بخشی از مقاله
چکیده
جهان اسلام، امروزه با چالشهای مختلف و تلاشهای تفرقه انگیز دشمنانش روبه رو است، بنابراین هدف مقاله حاضر این است که برای غلبه بر این چالشها از طریق تأکید بر اصول مشترک دین مبین اسلام مانند توحید، نبوت، معاد و غیره و ارتقاء بصیرت دینی و تشکیل امت واحد اسلامی راه برای اخوت اسلامی بین مذاهب اسلامی فراهم سازند. نوع روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است بنابراین بیداری اسلامی از مهمترین پدیدههای است که در و حدت مذاهب نفش مهمی داشته است .بنابراین با بهرهگیری از کلام حکیمانه امام خمینی - ره - و مقام معظم رهبری و با هدایتگری علما نوعی باور و فرهنگ وحدت مذاهب در میان ملتهای مسلمان جهان تعمیم مییابد.
.1مقدمه
عالمان و اندیشمندان مسلمان، میتواند هویت واحد امت اسلامی را احیا نموده و به سوی مجد و عظمت دوباره مسلمانان و تجدید تمدن بزرگ و انسانساز اسلامی پیش رود. در شرایط کنونی در جوامع اسلامی، مشترکات دینی نقاط همسان و همانند آنان را پدید آوردهاند که در حقیقت نشانگر نوعی وحدت در ذات هویت دینی میباشد. وجود هویت اسلامی در میان مسلمانان، آثار مهمی از جمله هدفمند کردن انسانها، تبیین فلسفه حیات، امید به آینده و زمینه سازی برای وحدت دینی در پی دارد.
اینک با توجه به جریان بیداری اسلامی، علما و اندیشمندان جهان اسلام برای ترسیم هویت اسلامی باید براساس سه محور پرهیز از اختلافات و تکیه بر اشتراکات دینی، تکیه بر هویت مشترک مسلمانان و جهان اسلام و حراست از ارزشهای هویت اسلامی، در برابر تهدیدهای درونی و بیرونی حرکت نمایند. تأکید بر هویت مشترک اسلامی در متن بیداری اسلامی در شرایط کنونی اساسیترین رهیافتی است که میتواند در صیانت از دستاوردهای امت اسلامی، پایهگذاری عزت اسلامی و تجدید تمدن اسلامی نقش تعیین کنندهای داشته باشد. نکته قابل توجه این که شکلگیری بیداری اسلامی، که همراه با سقوط زود هنگام برخی از دیکتاتورهای موروثی این حوزه شد، نه تنها تاج و تخت بیشتر حکومتهای عربی را لرزان نموده، بلکه همگام با سرعت تغییر و تحولات در خاورمیانه و شمال آفریقا، منجر به تضعیف شدید جایگاه و عمق استراتژیک رژیم اشغالگر قدس شده است.
بنابراین، آنچه برای قدرتهای ذینفع و به ویژه قدرتهای غربی از اهمیت بسزایی برخوردار است، موضوع چگونگی هدایت و کنترل برنامهریزی شده، استمرار و به ثمر نشستن این خیزشها با هدف مصادره انقلابهای مردمی در قالب دستمایههای دموکراسی غربی و نیز تلاش برای ایجاد یک سازماندهی هدفمند در ساختارهای سیاسی و استراتژیک این مناطق است. بدین جهت مسلمانان باید تمام توجه و تلاش خود را در جهت حفظ و ادامه این جریانهای انقلابی معطوف دارند.بی تردید دشمنان جریان بیداری اسلامی با تمامی قوا در صدد خواهند بود تا با انواع تحرکات شیطنت آمیز و تفرقه افکن، نهال سرسبز این جریان را مسموم نموده و به اضمحلال تدریجی این جنبش عظیم بپردازند. بنابراین برای مقابله با اینگونه تنشهای خصمانه، تقویت جایگاه علما و روحانیان میبایست به صورت یک جریان دقیق، عمیق علمی و سازمان یافته در اولویتهای جنبش بیداری اسلامی قرار گیرد.
