هدیه رو در کیف گذاشته و کتاب علوم را باز کنند. و این جمله را گفتند : هدیه درسی آسان است و نیاز به وقت گذاشتن ندارد. در اولین جلسه واحد مبانی آموزش ریاضی نیز با چنین مساله ای برخورد کردیم یکی از دنشجومعلمان خطاب به استاد گفتند:ریاضیات درس بی کاربردی است.
این موضوع یک مشکل و مسئله جدی است و باید راه حلی برای آن اندیشیده شود. داشتن نگرش منفی نسبت به محتوای آموزشی از انگیزش معلمان کاسته و باعث بی توجهی آنها به این محتوا می شود. این نگرش منفی معلمان به دانش آموزان منتقل می شود چرا که در دوران ابتدایی دانش آموز مقلد بی چون و چرا از معلم هستند . و دانش آموزی که نگرش منفی نسبت به یک درس داشته باشد در فعالیت های یادگیری مشارکت نخواهد کرد .
نگرش و انگیزش از عنصرهای مهم در امر تدریس به شمار می رود بنابراین ضرورت می یابد که به تبیین آنها پرداخته و راهکار های تقویت این دو مولفه هم در معلمان و هم در دانش آموزان بررسی گردد. اینکه چگونه می توان انگیزه ی آنها را تقویت کرد؟ چگونه می توان نگرش مثبت - نسبت به محتوا و فرایند تدریس - در آنها ایجاد کرد؟ تا فرایند تدریس هدفمند تر انجام شود.
نگرش در زبان رایج نگرش را تمایل روانی یا عطفی در مقابل چیزی یا شخصی بدون اینکه دگرگونی جسمانی در آن مداخله کند، تعریف می کنند. اما آنچه که صاحب نظران روان شناسی اجتماعی بیان می کنند جامع تر و کامال تر است. روش بلاو در کتاب روانشناسی اجتماعی ترجمه دادگران نگرش را نوعی حالت جسمانی یا وضعیتی می دانند که هم حالات عاطفی را بیان می دارد و هم آن حالت را به حرکت مبدل می سازد.
نگرش عبارت است از یک حالت مثبت یا منفی نسبت یه یک موضوع. به عبارت دیگر، نگرش عبارت است از یک حالت عاطفی مثبت یا منفی نسبت به هر چیزی که می توانیم در ذهن خود مجسم بسازیم، از جمله افراد. تعریف کمبریت و همکاران عبارت است از:
»نگرش عبارت است از یک روش نسبتاً ثابت در فکر، احساس و رفتار نسبت به افراد، گروه ها و موضوع های اجتماعی یا قدری وسیع تر، هر گونه حادثه ای در محیط فرد.« در حالت کلی نگرش را می توان یک حالت روانی- جسمانی تعریف کرد که به هنگام مواجهه با یک موضوع، افراد یا گروه ها، تصورات و افکاری در ذهن فرد پدیدار می شود. این تصورات، تغییراتی در هیجان و عواطف بوجود می آورد و فرد متناسب با آن افکار و احساسات رفتار میکند. لازم به ذکر است نمود خارجی و عملکردی رفتار را شامل نمی شود نگرش، نتیجه آموزش است که بخش آن در خانواده صورت می گیرد یا دست کم در روابط میان افراد پدید کی آید.
آلپورت می گوید: چهار شرط عمده می توانند موجب پیدایش یک نگرش شوند. شرط اول، تراکم تجربه است که عبارت است از سروکار داشتن با موضوع یا گروهی از اشخاص و تجربیاتی نزدیک یا مشابه. دومین شرط تمایز گذاشتن میان تجارب است. شرط سوم بر پایه یک ضربه عاطفی یا یک تجربه دراماتیک قرار دارد که شخص یا موضوع در آن دخیل است. شرط چهارم بر تقلید استوار است و شمار زیادی از نگرش های پذیرفته شده، از این طریق است. تقلید از والدین، معلمان ، دوستان و...
انگیزش از اصطلاح انگیزش تعاریف زیاد به عمل آمده است یکی از جامع ترین آنها عبارت است از: انگزیش به نیروی ایجاد کننده، نگهدارنده و هدایت کننده گفته می شود. مورنو - - 2010، برای انگیزش یادگیزی این تعریف را به دست آورده است: »فرایند های روان شناختی که رفتار دانش آموزان را در جهت یاد گیریهدایت و حفظ می کنند.« در قیاس با انگیزش، انگیزه بصورت نیاز یا خواست ویژه ای که انگیزش را موجب می شود تعریف شده است.
رویکرد های مختلفی برای انگیزش ارائه شده است. پیروان رویکرد رفتار گرایی پیامد های اعمال و رفتار ها را هدایت کننده آنها می دانند. در رویکرد شناختی باور بر این است که اندیشه های فرد سرچشمه انگیزش او هستند.
