بخشی از مقاله
چکیده
مقام معظم رهبری هر ساله در پیامهای نوروزی خود با تشريح اوضاع مهم سال قبل، چهارچوب کلی و افق پیشِروی ملت و مسئوالن جمهوری اسالمی را در سال جديد ترسیم مینمايند. تحلیل گفتمان پیامهای معظم له چهارچوب گفتمان نظام جمهوری اسالمی ايران را ارائه می نمايدزيرا پیامهای نوروزيايشان نوعی جهتگیری تاريخی انقالب اسالمی در ظی سال های اخیر نیز می باشد. در اين پژوهش سعی گرديده با استفاده از رويكرد تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد که تلفیقی است از روشهای کمّی و کیفی ،بر توصیف و تبیین پیامهای نوروزی ايشان در سالهای 1392 و 1393 اهتمام ورزيده شود. از اينرو ابتدا پیكرهای الكترونیكی از پیامهای نوروزی حضرت آقا که در روز اول فروردين سال های مذکور ايراد فرمودند آماده و آنگاه با استفاده از نرم افزار NSP واژهها و عبارات پربسامد استخراج ومورد تحلیل کمّی و کیفی قرار گرفتند. نتايج حاصل از پژوهش صورت پذيرفته نشان میدهد
حضرت آقادر پیامهای نوروزی سال های مذکور تأکید زيادی بر موضوعات راهبردی از قبیل اقتصاد مقاومتی، استقالل اقتصاد کشور از نفت و گاز، حمايت از تولید و همچنین مصرف محصوالت تولید داخلی، باالبردن همه جانبه توان اقتصادی کشور بدون اتكا به منابع فسیلی موجود در کشور به منظور مقابله با تحريم های اعمالی غرب و حل مشكالت اقتصادی موجود در کشور با تاکید بر صیانت از فرهنگ داشتهاند. اهمیت پژوهش حاضر در اين است که عالوه بر معرفی رويكرد نوينی به نام تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد، با استفاده از روشهای کیفی و کمّی توصیفی جامع از گفتمان مد نظر معظمله در پیامهای نوروزی ايشان در سال های ياد شده ارائه میدهد. از سوی ديگر اين نوع پژوهشها میتوانند مباحث نظری زبانشناسی را با ساير علوم مانند علوم اقتصادی ,مديريت علوم سیاسی و علوم اجتماعی پیوند دهد، با توجه به اينكه اين نوع پژوهشها کمتر صورت گرفته میتواند پژوهشی نو تلقی گردد.
کلیدواژهها: مقام معظم رهبری، پیامهای نوروزی، تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد، پیكرة زبانی.
.1 مقدمه
مقام معظم رهبری هر ساله در آغاز سال جديد پیامهای نوروزی بیان می دارندکه در آنها با تشريح اهم وقايع سال گذشته، دور نمایکلی و اهداف پیشِروی مردم و مسئؤالن جمهوری اسالمی نیز در سال پیش روترسیم میگردد. تحلیل گفتمان پیامهای نوروزی حضرت آقا ضمن ترسیم نقشه راه مردم و مسئوالن کشور در جهت پیشبرد اهداف تعريف گرديده که منجر به رشد و آبادانی کشور می گردد به بیان هشدارهای ايشان پیرامون ضعفهای موجود و نیز تبیین ابعاد عواقب احتمالی آنها نیزمی باشد. گواه آنچه بیان گرديد نیزمی توان در فرمايشات ايشان دربارة تهاجم فرهنگی غرب علیه ايران و همچنین استفادة غرب از نفت برای فشار بهايران در مذاکرات هستهای همچنین کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی به زير چهل دالردانست که حكايت از آيندهنگری معظمله دارد.
در اين پژوهش سعی شده تا با استفاده از رويكرد تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد35 که تلفیقی از روشهای کمّی و کیفی است،
پیام های نوروزی مقام معظم رهبری در سالهای 1392 و 1393 مورد تجزيه و تحلیل قرار بگیرد. در مقالة حاضر پس از تهیة پیكرهای36 از پیامهای نوروزی مقام معظم رهبری در نخستین روز سال 1392 و 1393، با استفاده از نرم افزار 37NSP واژهها و عبارات پربسامد استخراج شده و سپس با بررسی واژهها و عبارات پربسامد، گفتمان مد نظر معظمله در پیام های نوروزی اين دو سال بررسی میشود. تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد همسو با تحلیل گفتمان انتقادی است اما با اين تفاوت که تحلیل گفتمان انتقادی از روشهای صرفاً کیفی استفاده میکند اما تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد عالوه بر استفاده از مفاهیم کیفی، اصول و مبانی کمّی را هم در تحلیل دادهها دخیل میکند. اهمیت پژوهش حاضر در اين است که عالوه بر معرفی رويكرد نوينی به نام تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد، با استفاده از روشهای کیفی و کمّی توصیفی جامع از گفتمان مد نظر معظمله در پیامهای نوروزی ايشان در 1392 و 1393 ارائه میدهد. از سوی ديگر اين نوع پژوهشها میتواند مباحث نظری زبانشناسی را با ساير علوم مانند علوم اقتصادی ,مديريت علوم سیاسی و علوم اجتماعی پیوند دهد، با توجه به اينكه اين نوع پژوهشها کمتر صورت گرفته میتواند پژوهشی نو تلقی گردد. با توجه به موارد ذکر شده در باال، ساختار پژوهش حاضر به شرح زير خواهد بود:
بخش اول مقدمه حا ضر ا ست که در آن عالوه بر معرفی رويكرد تحلیل گفتمان پیكرهيار و پیكرة مورد برر سی، به روش پژوهش،هدف و اهمیت آن اشاره شده است. در بخش دوم مقاله،پیشینهای مختصر از پژوهشهای صورت گرفته در اين زمینه ارائه میشود. فصل سوم، به معرفی چارچوب نظری پژوهش اختصاص دارد. در بخش چهارم عالوه بر توصیف شیوة آماده سازی پیكره و نحوة استخراج دادهها، به تحلیل دادههای پژوهش خواهیم پرداخت و درنهايت در بخش پنجم به نتیجهگیری میپردازيم.