امام خمینی - ره - در بیانات خود در ذی الحجه 9407 ق، به قدرت شگفت انگیز روحانیان اسلام در بیداری اسلامی اشاره میکند که در رهبری انقلابی عظیم متجلی شد و مراتب سخت، موانع و مشکلات بیشمار را پشت سر گذاشت و سرانجام به پیروزی رسید. همین قدرت خیره کننده را در صیانت از دین، استقلال و تمامیت ارضی کشور و مقابله با توطئههای مختلف دشمنان مطرح میکند و به تمجید از آن میپردازد. ایشان مسئولیت سنگین روحانیان را در صدور فرهنگ و ارزشهای انقلاب اسلامی ایران به سایر کشورها یادآوری میکند و آن را ارج مینهد و امتداد این خط و مسیر را خواستار میشود. حضرت امام خمینی - ره - علما و روحانیان کشورهای منطقه را به داشتن انرژی و نیروهای بالقوه برای هدایت و رهبری نهضتهای رهایی بخش اسلامی یادآور میشود و آنان را به الگوگیری از علمای مبارز ایران و قیام انقلابی علیه نظام شاهنشاهی که به پیروزی منتهی کردند، فرا میخواند.
.2اهمیت و ضرورت گفتگوی مذاهب اسلامی
نیاز به گفتگو و تفاهم درحیات معاصر پررنگتر شده است. این نتیجه تغییرات عمیق در تمامی عرصههای زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی انسان در دوره معاصر است. این دگرگونیها در جامعه تحت لوای شکلگیری دولتهای جدید و بالا گرفتن اختلافات، تنشها میان اقلیتهای مذهبی، قومی و نژادی در داخل یک کشور ظهور یافته و بیشتر منجربه جنگی شده که قربانی آن، خود انسان، حق حیات، حقوق وکرامت اوست. آمارها نشان میدهند که درگیریها و اختلافات داخلی جهان اسلام، بیش از درگیری با دشمن خارجی، کشورهای اسلامی را متحمل زیان نموده، نیروی آنها را کاسته و ناتوان کرده وبه همین دلیل احیای فرهنگ گفتگو و ضرورت همگرایی جهان اسلام ضروری است.
بنابراین، طرح گفتگو، همزیستی مسالمت آمیز و اتحاد مسلمانان تنها به این معنا نیست که مذاهب اسلامی اختلافات خود را کنارگذاشته و بر اصول مشترک میان خود گرد آیند، بلکه حتی یک جنبه مهم این امر را میتوان بازسازی بنیان اقتصادی جهان اسلام و تقویت اقتصاد کشورهای اسلامی دانست. گفتگو مقدمه و پیش فرض تقریب و مسیر رسیدن به اشتراکات و کنار نهادن درگیریها است و راهی برای پیوستگی و ارتباط علما، فقها، سیاستمداران خصوصاًپیوند علمای شریعت است تا فاصله اختلاف میان مسلمانان را کم کرده و به حداقل برسانند - رحیمی، ثریا ، عموری،نعیم،. - 1394اهمیت وحدت مذاهب اسلامی درآیات قرآن به کرات ذکر شده است:هَذِهِإِن»متُکُمأُأُوَاحِدمهَأَنَاهرَبﱡکُمفَاعبُدُونِ« این ا مت شماست، ا متی یگانه و من پروردگار شمایم، مرا بپرستیوَمَاد.» کَان الناسإِلّأُاوَاحِدَمهفَاختَلَفُوه« :مردم جز یک امت نبودند. میانشان اختلاف افتادوَکَذَلِک.»جَعَلنَاکُمأُ وَسَطمهلِتَکُونُواشُهَدَاءعَلَیالناسِوَکُونی الرسُولعَلَیکُمشَهِیدا:«شما را بهترین ا متها گردانیدیم تا بر مردمان گواه باشید پیامبر بر شما گواه وَاعتَصِمُواباشد.» بِحَبلِ اِللّهجَمِوَلَّیعاتَفَرقُوا« :و همگان دست در ریسمان خدا زنید و پراکنده نشوید.
