بخشی از مقاله
چکیده
شهر 130هزار نفری زابل در شرق کشور ایران و در منطقه آب و هوایی گرم و خشک و کم باران با متوسط بارندگی سالانه 50 میلی متر قرار دارد و این در حالی است که میزان تبخیر آن در حدود 5000 میلی متر در سال می باشد. بعلاوه این شهر در فصل تابستان در معرض وزش بادهای محلی 120روزه سیستان قرار دارد که در ایام خشکسالی دریاچه مجاورش یعنی هامون، همراه با گرد و خاک غلیظی می باشد.
منشأ و بنیاد این شهر در حدود 150سال پیش ناشی از رشد و ادغام دو روستای »حسین آباد« و »نصرت آباد« بوده که طراحی آن توأم با آینده نگری لازم نبوده و شرایط طبیعی خشن و غیر مساعد نیز باعث شده تا رویش، ایجاد و نگهداری فضای سبز در آن با مشکلات عدیده ای روبرو باشد.
تحقیق حاضر با استفاده از روش»توصیفی- تحلیلی« و مبتنی بر داده های اسنادی، کتابخانه ای و میدانی، فضای سبز شهری زابل و چالش های آن را بررسی نموده و نتایج تحقیق نشان می دهد که این شهر از فقر فضای سبز رنج برده به طوری که سرانه آن بسیار ناچیز بوده و همواره نگهداری و مراقبت و گسترش فضای سبز در این شهر با مشکلات خاص مناطق خشک و بیابانی آنهم به صورت حاد و ویژه همراه می باشد.
مقدمه
یکی از معضلات اصلی فراروی توسعه اصولی و زیر بنایی فضای سبز در اغلب شهرهای کشور عدم وجود تشکیلات منسجم و قانونمند و پشتوانه قانونی لازم جهت فعالیت فراگیر در این زمینه می باشد.
در حال حاضر در حدود 20 شهر کشور سازمان پارک ها و فضای سبز و در بقیه شهرها با توجه به اهمیت فضای سبز نزد مسئولین شهری، واحد فضای سبز یا کارشناس فضای سبز در زیر مجموعه معاونت خدمات شهری شهرداری وظیفه انجام مطالعات، طراحی احداث و نگهداری فضای سبز را بر عهده دارند.
بر اساس قوانین موجود امکان راه اندازی سازمان پارک ها و فضای سبز در شهرهای با جمعیت بالای 220 هزار نفر که واجد دو منطقه شهرداری باشند، وجود دارد. این سازمان در کشور بر اساس اساسنامه ابلاغی از طرف وزارت کشور فعالیت می نمایند ولی در مجموع همخوانی زیادی از نظر نوع و سطح فعالیت آن در شهرهای مختلف کشور وجود ندارد و در هر شهر بر اساس چارت خاص خود فعالیت می کنند.
از طرفی سازمان یا متولی فضای سبز در شهرهای کشور از جایگاه واقعی در سیستم شهرداری های کشور برخوردار نمی باشند و در مجموع در شرایط حاضر امکان حداکثر فعالیت جهت دستیابی به فضای سبز مطلوب با توجه به امکانات موجود شهرداری های کشور امکان پذیر نمی باشند. بنابراین جهت حل مشکلات فوق و قدم نهادن در مسیر توسعه مطلوب کمی و کیفی فضای سبز لازم است نسبت به تدوین چارت تشکیلاتی متناسب جهت واحد متولی فضای سبز در کشور اقدامات اساسی انجام بذیرفته و نسبت به اصلاح قوانین موجود و تدوین قوانین جدید اقدام گردد.
در حال حاضر فعالیت شهرداری ها در زمینه فضای سبز در قانون حفظ و گسترش فضای سبز مصوب خرداد ماه 1359 مشخص و ضوابط اجرایی آن در تاریخ 29 شهریور ماه 1373 تدوین و ابلاغ شده است. در این لایحه قانونی، نارسایی های فراوانی به چشم می خورد و لازم است نسبت به تکمیل و جامع نمودن آن اقدام کرد، که تا به حال ارگان های متعدد فعالیت هایی را در این زمینه به انجام رسانیده اند که لازم است به صورت هماهگ و از طریق مجاری قانونی نسبت به این امر اقدام نمود.
در این راستا مفاد ماده 63 برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتمایی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران فرصت مناسبی را در اختیار مسئولین و متولیان فضای سبز کشور قرار می دهد تا نسبت به رفع نواقص موجود اقدام نمایند. در این ماده تدوین لایحه جامع مدیریت شهری گنجانده شده است که در قالب آن می توان لایحه جدید و کامل در زمینه فضای سبز تدوین و از طریق مراجع قانونی به تصویب رساند.
اهمیت فضای سبز در زندگی بشر و فرهنگ ایرانی
به طور کلی لزوم ایجاد، حفظ و توسعه فضای سبز، بنابه دلایلی بی شمار، روز به روز محسوس تر گردیده و اندک اندک معنا و ارزش واقعی خود را که همانا مترادف با زندگی، حیات، تنفس، پاکیزگی و بهداشت محیط، زیبایی و طراوت و آسایش روح و روان، پاکیزه کننده هوا و رفع آلودگی آن است، نزد مردم و مسئولین رفته رفته آشکارتر شده، به طوری که کمبود یا نبود آن کاملا احساس می گردد.
فضای سبز با خواص چندگانه ای که دارد نقش فوق العاده ای در زندگی بشر دارد. که به صورت خلاصه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
▪ تولید اکسیژن و جذب ذرات و گازهای مضر معلق در هوا
▪ کاهش اثرات منفی نورها و صداهای مزاحم
▪ افزایش آسایش روحی و روانی
▪ کمک به زیباسازی و دلنشینی محیط زندگی
▪ ایجاد محیط مناسب جهت تفریح و تفرج
▪ کنترل باد و باران، اشعه خورشید، درجه حرارت و غیره
▪ جلوگیری از فرسایش خاک
▪ کاربردهای صنعتی، پزشکی و غیره
اگر نگاهی گذرا به رنگ سبز در فرهنگ عام و ادبیات این مرز و بوم داشته باشیم، می بینیم که مردم در قدیم در تنگ های شیشه ای سبز رنگ آب می ریختند و به آن می نگریستند و معتقد بودند که با نگاه کردن به آن، قدرت بینایی آنها افزایش خواهد یافت.
سبز کردن گندم، عدس و غیره در بهار و مراسم عید نوروز، خود گویای اشتیاق مردم به سبزی و خرمی بوده است. بنابراین آنچه که امروزه سبب گردیده است تا به فضای سبز در کشورمان به قدر و مرتبه خود اهمیت داده نشود، به یقین می توان گفت عدم آموزش صحیح و اطلاع رسانی کافی به مردم و مسئولین و کارگزاران فضای سبز می باشد.
که در این ارتباط در بخش آموزش فضای سبز، می بایست سه گروه: 1. مردم 2. مسئولین 3.کارگزاران به طرق عملی و از راههای مختلف تحت آموزش قرار گیرند.
