بخشی از مقاله
خلاصه
یکی از رویکردهای سازمانها برای پاسخ به چالشهای فزاینده، کارآفرینی شرکتی است. با توجه به نقش و تاثیرات ارزشمند کارآفرینی شرکتی در عملکرد سازمانها میتوان آن را بهعنوان عنصر مهمی از چرخه تجاری در برنامههای فرآیندمحور کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته جهان بهحساب آورد. کارآفرینی شرکتی میتواند پویایی سازمانی را با ارائه روشهای جدید و ایجاد مزیت نسبی به ارمغان بیاورد. از این رو هدف مقاله حاضر تبیین نقش و جایگاه کارآفرینی شرکتی در بهبود عملکرد سازمانهاست. روش جمع آوری اطلاعات در این مقاله استفاده از منابع کتابخانهای و اینترنتی است. در پایان نیز یک مدل نظری از روابط بین کارآفرینی شرکتی و رشد سازمانی ارائه شده است.
واژگان کلیدی: کارآفرینی شرکتی، پویایی، بهبود عملکرد، رشد سازمانی
مقدمه
نخستین گام جهت شناخت و تبیین درست هر مفهوم یا پدیده، ارائه تعریف روشنی از آن است. واژه کارآفرینی از کلمه فرانسویEntreprendre بهمعنای متعهد شدن نشأت گرفته است . اندیشمندان و صنعتگران بزرگ، کارآفرینان را دلیل تحرک و نوآوری جهت توسعه صنعتی در عصر حاضر بهشمار میآورند .[ ] شرایط رقابتی بازار و تغییرات سریع محیطی، سازمانها را ملزم به توسعه کارآفرینی بهمنظور شناسایی و بهرهبرداری از فرصتهایی که دیگر سازمانها نسبت به آن بیاطلاع یا بیتفاوت هستند، میکند. امروزه پژوهشهای زیادی در مورد کارآفرینی، گرایش به کارآفرینی شرکتی و کارآفرینی شرکتی انجام میشود. کارآفرینی شرکتی، فرایند کارآفرینانه در یک سازمان از پیش تاسیس شده، بدون توجه به اندازه آن است که امکان دارد منجر به کسب وکار جدید، گرایشها و فعالیتهای نوآورانه مانند توسعه محصولات یا خدمات جدید، فناوریهای جدید، راهبردهای جدید و شیوههای اجرایی جدید شود .[ ]
وابسته شدن بقای سازمانها به پدیده کارآفرینی، موجب پیدایش قلمرو خاصی از این مفهوم گردید که کارآفرینی شرکتی نامیده میشود .[ ] این مفهوم به مجموعه فرآیندهایی گفته میشود که سازمانها برای دستیابی به اهدافی مانند سودآوری [ ] نوسازی راهبردی[18 ]، گسترش نوآوری[ ]، کسب دانش برای کسب درآمد [ 4] و موفقیت در سطح بین المللی [ ] پیگیری میکنند. در واقع شرایطی است که شکلدهنده نگرش و علایق مدیران نسبت به فعالیتهای کارآفرینانه است، سطح پشتیبانی از آنها و سرنوشت اقدامات خطرپذیر شرکتی را تعیین میکند .[ ] تحقیقات در زمینه کارآفرینی شرکتی در چند دهه اخیر، علیرغم نبود توافقات بر روی نقش و مشارکت و دامنه کاری آن، پیشرفت محسوسی داشته است .[ ] محققین زیادی هماکنون بر روی نقش و تاثیرات ارزشمند کارآفرینی شرکتی در عملکرد سازمانها از لحاظ مالی و غیرمالی توافق نظر دارند.
-1 بیان مسئله، اهمیت و هدف موضوع
شواهد نشان میدهد که همواره گرایشها و فعالیتهای کارآفرینانه در کشورهای غربی و توسعهیافته منجر به بهبود عملکرد و رشد سازمانها میشود [ ] و سازمانها فعالیتهای کارآفرینانه خود ر ا با این فرض پیگیری میکنند که اقدامات آنها منجر به عملکردی در سطح بالاتر یا حداقل حفظ سطح عملکردشان میشود و از طرفی منافع کارآفرینی شرکتی تنها محدود به شرکت یا سازمان خاصی نمیشود بلکه روی اقتصاد آن کشور نیز تاثیرگذار است، زیرا کارآفرینی میتواند با افزایش بهرهوری، بهبود فعالیتها و افزایش رقابت پذیری در عرصه ملی و بینالمللی اقتصاد آن کشور را تحت تاثیر قرار دهد [ ]؛ همچنین نگرشها و اقدامات کارآفرینانه برای کامیابی و رشد هر شرکتی صرف نظر از اندازهاش در محیط رقابتی امروزی لازم و ضروری میباشد .[ ] با توجه به اینکه مجمع جهانی اقتصاد مدیریت فناوری، نوآوری و اطلاعات را به عنوان پیشنیازهای کلیدی برای موفقیت در قرن حاضر بیان کردهاست ضرورت دارد تا شرکتها و سازمانها برای افزایش رقابتپذیری هم در سطح سازمانی و هم در سطح ملی کارآفرینتر شوند. هدف مقاله حاضر تبیین نقش و جایگاه کارآفرینی شرکتی در بهبود عملکرد سازمانهاست که بدین منظور نیاز به تنظیم چارچوبی مفهومی بهوسیله ادغام یافتههای پیشین و ارائه مدلی از رابطه بین کارآفرینی شرکتی و رشد سازمانها یا به-عبارت بهتر بهبود عملکرد سازمانهاست.
