بخشی از مقاله
چکیده
در دنیای امروز، سرمایههای انسانی به عنوان با ارزشترین منابع هر کشوری در نظر گرفته میشوند و برای پیشرفت و توسعه کشور باید به بهترین وجه سرمایهانسانی لازم را تربیت و از آنها بهره جست. پیشنیاز یک جامعه توسعهیافته، برخورداری از سازمانهای توسعه یافته است و سازمانهای توسعه یافته نیز قدرت و اقتدار واقعی خود را به واسطه وجود منابع انسانی متخصص، به منزله سرمایههای استراتژیک بدست میآورند.
با توجه به آنچه در سند افق مطرح شده است، تا سال 1444 ایران به پیشتاز فرهنگی در سطح بین المللی تبدیل شده و در میان پنج کشور پیشرفته جهان در تولید اندیشه، علم و فناوری جای گرفته و از اقتصادی با نوآوری بسیار زیاد مبتنی بر معنویت و عقلانی ، برخوردار و در زمره یکی از ده اقتصاد بزرگ دنیا است؟ با توجه به اهمیت سرمایه انسانی در تحقق اهداف افق در تحقیق حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانهای و بررسی تحقیقات پیشین، سعی بر این است که اهمیت سرمایه انسانی به خصوص از دیدگاه اسلام بررسی شده و نقش سرمایه انسانی در تحقق افق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت تبیین شود. در انتها نیز پیشنهادهایی برای توسعه سرمایه انسانی در کشور به منظور بهره-برداری بیشتر از این سرمایه حیاتی مطرح گردیده است.
مقدمه
هدف افق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، داشتن جامعهای در سال 1444 هجری شمسی است که عموم مردم ایرانعمیقاً دیندار، پیرو قرآن کریم، سنت پیامبر ”ص“ و اهل بیت ”ع“ و با سبک زندگی و خانواده اسلامی ایرانی و روحیه جهادی، پاسدار ارزشها و میراث انقلاب اسلامی، تربیت یافته به تناسب استعداد و علاقه تا عالی ترین مراحل معنوی، علمی و مهارتی و شاغل در حرفه متناسباند و از آرامش، آسایش، سلامت و امید به زندگی در سطح برتر جهانی برخوردارند، میباشد.
یکی از مباحث بسیار اساسی در دوران معاصر جهان، بحث سرمایه انسانی است. سرمایه انسانی یا به عبارتی کیفیت نیروی کار و یا دانش نهادینه شدن در انسان، باعث افزایش تولید و رشد اقتصادی کشورها می گردد لازمه توسعه کشورها، دارا بودن نیروی انسانی خلاق، شایسته و مسئولیتپذیر است.نقش نیروی انسانی در فرآیند توسعه پایدار ، نقشی مهم و بی بدیل است و آینده هر ملتی را نیروی انسانی آن تعیین میکند. سهم نیروی انسانی در ثروت کشورها، در ژاپن 80، آلمان و اسپانیا 78 و ترکیه 72درصد است.
کشورهای درحال توسعه از سرمایه انسانی، بیش از سرمایه فیزیکی بهره دارند بر اساس آمار، سرمایه انسانی، نقش اول ثروت آفرینی در کشورهای توسعه یافته را با 67 درصد به خود اختصاص دادهاست، در حالی که سهم منابع طبیعی و فیزیکی صرفاً 33 درصد است. این سرمایه است که میتواند به عنوان پشتوانه حرکتهای بزرگ اجتماعی قرن بیست و یکم قرار گیرد. رهبر معظم انقلاب در دیدار فرماندهان نیروی دریایی ارتش در 8 آذر سال 1394 به اهمیت نیروی انسانی در پیشرفت کشور اشاره کردهاند: »نیروی انسانی صالح، چابک و برخوردار از فکر و مدیریت صحیح« در کنار ایستادگی، عزم راسخ، توکل به خدا و امید به آینده، راهگشاترین عناصر در رساندن ایران اسلامی به جایگاه بزرگ، تاریخی و متناسب با شأن آن هستند.