2. پیشینه پژوهش
بخش پیشینة پژوهش به معرفی پژوهشهای صورت گرفته در دو حوزة تحلیل بیانات مقام معظم رهبری، تحلیل گفتمان و تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد اختصاص دارد.مظفری - 1385 - در مقالة خود از رويكرد توصیفی-تحلیلی برای تبیین فرهنگ سیاسی38 از ديدگاه حضرت امام خامنهای استفاده میکند. نويسنده میگويد مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در ديدار مسئوالن و کارگزاران نظام در عید سعید غدير39 فرمودند: «فرهنگ ما، فرهنگ مغاير با آن فرهنگهاست، کما اين که وضع حكومت و قدرت سیاسی و رابطة آن قدرت با مردم و پیوند بین آنها در دو فرهنگ متفاوت است.» نويسنده با استناد به فرمايشات رهبری معظم در ديدار اعضای حزب جمهوری اسالمی گرگان و گنبد و امام جمعة قزوين40 و همچنین در مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی - ره - 41، در سطح بینالمللی شاخصهای فرهنگ سیاسی غرب مانند مادیگرايی، اصالت قدرت، دنیاپرستی، حزب بازی و ... را در برابر گفتمان انقالب اسالمی زير سؤال برده است.
افتخاری و نهازی - 1389 - در مقالة خود به جايگاه امنیت عمومی در انديشة معظمله میپردازند. جامعة آماری اين پژوهش را مجموعة سخنان مقام معظم رهبری در مجامع امنیتی، انتظامی و نظامی در سالهای 1368 تا 1388 تشكیل داده است. چارچوب نظری اين مقاله بر نظرية سهوجهی امنیت عمومی شامل: تنظیم مناسبات ملت-دولت؛ تنظیم مناسبات ملت با نهادهای اجتماعی و تنظیم مناسبات شهروندی استوار گرديده است. پژوهشگر نتیجه میگیرد ديدگاه مقام معظم رهبری به امنیت عمومی، نگاه عامرانه است و شاخصها، ريشهيابی نامنیها و راهكارهای تأمین امنیت عمومی به وضوح نشاندهندة جايگاه و شأن امنیت عمومی و توسعة ابعاد مادی و ذهنی آن در انديشة ايشان است.
بیكر - 2009 - 42 در کتاب خود به بررسی پژوهشهای نوين در حوزة زبانشناسی رايانهای و زبانشناسی پیكرهای میپردازد. هدف نخست بیكر در اين کتاب معرفی پژوهشهای نوين در زبانشناسی است که با رويكرد پیكرهبنیاد انجام شده است. هدف دوم، معرفی پژوهشهايی است که از پیكره در استخراج دادههای خود استفاده کردهاند. نويسنده در هر فصل از کتاب پس از مروری بر چارچوب نظری پژوهش در حوزههای تخصصی زبانشناسی مثل تحلیل گفتمان انتقادی و آموزش زبان به معرفی جنبههای مختلف زبانشناسی پیكرهای مثل طراحی نرم افزار و طراحی پیكره میپردازد و در انتها مطالعات موردی نويسندة پژوهش که به تازگی در حوزههای مرتبط انجام شده است، معرفی میگردد.
سامنی و مدرس خیابانی - 1393 - با استفاده از رويكرد تحلیل گفتمان پیكرهبنیاد و با استناد به نظريات بیكر و پارتینگتون43 به حلیلت کمّی-کیفی پیشنويس غیررسمی منشور حقوق شهروندی پرداختهاند. اين پژوهشگران با استفاده از نرم افزار NSPفراوانیِ نوعها و نمونههای اين متن را استخراج و سپس مورد تحلیل و ارزيابی قرار دادهاند. با بررسی واژهها و عبارتهای پربسامد م شخص شده ا ست که نگارندگان متن، خوا سته يا ناخوا سته، چه مواردی را بی شتر مورد توجه قراردادهاند. اين پژوه شگران نتیجه گرفتهاند در اين پیشنويس زندگی روستايی، اعتیاد، توجه به اقوام و گويش های ايرانی، از کارافتادگی و معلولیت و همچنین بیكاری قشر جوان آن چنان که بايد مورد توجه قرار نگرفته است.
