بخشی از مقاله
خلاصه
این مقاله به بررسی تاثیرات و نقش رسانه ها ی جمعی در ارتقا پایداری کشور ،کاهش آسیب پذیری ها و بحرانهای ناشی از حمله نظامی دشمن و یا حوادث طبیعی از طریق فرهنگ سازی توسط رسانه ها در حوزه پدافندغیرعامل می پردازد .مقاله حاضر با اشاره به نقش فناوری های ارتباطی و تاثیرگذاری رسانه ها بر نگرش و رفتارهای مخاطبان در ابعاد گوناگون زندگی پرداخته و با معرفی پدافند غیرعامل، به بیان اهمیت و ضرورت بکارگیری آن به منزله ی وظیفه ای ملی،با اتخاذ سیاستهای خاص خود از جمله آموزش و تقویت سرمایه اجتماعی در جامعه، موجب تحقق هر چه سریعتر فرهنگ پدافند غیرعامل در جامعه شوند.
از این رو در پژوهش حاضر، سعی شده است نخست، نقش و تأثیر رسانه در فرهنگ سازی اصول و ضوابط پدافندغیرعامل و باور مسئولین و مردم نسبت به اهمیت و ضرورت تکنیکهای پدافندغیرعامل در زیرساخت ها و تاسیسات حیاتی و حساس کشور مشخص شود و سپس رابطه میان رسانه ها با پدافند غیرعامل در جامعه مورد بررسی قرار گیرد. بعد از آن اقداماتی که رسانه ها می توانند در راستای ارتقا عملکرد هرچه بهتر و نهادینه کردن فرهنگ سازی در جهت کاهش آسیب پذیری های کشور و تعادل و پایداری کشور در شرایط بحرانی، ارائه می گردد.
1. مقدمه
نقش رسانه ها در آگاهی، هموار سازی و گسترش بحرانها برجسته است. رسانه ها همانگونه که در تضعیف پایه های امنیتی موثرند، می توانند در ایجاد و تحکیم آن نیز سهم بسزایی داشته باشند. عصر امروز را عصر سلطه ارتباطات می نامند، بیگمان در مورد همه مسائل جهان، بزرگترین رسالت اطلاعرسانی بر دوش رسانههای جمعی است. امروزه رسانههاباگسترش مرزهای جغرافیایی، فرهنگی و سیاسی، هویت انسان معاصر را نیز تحتتاثیر قرار دادهاند، به طوری که میتوان هویت انسان مدرن را هویت رسانهای شده نام گذاشت.
افزایش نقش وسایل نوین ارتباط جمعی در بخش های مختلف زندگی بشری سبب شده است از آنها در تحولات گوناگون مورد استفاده شود و نقش رسانه ها در آگاهی، هموارسازی و گسترش بحرانها برجسته گردد. به بیان دیگر، رسانه ها همان گونه که در تضعیف پایه های امنیتی موثرند، می توانند در ایجاد و تحکیم آن نیز سهم بسزایی داشته باشند.از این منظر رسانهها در حفظ و تحکیم وفاقملّی، چه به لحاظ سخت افزاری و چه به لحاظ نرمافزاری و بالا بردن توان انتخاب جامعه، افزایش مشارکت، رقابت و پویایی شهروندان و ارتقای سطح دانش در برقراری وحدت و یا تمایز و یکپارچگی مدد رسانند، تا وفاق ملّی و در نهایت، امنیت ملّی پایدار بماند.
بحران ها در تمامی انواع خود جز جدایی ناپذیر زندگی بشرند و روز به روز بر تنوع و تعدد آنها افزوده می شود. رسانه های جمعی نقش انکار ناپذیری در جامعه دارند و یکی از عرصه هایی که رسانه های جمعی در آن نقش و اهمیت بسیار زیاد داشته نقشی است که رسانه ها در بحران ها و مدیریت بحران ایفا می کنند. جنبه های مثبت و منفی این نقش بسیار مهم است.
