بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری مذهبی صنعتی است که علاوه بر، برخورداری از امکانات درآمد زایی، اشتغال زاست و بازیابی روانی، آرامش روح، لذت بردن از فضای معنوی، مشاهده جلوه های مختلف آداب و رسوم زیارتی، محصولات معنوی، جلای جان، خیر و برکت، را نیز به دنبال خواهد داشت. فضای جغرافیایی، بازتابی از آگاهی های اساسی انسان از جهان، تجربیات او از زندگی و وابستگی های ارادی او با محیط خود می باشد.
توسعه گردشگری نیاز به زیر ساخت دارد و عمدتا در قالب تاسیسات اقامت، خدمات، حمل و نقل و امکانات عمومی تعریف می شود محدوده مورد مطالعه ی پژوهش حاضر، شهر شیراز مرکز استان فارس است که در این مقاله سعی نموده ایم تاثیر گردشگری مذهبی بر معماری و فضای جغرافیایی شهر شیراز را بررسی کنیم این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است و با استفاده از مطالعات میدانی و جمع آوری داده از طریق بررسی ها اسنادی و کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. یافته ها حاکی از آن است که فضای جغرافیایی شهر شیراز به طور پیوسته تحت تاثیر مستقیم و غیرمستقیم گردشگری مذهبی قرار داشته و خیابان ها و مناطق مسکونی اطراف، مراکز خرید و حتی نوع درختان متاثر از این شاخه از گردشگری بوده اند. و در نهایت پیشنهاد هایی مطابق با نیاز منطقه ارائه گردید.
مقدمه
گردشگری مذهبی یکی از اشکال عمده ی گردشگری است که شامل دیدار از اماکن مذهبی و انجام فرایض دینی و مذهبی است - حیدری چیانه،1387، . - 85 امروزه های بنا های مذهبی بخشی مهم از مراجعات مردمی در کشور به خود اختصاص می دهند و جز پر بیننده ترین بنا ها به شمار می روند. از همین رو جز جاذبه های اصلی کشور محسوب می شوند و به همین نسبت می بایست بیشتر مورد توجه قرار گیرند
از آنجا که گردشگری به عنوان یکی از نیاز های جسمی، روحی و فطری انسان ها در بسیاری از جنبه های حیاتی وی نقش موثری ایفا می کند. در تمام مکاتب الهی به ویژه دین کامل اسلام مورد توجه قرار گرفته است. اسلام یک روش زندگی است و نه صرفا یکی از ادیان
گردشگری مذهبی نقش عمده ای در زندگی اجتماعی کشورهای اسلامی ایفا می کند. گردشگری مذهبی، علاوه بر جنبه های اقتصادی و مالی، باعث ارتباط بیشتر با سایر جوامع اسلامی شده و تعامل بین ملل و فرهنگ هایی را که نقاط مشترکی دارند، سبب می شود
در این نوع گردشگری انگیزه اصلی زیارت اماکن مقدسه و زیارتگاه هاست، که اقامتگاه ها و نوع امکانات آن به . - Fatemi.2001.1 - حال در طول مدت اقامت تاثیر می نهد
در این میان گردشگری مذهبی، دو گروه مواجه مشاهده می شوند: یکی زائران، یا کسانی که انگیزه ی انها از مسافرت، فقط انجام امور مذهبی است، و زمان و مدت اقامت شان، تابع اوقات فراغت نیست. و دیگری، گردشگران مذهبی که ضمن انجام زیارت و شرکت در مراسم مذهبی از مکان های دیگر گردشگری اعم از مذهبی و غیر زیارتی نیز دیدن می کنند و یا به عبارتی دیگر، اهداف مسافرت آنها چند منظوره با اولویت زیارت است، که خود موجب بالا رفتن مدت سفر و در نتیجه افزایش هزینه های مسافرت می شود
شهر شیراز در جنوب کشور و از قطب های توسعه توریسم مذهبی به شمار می آید. این شهر دارای آثار تاریخی بسیاری می باشد، اما بیش از آن که به دلیل آثار تاریخی و باستانی مشهور باشند، بعنوان سومین حرم اهل بیت و سومین شهر مذهبی شناخته می شود. آرامگاه های متعددی از منسوبان به امامان شیعیان در این شهر وجود دارد که شاهچراغ یکی از مهمترین آن هاست. به واسطه وجود این حرم مقدس سالانه جمعیت قابل توجهی گردشگر وارد این منطقه می شوند که بر فضای جغرافیایی به انحای گونگون اثر گذار هستند. گردشگران مذهبی به واسطه حضور خود در شهر شیراز اثرات مستقیم و غیر مستقیمی را بر روی خصیصه های کالبدی و فضایی این شهر گذاشته اند.
در این پژوهش سعی می شود علاوه بر شناسایی پتانسیل ها و جاذبه های مذهبی، اثرات آن را بر روی معماری و فضای جغرافیایی مناطق به خصوص اطراف شاهچراغ بررسی نمود که آیا گردشگری مذهبی عامل اصلی در شکل گیری این گونه فضا ها بوده یا خیر؟
مبانی نظری
گردشگری امروزه در چارچوب طرح های آمایشی اعم از ملی، منطقه ای و محلی به عنوان یکی از ابزارها و مولفه ها های مهم توسعه و محرومیت زدایی به شمار می رود. گردشگری که مهمترین عوامل عمران ناحیه ای است فعالیتی ارز آور و متعادل کننده است که موجب توسعه اقتصادی و اجتماعی در سطح منطقه ای شده و توزیع عادلانه درآمد و همچنین سطح اشتغال به دنبال دارد
بررسی ارتباط بین مذهب، زیارت و گردشگری، بارها به طور جداگانه یا با هم مورد مقیاسه قرار گرفته است. از این رو است که توسعه گردشگری مذهبی بدون درک و مطالعه مذهب و زیارت امکان پذیر نیست. در طی اولین دهه از قرن بیست و یکم مطالعات علمی زیادی در این باره در رشته های مختلف انجام پذیرفت. مطالعات اخیر درباره اشتغال حاصل از گردشگری مذهبی پارادایم جدیدی برای درک ماهیت پدیده گردشگری است. بر طبق این مطالعات، اقتصاد حاصل از اماکن مذهبی توسط گردشگران به وجود می آید. اگر چه ادبیات توسعه گردشگری توجه کمتری به گردشگری مذهبی معطوف داشته است.
