بخشی از مقاله
چکیده
جنگ به حکم عاطفة انسانی، مردود و ناپسند؛ اما به حکم عقل و استدلال، مورد قبولفاست و در برابر دشمن متجاوز و ستمگر، چاره ای جز مقاومت و دفاع نیست و برای دفاع ازفجان و مال و سرزمین و عقیده، راهی غیر از ایثار و از خودگذشتگی وجود نداردل ایثار و شهادت به عنوان والاترین ارزشهای انسانی در دین مبین اسلام مد نظر بوده وفهمواره بر آن تاکید شده است. این مفاهیم ﮊرف در طول تاریخ همواره سرنوشت بشر رافتعیین کرده و او را از نابودی معنوی نجات داده است.
در فرهنگ اسلامی ما توجه به اینفمفاهیم همواره رایج بوده و پس از انقلاب اسلامی و در هشت سال دفاع مقدس به اوج خودف رسید. اهمیت والای این امر، لزوم توجه به آن را در جامعه امروز که با مفاهیمی چونفجهانی شدن و در هم آمیختن فرهنگ ها و حتی تهاجم فرهنگی همراه است، نشان می دهد. درفاین بین جوانان نقش اساسی و عمده مخاطب آموزه های دینی در رابطه با فرهنگ ایثار و شهادت هستند. بنابراین در این مقاله سعی شده است، راه های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در بین جوانان بررسی شود.
مقدمه
این کلمه ، معنای بذل و بخشش، ترجیحفدادن بعضی بر بعضی دیگر گذشت کردن از حق خود برای دیگران، غرض دیگران را بر غرضفخویش مقدم داشتن ، و منفعت غیر را بر مصلحت خود مقدم داشتن - این، کمال درجه سخاوتفاست. - دیگری را در رساندن به منفعت و دفع مضرت بر خود مقدم داشتن - آن نهایت برادریفاست - آمده است - دهخدا، ١٣٧٦، ج ٣: ٣١٦٦ - . در فرهنگ اجتماعی و سیاسی و اقتصادی اسلام، ایثار و از خودگذشتگی به عنوان اوجفوارستگی انسان و نشانه بارز پیوستگی بشر به خدا و مکتب تلقﹼی میگردد چنان که درفآیات فوق - سوره هل اتی - علی و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام به خاطر ایثارفمورد ستایش قرار گرفتند.
حضرت ابراهیم پیش از رسیدن به امامت با ایثار فرزندشفاسماعیل به قربانگاه، آزمایش شد - واذا ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فاتمهن قال انیفجاعلک للناس اماماﹰ قال و من ذریتی قال الاینال عهدی الظالمین ، - بقره/١٢٤ - فرهنگ مثل سایر مفاهیم علوم انسانی، میان صاحبهنظران و نظریهپردازان به یکی از مقولات مغلق و مبهم میماند و در دایره لفظ پردازیهای بیسرانجام، حیران و سرگردان است و هنوز اجماع روشنی بر سر تعریف آن حاصل نگردیده است.
- آقاپور، ١٣٨٤، ص٢٩ - . حال اگر اگر ایثار و از خودگذشتگی با نثار جان در راه خدا باشد، شهادت تلقﹼی می گردد، چنانفکه واقعه عاشورای حسینی، نقطه اوج ایثار و شهادت در طول تاریخ تشیع به شمار می رودفکه سرشار از نکات عبرت انگیز و زندگی ساز نه تنها برای شیعیان؛ بلکه برای انسان هایفآزاده جهان به شمار می آید. علامه جعفری فرهنگ را در قالب چهار نوع زیر طبقهبندی می نماید:
١‐ فرهنگ رسوبی: که عبارت از رنگآمیزی و توجیه شئون زندگی با تعدادی قوانین و سنن ثابته نژادی و روانی خاصو محیط جغرافیایی و رگههای ثابت تاریخی است که در برابر هر گونه تحول، مقاومت میورزد.
٢‐ فرهنگ مایع و بیرنگ: که عبارت از آن رنگآمیزیها و توجیهاتی است که بههیچ ریشهی اساسی روانی و اصولی ثابت تکیه نمی کنند و همواره در معرض تحولات قرار می گیرند.
٣‐ فرهنگ خود محوری یا خود هدفی پیرو: فرهنگ پیرو به آن قسمت از نوع کیفیت و شیوه زندگی مادی و غیر مادی میگویند که هیچ اصل و قانون اثبات شده قبلی را مورد تبعیت قرار نمیدهد، بلکه صحت و مقبولیت خود را از تمایل و خواستههای مردم میگیرد.
٤‐ فرهنگ پویا و هدفدار و پیشرو: این نوع فرهنگ در محاصره آن نمودها و فعالیت هایی که تحت تاثیر عوامل سیال زندگی و شرایط زودگذر محیط و اجتماع قرار می گیرند، نمی افتد؛ زیرا عامل محرک این فرهنگ، واقعیت مستمر طبیعت و ابعاد اصیل انسانی است.
اهمیت فرهنگ
فرهنگ برای جامعه، هم چون حافظه برای انسان است. به عبارت دیگر، فرهنگ شامل سنتهایی است که نشان میدهد پیش از این چگونه عمل میشده است. فرهنگ همچنین شامل شیوهی نگرش مردم به خود و محیط اطرافشان، پیشفرضهای بیان نشده آنها دربارهی راه و رسم دنیا، و همچنین روشی است که مردم باید عمل کنند.
