بخشی از مقاله
چکیده
حفظ »وحدت« از ضروریات بقا و رشد هر اجتماعی است. جامعه اسلامی به عنوان یک اجتماع انسانی براي حفظ، بقا و توسعهي خویش و براي ایستادگی و مقابله با دشمنان خود، نیازمند یکپارچگی، همگرایی و اتحاد میباشد. از آنجا که دین اسلام محور همگرایی مسلمانان به شمار میآید و قرآن منبع مکتوب و آسمانی این دین میباشد؛ این پژوهش با هدف یافتن راهکارهاي رسیدن به وحدت جامعه اسلامی به مطالعه آیات قرآن پرداخته است. قرآن براي رسیدن به اتحاد راهکارهایی چون: توحید، ولایت خدا و رسول9 و اولی الامر، اعتصام به حبلاالله، اخوت ایمانی، حفظ روابط عاطفی میان رهبري و مردم، تأسی به پیامبر اکرم9، تولی و تبري و امر به معروف و نهی از منکر را ارائه میکند.
مقدمه
»پیرمرد در حال مرگ بود. فرزندانش را جمع کرد، به هر کدام تکهاي چوب داد و از آنها خواست تا آن را بشکنند. بعد از آن تعدادي از چوبها را دسته کرد و اینبار از فرزندانش خواست که »دسته ي چوبها« را بشکنند. وقتی فرزندان دیدند که از شکستن چوبها ناتوانند، متوجه پدر شدند، مرد دنیا دیده، به فرزندان خود رو کرد و گفت: این حکایت شماست. اگر با هم باشید، قدرتی بر شما غلبه نخواهد کرد واگر جدا و متفرق باشید به آسانی نابود خواهید شد.«این داستانی است که بارها پدران و مادران در گوش فرزندانشان زمزمه کردهاند، و معلمان براي دانشآموزان باز گفتهاند و دائماً نسلی به نسل دیگر یادآوري کرده است. در واقع این قانون طبیعت است که بقا و تداوم و پیروزي در اتحاد و انسجام است حتی حیوانات هم از این قانون استثنا نیستند.
جامعه انسانی نیز به تبع اینکه جزئی از جهان خلقت است، مشمول این قانون میباشد، که اتحاد شرط بقا است. لذا اسلام بعنوان دینی جهانی و کامل به این مسئله اهتمام خاص داشته است. و در موارد متعدد پیروان خود را به حفظ و تقویت اتحاد فرا خوانده است. در این مقاله سعی شده به دیدگاه قرآن درباره ي اتحاد پرداخته و راهکارهاي پیشنهادي قرآن را براي رسیدن به اتحاد مطرح شود، امید است مفید واقع شود.
-1وحدت و همگرایی
تعریف اتحاد و همگرایی
در تعریف »اتحاد« آمده است »آنچه مرکب از دو چیز یا بیشتر و با نسبتهاي معین باشد. به طوري که چیز سومی از آنها به وجود آید که با اجزاي خود تفاوت کامل داشته باشد. مثل آب که مرکب از اکسیژن و هیدروژن است« - معلوف، 1383، ذیل واژه اتحاد - این واژه از ریشهي »وحد« است که به باب افتعال برده شده است. این باب براي مطاوعه میباشد، به معناي قبول کردن آن فعل و ممتنع نشدن. فعل وحدت وقتی به این باب برده می شود، به این معنا میشود که: اتحاد مبتنی بر اصولی خواهد بود و هرگاه ضرورت آن احساس شد می بایست به آن عمل کرد و نباید خواستههاي شخصی و سلیقه اي را بر آن مقدم داشت.
در معناي صریح تري که براي اتحاد بیان شده اینگونه آمده است که: اتحاد به معناي توافق و وحدت نظر، متحد بودن، یکی شدن، یگانگی داشتن، یکرنگی، یک دلی، یک جهتی و هماهنگی و مبارزه ي مشترك نیروهاي گوناگون براي نیل به هدف مشترك است. - آذرنوش، 1379، ذیل واژه اتحاد - همگرایی اسلامی در واقع اصطلاحی است که براي اتحاد میان پیروان مذاهب مختلف اسلامی به کار برده میشود؛ و مقصود از آن وحدت و انسجام میان مسلمانان میباشد که همواره براي دفع دسیسهي دشمنان ضروري است.
ضرورت وحدت و همگرایی اسلامی:
در این حقیقت نباید تردید روا داشت که همگرایی و انسجام یکی از پیش فرض هاي توسعه و پیشرفت در همه ي جوامع و ملت ها به شمار می رود و زمینه ي بروز خلاقیت ها و شکوفایی استعداد ها را که پیش تر امکان ظهور نداشت فراهم می سازد و آرامش و امنیت و آسودگی خاطر را که لازمه ي هر موفقیتی است به ارمغان می آورد. ضمن آنکه در شرایط تنازع و اختلاف و درگیري هاي گوناگون قومی، نژادي، فرقه اي و مذهبی انگیزه ها و امیدها کم فروغ و شرایط زیست سالم و به هنجار، دشوار و شانس زندگی و ماندن رو به کاهش خواهد گزارد.
از آن گذشته، ایستادگی در برابر قدرت هاي جنگ افروز منطقه اي و جهانی و رویارویی با فزون خواهی هاي آنان جز در سایه ي همگرایی و همبستگی گروهها و افرادي که اهداف مشترك، آنان را به یکدیگر پیوند داده، امکان پذیر نیست. - احمدپور، 1386، ص - 32 در عصر حاضر، جمعبت عظیم مسلمانان و پراکندگی جمعیتی آنان در حساسترین نقاط تاکتیکی و استراتژیکی دنیا و تهدیدهایی که کیان و هویت اسلام را به چالش کشانده است، ضرورت وحدت و انسجام اسلام را در جهان امروز ایجاب می نماید.اگر جمعیت یک و نیم میلیاردي مسلمانان از هر فرقه و دسته و گروه از شیعه و سنی، با هم متحد و همراه و همگام شوند، دنیاي استکبار را به پهنهي نیستی می برند.
امام خمینی ;که منادي وحدت بین مسلمین بودند، به همین علت و براي رساندن قدرت مسلمانان به اوج عزت و اقتدار فرمودند: »بر علماي دین که وارثان پیامبر9 هستند، فرض و واجب است که موقعیت حساس جهان اسلام و نقشه هاي شوم و خطرناك دشمنان را در یابند، با عوامل تفرقه و اختلاف به طور جدي مبارزه نمایند، نقشه هاي شوم دشمنان را براي مسلمین تشریح کنند و همه یآنها را براي دفاع از اسلام و مبارزه با شرك و استکبار جهانی بسیج نمایند.« - شیرازي، 1386، ص - 29
دشمنان اسلام دریافته اند که با انسجام و یکپارچگی اسلامی، امکان تسلط بر جهان اسلام و تعرض به منابع و ذخایر آنان ناممکن است، لذا در جهت تفرقه و جدایی مردم از یکدیگر و پدید آوردن درگیري هاي مصنوعی میان آنان و دامنزدن به اختلافات فرقهاي از هیچ تلاشی فروگذار نکرده و از این رهگذر بیشترین زیان و خسارت را بر مسلمین وارد ساختهاند و کارنامهاي بس سیاه وآلوده از خود بر جاي نهادهاند که ترمیم آن جز در سایهي همبستگی و اتحاد ناممکن مینماید.