رتبه شاخص سرمایه انسانی ایران، بر اساس آخرین آمار مجمع جهانی اقتصاد در سال 2015، 80 در میان 124 کشور است. بر اساس اعلام مرکزپژوهشهای مجلس با این وضعیت ایران از چشمانداز خود جایگاه نخست منطقه و برخورداری از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی دور خواهد ماند. با توجه به اهمیت پرداختن به سرمایه انسانی، هدف پژوهش حاضر تبیین اهمیت و نقش سرمایه انسانی در تحقق افق الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و در نهایت پیشنهادهایی برای بهبود شرایط رشد منابع انسانی با توجه به اندیشه های اسلامی - ایرانی میباشد.
تعریف سرمایه انسانی
مفهوم سرمایه انسانی در ادبیات مدیریتی در سال 1960 توسط بکر و شولتز1مطرح شد. سپس در مطالعات رومر2در مورد رشد اقتصادی، سرمایه انسانی به عنوان یک عامل مهم در فهم توسعه در نظر گرفته شد . مفهوم سرمایه انسانی، به توانمندیها و مهارتهای منابع انسانی یک کشور اشاره دارد. در جدول1 تعاریف سرمایه انسانی از منظر پژوهشگران آورده شده است.به سرمایه انسانی به عنوان عاملی در فرآیند تولید اشاره میکند که شامل دانش، مهارتها و شایستگیها باشد، از بین همه عوامل تولید تنها انسان، قارد به یادگیری، سازگاری یا تغییر، نوآوری و خلاقت است.
مفهوم سرمایهی انسانی بیانگر این است که خصوصیات کیفی انسان نوعی سرمایه است، زیرا این خصوصیات سرمایه انسانی عواملی نظیر دانش کارکنان، مهارت، توانایی و نگرش آنان را نیز شامل میشود. سرمایه انسانی شامل، رهبری، توانایی حل مسئله، تعامل در محیط کار، گزینش و استخدام، مسیرهای شغلی، پاداش و به رسمیت شناختن، رضایت کارمندان، حفظ کارکنان، روابط کارکنان، دانش - از جمله ضمنی - ، مهارت های کاربردی و تجربه میباشد.
سرمایه انسانی می تواند به عنوان مجموعه ای از دانش، توانایی ها و مهارت ی مورد استفاده در فعالیت ها، فرآیندها و خدمات که منجر به تحریک رشد اقتصادی می گردد تعریف شود. سرمایه انسانی دربر دارنده دانش و مهارت آدمی است که از طریق آموزش بدست میآید .سرمایه انسانی همچنین شامل قدرت و نشاط میشود، که این عوامل نیز به سلامت و تغذیه بستگی دارند .همچنین توسعه انسانی بیان کننده توسعه بلندمدت در امر آموزش، بهداشت افراد و همچنین شکوفایی اجتماعی است.
اهمیت سرمایه انسانی
در دهه های اخیر اهمیت و نقش سرمایه انسانی در رشد اقتصادی کشورها بیشتر مورد توجه اقتصاد دانان قرار گرفته است، به طوریکه در حال حاضر یکی از عوامل حیاتی برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها انباشت سرمایه انسانی است سرمایه انسانی نقش تعیین کننده ای در توسعه صادرات کالاهای صنعتی دارد سرمایه انسانی سازمان می تواند به عنوان یک منبع با ارزش و عامل مزیت رقابتی پایدار در نظر گرفته شود .تحقیقات نشان داده است که سطح بالایی از سرمایه انسانی منجر به موفقیت یک شرکت میشود .
چندین نویسنده نشان دادهاند که کارآفرینان به سرمایه عظیم تمایل دارند به کشف فرصتها و تحریک ابتکارات برای ایجاد کسب و کار خودشان، زیرا آنها اعتماد به نفس بالایی دارند و به هنگام ریسکپذیری احساس آسیبپذیری کمتری میکنند. .تحقیقات اشاره شده در جدول 2 بیانگر اهمیت سرمایه انسانی در رشد و توسعه یک کشور میباشد.
