بخشی از مقاله
چکیده
در طول تاریخ بشریت عنصر مبارزه با ظلم وتجاوز در تمام جوامع و فرهنگ ها امری مقدس و ضروری بوده است و لیکن در برهه هایی از زمان و به دلایل شرایطی خاص، این فرهنگ ظهور، بروز و تجلی بیشتری داشته است. هر زمان و مکانی که ظالم یا متجاوزی به حقوق افراد تجاوز نمود، مردانی غیور با اراده ای پولادین و با فداکاری و از خود گذشتگی درمقابلشان ایستاده و با ظلم وتجاوز مبارزه کرده اند، حال یا در راه هدف والای خود کشته شده اند و یا به فتح و پیروزی رسیده وظلم و متجاوز را سر جای خود نشانده اند.
این حرکت حماسه ساز در جوهره زمان به یک فرهنگ عظیم مبدل گشت که اوج این فرهنگ در تراﮊدی کربلا به مدیریت تاریخی حسین بن علی - ع - و به تبلیغات و ترویج و حفظ این فرهنگ توسط دخت علی بن ابیطالب حضرت صدیقه زینب کبری - س - به جهانیان عرضه شد. این تراﮊدی که سرشار از جلوه های ویژه حقیقی و نمایانگر عشق حقیقی بنده و معبود است بهترین فیلم آموزشی تاریخ بود و قسمت های بعدی این فیلم در حماسه ٨ سال دفاع مقدس در کربلای ایران به کارگردانی فرزندی از نسل حسین بن علی - ع - بنام خمینی - ره - و به حفظ این فرهنگ توسط خواهران و مادران شهدا اکران شد.
به آرشیو بردن چنین فیلمی آن هم برای مدت طولانی مسلماﹰ این حماسه را در ذهن ها کمرنگ می کند و خطر فراموشی فرهنگ و پیرو آن هجوم فرهنگی دشمن فرصت طلب می تواند ابتذال و غرب گرایی و نفرین آیندگان را برای نسلی که می بایست به حفظ فرهنگ و تاریخ این مردم می پرداخت، را به دنبال داشته باشد. آدمی چون تنوع طلب است لذا پخش فیلم تکراری تأثیر چندانی بر مخاطب که نسل جوان جامعه می باشند؛ نخواهد گذارد. پس باید با رصد فرهنگی به فکر راهکارها و روش هایی نوین در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت و هموارسازی بستر گسترش علل بوجود آمدن این فرهنگ بود چرا که در بررسی پدیدههای فرهنگی و اجتماعی باید
- 1 سوره صف ، آیه 4 ترجمه: - همانند سدي آهنین... -
جستجوگر علتهای پنهان و آشکار بود و اکتفا نمودن به چند روش ترویجی، عمل ارزیابی و تحقیق و اجرا را به سوی لغزش و خطا میکشاند.
بنابراین باید به گونه ای عمل کرد که در این مسیر بتوان هم این فرهنگ را حفظ کرد و هم به روش های نوین و صحیح و بدون تحریف تحویل نسل جوان جامعه داد و این میسر خواهد شد با همکاری همه جانبه همه دستگاه های فرهنگی و آموزشی کشور انشاﺀا... .
مقدمه
چکیده فرهنگ ایثار و شهادت از خودگذشتگی و اخلاص و آزاداندیشی هدفمند است. درحقیقت شهدا با از خود گذشتگی و با سوختن وجان در کف نهادن، محیطی فراهم کرده اند تا دیگران در کمال آرامش و آسایش به کار وتلاش خود بپردازند. به همین دلیل است که می گویند شهدا شمع محفل بشریتند. درحقیقت شهید با پرتو نور وجود خود، راه را برای حرکت وتلاش وجنب وجوش و آسایش دیگران مهیا می سازد که در غیر این صورت یعنی در تاریکی وظلمت ناشی از جهل و بی خبری و ظلم وستم وتجاوز ، مجالی برای حرکت باقی نمی ماند.
