بخشی از مقاله
مروری بر اهداف و وظایف رسمی مطرح در اسناد مربوط به قانون کتابخانه های عمومی، آئین نامه اجرایی قانون تاسیس و نحوه اداره کتابخانه های عمومی کشور و سند نهضت مطالعه مفید که طی سالهای 1382 ببعد منتشر شده است، نشان می دهد که تقریبا به همه جنبه های نظری آنچه که د ر کتابهای درسی و کلاسهای درس رشته علم اطلاعات و دانش شناسی برای کتابخانه های عمومی مورد بحث است، توجه شده است. به بیانی دیگر گفتمان موجود در این اسناد همان گفتمان مورد توجه در آموزش علم اطلاعات و دانش شناسی است. در عین موارد مندرج در همین آئین نامه ها، قوانین و اسناد حاکی از توافقی جمعی بر این نکته است که در عمل کتابخانه های عمومی ایران و نیز وضعیت مطالعه در کشور نامطلوب و کمتر از آنی است که باید باشد و این واقعیت مهمترین دلیل ناموفق بودن کتابخانه های عمومی در رسیدن به مهمترین هدفی است که برایش تعیین شده است.
معقول بود که به لحاظ حرفه ای دو عامل را در ایجاد این وضعیت موثر بدانیم. اندک بودن کتابداران تحصیلکرده شاغل در کتابخانه های عمومی و گزینش مواد برای کتابخانه ها ی عمومی به صورت کاملا متمرکز. باور داشته و داریم که با به کارگیری تعداد نسبتا قابل توجهی از تحصیل کردگان دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی در کتابخانه های عمومی و نیز تهیه منابع مبتنی بر درخواست مراجعان ، ارتباط بین منابع و مردم تسهیل می شود، استفاده از منابع کتابخانه های عمومی افزایش می یابد وآمار سرانه مطالعه در ایران به سوی مطلوبیت حرکت خواهد کرد. این مورد در برنامه بلند مدت کتابخانه های عمومی با عبارت، در دسترس بودن » مشاور امین با بهره مندی از کتابداران متخصص و متعهد« غیر مستقیم مورد تاکید قرار گرفت. و در عمل نیز طی چند سال گذشته استخدامهای مبتنی بر دانش کتابداری در سطوح کارشناسی و کارشناسی ارشد در جریان بوده است.
گرچه هنوز زمان زیادی از به کارگیری کتابداران تحصیل کرده در کتابخانه های عمومی نگذشته است، اما اثر وجودی آنها در سه نوآوری موسوم به سند نهضت مطالعه مفید، طرح کتاب من و حرکت به سوی فراهم آوردن زمینه های ارائه خدمات به کودکان و نوجوانان در کتابخانه های عمومی قابل ردیابی است. در این نوشته با ذکر موادی از سند نهضت مطالعه مفید، پتانسیل سودمندی طرح کتاب من در جلب مراجعان به کتابخانه های عمومی و نیز احساس ضرورت حرکت به سوی ارائه خدمات به کودکان و نوجوانان در کتابخانه های عمومی، نشان داده می شود که مسیر، انتخاب شده مسیری مطلوب است، اما مطلوبیت هنگامی افزایش می یابد که بین افزایش تعداد اعضا، افزایش تعداد مجموعه و افزایش سرانه مطالعه، با سمت وسوی حرکت کشور به سوی اهداف سند چشم انداز بیست ساله و نیز سمت و سوی حرکت کشور به سوی توسعه پایدار با شاخص هایی که در سطح جهان مطرح است ، همخوانی تنگاتنگ وجود داشته باشد. به بیانی شفافتر، آینده کتابخانه های عمومی، در نقشی که این کتابخانه ها در رسیدن به سند چشم انداز و توسعه پایدار برعهده خواهند گرفت تعیین می شود.
یادآور می شود که در سند نقشه جامع کشور، توسعه فرهنگ مطالعه به عنوان راهبرد ملی تحت عنوان »توسعه فرهنگ مطالعه و تتبع و تحقیق، تقویت روحیه پرسشگری و حقیقت جویی و یادگیری - مادام العمر - در سطح عمومی و به گارگیری یافته های پژوهشی در زندگی روزمره به صورت عاملی برای توسعه اجتماعی و بهبود زندگی« آورده شده است - شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور. سند نقشه جامع علمی کشور ، 1389 ص. . - 27 به پیروی از سند چشم انداز بیست ساله، بخش فرهنگ عمومی در افق ایران 1404 برای دستیابی به جایگاه ممتاز سرانه مطالعه در جهان » سند نهضت مطالعه مفید« در جلسه 673 مورخه چهارم آیان هزاو سیصدو هشتاد و نه در شورای انقلاب فرهنگی به تصویب رسید - شورای فرهنگ عمومی، سند نهضت مطالعه مفید. . - 1389 عالی انقلاب فرهنگی در سند نهضت مطالعه مفید با توجه به نقش کتابخانه های عمومی در افزایش سرانه مطالعه در ایران - در ماد ه 3اهداف خُرد-هم بر تقویت کمّی مجموعه کتابخانه و هم بر افزایش تعداد اعضای کتابخانه های عمومی در دو بند زیر تاکید کرده است:
فراهم آوری 4 جلد کتاب به ازای هر نفر در کتابخانه های عمومی؛
عضویت 35درصد جمعیت ایران در کتابخانه های عمومی؛
این سند افزون بر مقصدی که قرار است کتابخانه های عمومی به آن برسند، شتاب رسیدن به مقصد را با افزایش هر سال %2 بر تعداد اعضای کتابخانه تعیین کرد. پرسشی که در پیوند با بحث این نوشته مطرح است، این است که به لحاظ موضوع و کیفیت چه کتابهایی به مجموعه اضافه شود و نیز چه کسانی به عضویت کتابخانه های عمومی درآیند؟ آشکار است که اگر چه نه بطور عینی، بلکه به بطور ضمنی اندیشیده شده است که این دو مورد، مسیری هستند که به افزایش مطالعه که همواره با اهمیت تلقی می شده است، می انجامند. گرچه می توان فهرستی از آیات، روایات، تاکیدات بزرگان تاریخ و اندیشه ایران در باره اهمیت مطالعه ارائه داد، اما همیشه نوعی نگاه عام برای خوبی یا اهمیت مطالعه وجود داشته است و دشوار است که شواهدی یافت که بر سمت و سویی مشخص برای مطالعه تاکید داشته باشد. منظور این است که همیشه گفته اند و می گوئیم که مطالعه اهمیت دارد، اما از تاکید بر این نکته که مطالعه ما را به کجا خواهد رساند باز مانده ایم - مورد استثنایی در این مورد همه مطالعاتی است که قبولی در دانشگاه را به عنوان هدف خود برگزیده اند.
این نوع نگاه عام در سند نهضت مطالعه مفید نیزوجود دارد.این سند با این جمله آغاز شده است. »نقش والا و حساس مطالعه در تکامل فردی و اجتماعی که در نهایت به پرورش ابعاد کمال آفرین و آسمانی روح بشر نیل می کند.« خرسندانه در پاراگراف بعدی این سند که با هدف ارائه تعریفی برای مطالعه مفید تنظیم شده است، قدمی بجلو برداشته شده و از مرحله مطالعه برای مطالعه - علم برای علم - به مرحله مطالعه معطوف به اثر و نتیجه مبتنی بر پرورش و تعالی فرد و اجتماع قدم نهاده شده است.