در این برهه از زمان، وحدت رمز عبور برای بازیابی عزت وهویت اسلامی است و امت اسلامی نیازمند بصیرت افزایی برای دستیابی به کرامت انسانی و رسیدن به جایگاه حقیقی خود میباشد و این مهم جز با تمسک به وحدت و مودت حاصل نخواهد شد. این مهم را مقام عظمای ولایت همواره در افق نگاه امت اسلام ترسیم، و با تأکید بر لزوم اهتمام به وحدت اسلامی و لزوم هوشیاری مسلمانان، رمز پیروزی حرکت ملتهای منطقه را تداوم حرکت و ادامه مجاهدت، توکل به خدای متعال، حسن ظن و اعتماد به خدا و حفظ وحدت و پرهیزاز تفرقه عنوان نمودهاند.
اتحاد مسلمین، به معنای انصراف مسلمینفِرَقو گوناگون از عقاید خاص کلامی و فقهی خودشان نیست؛ بلکه اتحاد مسلمینبه دو معنای دیگر است که هر دوی آن باید تأمین بشود: اول اینکهفِرَق گوناگون اسلامی فرق سنی و فرق شیعه که هرکدام فرق مختلف کلامی و فقهی دارند حقیقتا در مقابله با دشمنان اسلام، همدلی و همدستی و همکاری و همفکری کنند. دوم اینکه فرق گوناگون مسلمین سعی کنند خودشان را به یکدیگر نزدیک کنند، تفاهم ایجاد نمایند و مذاهب فقهی را باهم مقایسه و منطبق کنند - کنفرانس وحدت اسلامی، . - 1368انسجام اسلامی به معنای همگرایی پیروان مذاهب مختلف در عین وجود اختلافات مذهبی است؛ چرا که حذف اختلاف، تنوع فکری و مذهبی ممکن نیست. آنچه مطلوب و شدنی است، یافتن راهبردهای نظری و عملی برای مدیریت صحیح پدیده تعدد باورهای مذهبی و جلوگیری از آسیبها و پیامدهای زیانبار واگرایی در جوامع اسلامی است.
بنابراین، پذیرش و به رسمیت شناختن اختلاف و تنوع افکار را باید نخستین و چه بسا مهمترین گام و مبنای اندیشه وحدت به شمار آورد.بررسی سخنان مقام معظم رهبری بیانگر این مطلب است که تأکید ایشان به وحدت چنین مبنایی دارد. ایشان با نگاهی به اوضاع اجتماعی حاکم میفرماید: مسئلهای که لازم است در آستانه هفته وحدت به همه ملت ایران و همچنین به مسلمانان عالم عرض کنم، اهمیت وحدت بین مسلمین و ارتباط برادرانه میان برادران مسلمان در همه جا و در همه شرایط است. در ابتدا باید معلوم کنیم که مقصود ما از وحدت مسلمانان چیست؟ حرف ما در هفته وحدت و به عنوان پیام وحدت، این است که مسلمانان بیایند باهم متحد بشوند و با یکدیگر دشمنی نکنند.
محور هم کتاب خدا و سنت نبی اکرم - ص - و شریعت اسلامی باشد. این حرف، حرف بدی نیست. این حرف، حرفی است که هر عاقل بیغرض و منصفی آن را قبول خواهد کرد. منظور ما از وحدت چیست؟ ایشان همچنین میفرماید مردم یک جور فکر کنند؟ نه. یعنی همه مردم یک جور سلیقه سیاسی داشته باشند؟ نه. یعنی همه مردم یک چیز را،یک شخص را، یک شخصی را، یک جناح را، یک گروه را بخواهند؟ نه. معنای وحدت اینها نیست. وحدت یعنی نبودن تفرقه و نفاق و درگیری و کشمکش. حتی جماعتی که از لحاظ اعتقاد دینی نیز مثل هم نیستند، میتوانند اتحاد داشته باشند؛ میتوانند کنار هم باشند؛ میتوانند دعوا نکنند.