-2 تعاریف کارآفرینی شرکتی
کارآفرینی شرکتی فرآیندی است که سازمان ها از طریق توسعه داخلی متنوع میشوند .[ ] کارآفرینی شرکتی فرآیندی برای انتقال آرای فردی به عملیات تجسمی از طریق مدیریت بیقطعیهاست ] .[ کارآفرینی شرکتی شامل توسعه دامنه قابلیتها و فرصت های همراه آن از طریق گردآوری و ترکیب منابع داخلی جدید است ] .[ کارآفرینی شرکتی را میتوان بر اساس دو نوع پدیده و یا فرایند منفک تعریف نمود: - 1 تولد کسب و کار جدید درون یک شرکت درحال فعالیت از طریق نوآوری داخلی سازمان و یا تشکیل اتحادیهها و توافقات بین سازمانی، - 2 دگرگونی سازمان از طرق نوسازی استراتژیک .[16] کارآفرینی شرکتی، مجموعه فعالیتهایی است که بهره برداری از مزایای رقابتی نوآوری را در یک سازمان امکان پذیر کرده و رهیافتی در نهادینه کردن نوآوری در سازمانهاست .[ ] از نظر جنینگ و لامپکین - 1989 - کارآفرینی شرکتی بهمثابه میزان توسعه تولیدات یا بازارهای جدید است و سازمانی کارآفرینانه است که بیش از میانگین تولیدات یا بازار جدید توسعه یابد] .[ کارآفرینی شرکتی شامل بهکارگیری ابتکار و خلاقیت از سطوح پایین سازمان برای ایجاد نظری نو است ] .[ کارآفرینی شرکتی فرآیند تجدید نظر سازمانی است که دو بعد متمایز دارد: نوآوری و کسب و کار جدید و نوسازی راهبردی ] .[
-3 مولفه های راهبردی کارآفرینی شرکتی
بسیاری از محققین بر سر این مسئله توافق دارند که کارآفرینی شرکتی چهار بحث اصلی دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
کسب و کار - پرمخاطره - شرکتی
برگلمن - 1986 - کسب و کار جدید را برای توصیف کسب و کارهای کوچک ایجاد شده توسط یک یا گروهی از کارآفرینان درون شرکتی ارائه کرد و میان کارآفرینی شرکتی و ایجاد کسب و کار جدید ارتباط برقرار نمود.[11] وی کسب و کار پرمخاطره شرکتی را کسب و کار کوچکی تعریف کرد که فرد یا گروهی از کارآفرینان سازمانی ایجاد میکنند. ایجاد کسب و کار جدید در سازمانهای بزرگ میتواند شامل تشکیل واحدهای شغلی مستقل یا نیمه مستقل رسمی، سرمایه گذاری داخلی، تشکیل شرکت یا ایجاد واحدهای کاری مستقل و جدید باشد .[20]
منابع داخلی
این بخش برخلاف کسب و کار شرکتی بر روی گردآوری کل منابع سازمانی در جهت ایجاد نوآوری و مزیت رقابتی تلاش میکند.[34]
بین المللی شدن
بین المللی شدن در رابطه با کارآفرینی شرکتی توام با ورود به بازارهای خارجی است. این مسائل با بازارهای داخلی در رابطه با ابعاد سیاسی، اقتصادی، قانونی و فرهنگی متفاوت است و شرکت یا سازمان باید دانش و تواناییهای جدیدی را در خود توسعه دهد .[38]
شبکه های خارجی
هدف اصلی وارد شدن در یک شبکه، کسب منابع مورد نیاز - آنچه سازمان فاقد آن است - و یادگیری صلاحیتهای جدید میباشد. شبکههای سازمانی به شکلهای مختلفی هم چون شراکتهای تحقیق و توسعه، صدور مجوز، موافقت نامههای بازاریابی، قراردادهای فرعی، سرمایهگذاریهای مشترک و پیمانهای استراتژیک میباشد. از نقطه نظر کارآفرینی سازمانی، هدف دیگر وارد شدن به شبکهها یا پیمانها، انعطافپذیری است. این مسئله به ویژه در سازمانهای بزرگ خوب ساختاریافته مصداق مییابد. شبکهها یا پیمانها با شرکای کوچک موجب تولید واحدهای کمی از یک محصول و آزمودن آن در بازار قبل از آنکه کارخانه تولید در مقیاس انبوه را شروع بهکار نماید، میشود .[3]
-4 مولفه های بنیادی کارآفرینی شرکتی
نوسازی سازمان
بازسازی سازمان شامل ایجاد ثروت جدید از طریق ترکیبات جدید منابع است .[ ] نوسازی سازمانی بیانگر الگوی منابع تجارت برای رسیدن به عملکردهای اقتصادی بهتر و پایدار است .[ ] ریسک پذیریریسک پذیری به درجهای از پذیرش مدیران برای انجام کارهای مخاطرهآمیز و بزرگ اشاره دارد که احتمال شکست در آنها وجود دارد .[ ] تمایل به سرمایهگذاری در پروژههایی که خروجیهای نامطمئن یا سود غیرمعمول دارند نوعی ریسک-پذیری است .[ ]
نوآوری
نوآوری، تولید، توسعه و پیاده سازی ایدهها و رفتارهای جدید است .[ ] در واقع نوآوری تمایل سازمان برای شروع تجارب جدید، حمایت از ایدههای جدید و تغییرات مناسب در اجراست .[