درحقیقت پرمحتواترین عنوان در راستای تکامل انسان از دیدگاه متون اسلامی عنوان شهید است.
شهید با قطرات خون سرخ و زیبایش ، راه اصلی انسانها وخط اصیل سعادت بشر را علامت گذاری میکند تا رهروان در وسط راه گم نشوند، بلکه از پی او با نشانه به پیش روند و به سعادت ابدی دست بیابند وخلاصه شهید کسی است که از فنا رسته و به ابدیت و بقاﺀ پیوسته است و اما اساس شهادت، مجاهدت در راه خدا و اجرای فرامین اوست. از این رو تمام کسانی که به گونه ای در راه بشریت خدمت کرده یا جهت احقاق حق یا آزادی یا مبارزه با ظلمی جان خود را از دست داده اند، به مقام شهات نائل میشوند وهمین طور است برای صاحبان اندیشه که در راه خدمت به بشریت جان باخته اند.
بر کسی پوشیده نیست که فرهنگ شهادت و ایثار چه نقش شگرفی در رشد و گسترش اسلام در زمان پیامبر - ص - و پس از آن ایفاﺀ کرده است. مرور تاریخ اسلام، همواره تداعی کننده نام شهیدان و ایثارگران ثابت قدم بوده است. نام آورانی که اگر ایثارگری ها و شهادت طلبی های آنها نبود، شاید دعوت اسلام در نطفه خفه شده و هیچگاه به گوش جهانیان نمی رسید.
خوشبختانه این خصلت یعنی ایثارگری و شهادت طلبی، به قدری از پویایی لازم برخوردار بوده که به تدریج و همگام با رشد روز افزون اسلام، به عنوان مؤلفه ای فرهنگی نضج و نمو پیدا کرد و اکنون از شناسه های هویتی مسلمین عالم و مکتب تشیع است به طوری که هیچگاه نمی توان به راحتی آن را از موجودیت و تشخص مسلمانان و شیعیان زدود. لذا تلاش برای بسط فرهنگ ایثار و شهادت درجامعه از مهمترین ملزومات فرهنگی و جتماعی کشور به شمار می رود.
فصل اول:
١‐١ - مفهوم شناسی واﮊه » شهید «
هدف از بیان مفهوم شناسی ، شناخت مؤلفه های شخصیتی یک شهید است تا طرح های فرهنگی را با رویکرد گرایش به این مؤلفه ها پی ریزی نمود.
در کتب لغت، برای کلمه شهید چند معنا ثبت شده است؛ مانند - امین در ارائه شهادت، گواه ، کشته در راه خدا و دین و وطن - وشهادت را - خبر دادن به آنچه دیده شود و مجموع آنچه با حسدرک کردنی است - دانستهاند.١
مرحوم راغب اصفهانی نیز در این باره چنین آورده است: »حاضر بودن و گواه بودن یا با مشاهده چشم و یا با اندیشه و بصیرت. واﮊه شهاده در معنی حضور به صورت مفرد به کار می رود مثلاﹰ آیه ٧٣ سوره انعام که میفرماید: - عالم الغیبﹺوالشهاده -
ولی به کار بردن واﮊه شهود یعنی حضور یافتن، به طور مجرد شایستهتر است و ایشان در ادامه چنین می نویسد: »شهادت سخن گفتن از روی علم و آگاهی است که از مشاهده و بصیرت یا دیدن با حواس و چشم حاصل شده باشد. در آیه ١٩ سوره زخرف، خداوند میفرماید: آیا با چشم خویش دیده اند؟ سپس می گوید: پس گواهی شان نوشته میشود. این آیه حکایت از این امر دارد که شهادت از شهود است«
در دایره المعارف - Modern Islamic Worlds - واﮊه شهید این گونه معنا شده است: در اصطلاح، این واﮊه بر افرادی اطلاق میشود که در راه خدمت به دین ودفاع از آن جان خود را فدا میکنند....