در رویکرد انسانگرایی » به توانایی دانش آموزان برای رشد شخصی، آزادی انتخاب هدف زندگی، ویزگی های مثبت تأکید می شود« - سانتروک . - 2004 بنابراین از دیدگاه روان شناسان انسان گرا، برای ایجادانگیزش باید احساس شایستگی، خود مختاری، عزت نفس را در افراد افزایش داد
نظریه خود مختاری دسی و رایان - 1985 - فرض می کند که در انسان تمایل ذاتی برای رفتار و یادگیری وجود دارد که یا توسط محیط پیرامون تشویق و حمایت می شود و یا بالعکس برا اثر بی توجهی، تضعیف می گردد. این نظریه انگیزش را به انگیزش درونی، بیرونی و بی انگیزگی تقسیم می کند.
انگیزش درونی، مبتنی بر نظریه های ذاتی بر شایستگی و خود مختاری است و باعث می شود که انسان پیوسته در جستجو و تلاش برای غلبه بر چالش ها باشد و فعالیتی نظریه یادگیری به خاطر خشنودی و رضایت درونی انجام شود. انگیزش بیرونی بدین معناست که فرد فعالیت خود را به خاطر نفس عمل انجام نمی دهد. بلکه آن عمل وسیله ای برای رسیدن به اهداف دیگر مثل جوایز و پاداش هاست و قسمت سوم که بی انگیزگی است در آن فرد بین رفتار و نتایج آن ارتباطی نمی یابد و علت رفتار را نیروی خارج از منترل خود می پندارد
ویلیام گلاسر در نظریه انتخاب خود انگیزش درونی را حائز اهمیت می شمارد و آنها را محرک اصلی رفتار می شمارد. طبق نظریه انتخاب پنج نیاز اساسی منبع همه محرک های درونی و هدایت رفتار انسانی هستند این نیاز ها عبارت اند از - 1 « بقا - ادامه حیات - - 2 دلبستگی و تعلق خاطر - 3 قدرت - 4 ازادی - 5 سرگرمی
ارتباط انگیزش و نگرش :
فیشبین و آجزن - 1975 - ، بر طبق نظریه ی عمل معقول، معتقدند که رابطه نگرش ها و رفتار ها مستقیم نیست. به نظر آنها آنچه که بین نگرش و رفتار دیده می شود قصد عمل کردن است .
به نظر آذربایجانی و همکاران - - 1387، عوامل انگیزش فردی - نیازها و شخصیت - و انگیزش گروهی - وضعیت اقتصادی و فرهنگ - از عوامل مهم در تکوین نگرش هستند .یعنی انگیزش در ایجاد و تغییر نگرش موثر است. انگیزش را نیروی ایجاد کننده، نگهدارنده و هدایت کننده رفتار و نگرش را روش ثابت در فکر، احساس و رفتار تعریف کردیم . بر طبق این تعاریف نگرش حالتی است که فرد متناسب با آن رفتار می کند و انگیزش نیرویی که رفتار را به وجود می آورد. رویکرد های مختلف انگیزشی مانند رویکرد رفتارگرایی، شناختی ، انسان گرایی گویای ارتباط نگرش و انگیزش است بنابر رویکرد رفتار گرایی، وقتی فرد پیامد رفتاری درک می کنند نگرشی نسبت به این رفتار در او شکل می گیرد که ممکن است آن رفتار را دوباره انجام دهد یا نه.
رویکرد شناختی منبع انگیزش را اندیشه های فرد می داند .اندیشه نیز قسمتی از نگرش فرد به موضوع را تشکیل می دهد. رویکرد انسان گرایی بر آن است که برای ایجاد انگیزش باید احساس شایستگی، خود مختاری، و عزت نفس ا در افراد افزایش داد
در این رویکرد نیز از احساس و هیجان سخن به میان آمده که قسمتی از نگرش را تشکیل می دهد. بنابر آنچه که گفته شد، می توان نتیجه گرفت ارتباط دو مولفه انگیزش و نگرش، ارتباطی دوسویه و متقابل است و این دو همپوشانی دارند . یعنی اگر فردی نگرشی قوی نسبت به یک موضوع داشته باشد، این نگرش باعث ایجاد انگیزه در فرد می شود. عکس این رابطه نیز صادق است یعنی انگیزش فرد که بنا به دلایلی باعث بروز رفتار از فرد شده با پیامدش می تواند در ایجاد و تغییر نگرش موثر باشد.
تأثیر انگیزش و نگرش بر تدریس تدریسی را می توان موثر و اثر بخش دانست که به یادگیری منجر شود یعنی بر اثر تجربه در فرایند تدریس، تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار بالقوه دانش آموزان ایجاد شود. در تدریس عوامل زیاد دخیل هستند که می توانند تدریس را به یک تدریس موثر تبدیل کنند از جمله این موارد عبارت اند از تجهیزات و رسانه های آموزشی، فضای آموزشی، روش ها تدریس مناسب، شیوه شروع تدریس، رشد شناختی داش آموزان و ... . اما دو موالفه دیگر که می توانند سهم به سزایی در موثر بودن تدریس داشته باشند انگیزش و نگرش هستند که باید تحت عنوان مولفه های زیر مورد برسی و بحث قرار گیرند: انگیزه معلم از تدریس، انگیزه انشد َآموز نسب به یاد گیری، نگرش معلم و دانش آموز نسبت به درس.