رسانه ها می توانند در زمینه بحران های در حال وقوع جدیدترین اطلاعات را به مردم بدهند و مردم را در جریان آخرین اخبار مربوط به وقایعی که اتفاق افتاده است بگذارند. رسانه ها ما را به درون مناطق بحران زده می برند و ما را از آنچه در آنجا می گذرد آگاه می سازند. رسانه ها قادرند مردم را به انجام دادن اقدامات مثبت تشویق و یا برعکس موجبات ترس و وحشت بیشتر مردم را فراهم کنند.جهان در دنیای واقعی Real World حوادث بیشماری در هر لحظه در اطراف ما رخ می دهند. مانند حوادث طبیعی - سیل، زلزله، صاعقه و... - ، حوادث ناشی از دخالت انسان - جنگ، خشونت، رقابتهای انتخاباتی و... - و همچنین رویدادهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی.
بنابراین، در دنیای اطلاعات کنونی،رسانهها هم میتوانند منبع و منشأ بسیاری از بحرانها در سطوح مختلف باشند و هم میتوانند تحدید و تدبیرکننده بحرانها باشند. افزایش روز افزون شبکههای خبری ماهوارهای، روزنامهها و کمیسیونهای خبری از نقشمهمّ رسانههای جمعی در »اطلاعرسانی« حکایت دارد.
دراین میان رسانه های نوین امکان دسترسی به اطلاعات را برای شهروندان سیاستمداران و دیوانسالاران افزایش داده اند. وهمچنین جمع آوری انباشت و توزیع اطلاعات را سرعت بخشیده اند و محدودیت های زمانی و مکانی را از بین برده اند. رسانه ها به دریافت کنندگان اطلاعات امکان داده اند کنترل بیشتری بر آن داشته باشند. رسانه ها امکان قبض و بسط اطلاعات و امکان تعامل میان فرستنده و گیرنده اطلاعات را برای فرستنده فراهم کرده اند. از اینرو نقش رسانهها در مقوله اطلاعرسانی بسیار تعیین کننده است، بطوریکه در بالا رفتن فرهنگ و قدرت مفاهمه جامعه و حتی میان جوامع مختلف، بیشترین نقش را ایفا مینماید.
2. پدافند غیرعامل ،پیدایش و اهمیت آن در جامعه
پدافند غیرعامل، دفاع غیرنظامی با هدف تقلیل خسارات مالی و صدمات جانی وارده بر غیر نظامیان در جنگ یا در اثر حوادث طبیعی نظیر سیل، زلزله، توفان، آتشفشان، آتش سوزی و خشکسالی است و رسانه ها می توانند بهترین عملکرد را در این زمینه داشته باشند.به بیان ساده تر پدافند غیرعامل، مجموعه اقداماتی است که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان های حیاتی یک کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن، حوادث طبیعی یا انسان ساز می شود .
پدافند غیرعامل در مواقع تهدید و حوادث باعث زنده ماندن و حفظ نیروی انسانی می شود که با ارزش ترین سرمایه و موجودیت ملی هر جامعه ای محسوب می شود .این روش همچنین موجب صرفه جویی کلان اقتصادی در حفظ زیرساخت ها، تجهیزات و تسلیحات بسیارگران قیمت نظامی وغیر نظامی شده،مراکزحیاتی و حساس اقتصادی ، سیاسی ، نظامی، ارتباطی و مراکز عمده علمی و فرهنگی را در برابر حملات دشمن حفظ و ادامه فعالیت در شرایط بحران و جنگ را ممکن می کند
اقدامات دفاع غیرعامل باعث ارتقاء سطح روحیه عمومی شده و هزینه های قابل توّجهی به دشمن تحمیل می کند و هزینه های کمتری نسبت به دفاع عامل دارد .با توجه به شرایط خاص ایران و نیز قرارگیری در معرض انواع بحران ها و سوانح طبیعی ، ضرورت ایجاد آمادگی پیش از بحران و مدیریت مناسب در زمان وقوع بحران بسیار حائز اهمیت است گرچه وقوع حوادث و رخدادهای طبیعی و غیر طبیعی در کشور ما بسیار قدیمی، متعدد و متنوع است، ولی سابقه اجرای دفاع غیرعامل در ایران چندان طولانی نیست. وقوع سوانح طبیعی مانند سیل، زلزله و حریق و از بین رفتن بسیاری از مراکز حساس و زیربنایی و بعضا شریان های حیاتی نشان داده که این مبحث بطور جدی مورد توجه قرار نگرفته است. .پدافند غیرعامل بطور کلی شامل مباحثی نظیر استتار، اختفاء، پوشش، فریب، تفرقه و پراکندگی، استحکامات و سازه های امن و اعلام خبر است
