بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به فرصت استفاده از رهنمودهای گرانقدر مقام معظم رهبر - مدّی ظلّه العالی - در کشور، هدف این مقاله تبیین بیانات مقام معظم رهبر - مدّی ظلّه العالی - در ورزش چوگان است. چوگان که به جا مانده از نبوغ ایرانیان است، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران از حامی بزرگی همچون رهبری برخوردار می باشد. ایشان در سایه اطلاعات گسترده خود از ادبیات فارسی و عربی، عمیقاً به اعتبار تاریخی چوگان برای ملت خود آگاهند.
به همین جهت طی سالهای گذشته، در گفتارهای حکیمانه خود با جوانان، ورزشکاران، مسئولین ورزش کشور و حتی در بین جمع شورای عالی فرهنگی، به گزینش، احیاء، توسعه و ترویج آن تأکید کرده اند. براین اساس، این پژوهش از نوع کاربردی و از حیث روش کیفی با استفاده از روش تحلیل گفتمان، مبتنی بر روش تحلیلی - توصیفی می باشد. جامعه آماری تحقیق نیز شامل تمام بیانات مقام معظم رهبر - مدّی ظلّه العالی - در مورد ورزش و ورزش چوگان می شود. یافته های تحقیق نشان می دهد که لازمه توسعه ورزش چوگان، برنامه ریزی، سرمایه گذاری، استعدادیابی و ترویج این رشته ورزشی می باشد.
مقدمه
نقش اسب در فرهنگ مردم دوران باستان با قربانی کردن آن برای خدایان آغاز شد. با اهلی شدن این حیوان منبع قدرت عظیمی برای کار و حمل و نقل پیدا شد که تاکنون جریان دارد. نقش عمده اسب در زندگی ایرانیان از نقوش سفالینه ها و وسایلی که با الهام از آن ساخته می شد هویدا است. در دوران باستان از جمله در دوران کاسیان و آشوریان نبردهای سهمگینی برای دستیابی به منابع و رمههای اسبان صورت می گرفت که حتی در مواردی باعث از میان رفتن دولتی و جایگزین شدن دولت دیگری میگردید. نقش اسب در حیات اقتصادی ایران باستان آن چنان بود که در موارد بسیاری یکی از اقلام مهم باج و خراج، اسبان زیبا و تندرو بودند و حتی استفاده از آنها بر روی پوشاک، تکنیک های حمله و گریز، هنر و اختراعات دیگر تاثیر داشته است
در ایران باستان، اسب سواری را تمام طبقات اجتماعی میآموختند و چه در هنگام صلح و چه در هنگام جنگ جزء
ضروریات بود. ایرانیان باستان اسب را عضوی از خانواده خود میدانستند و در ضمن دعاهای خود، برای اسبان خود نیز دعا میکردند. "اردوسیوراناهید .... قوت از برای اسب ها و صحت از برای بدن خویش درخواست کرد....."
نزد ایرانیان باستان، اسب و سرعت آن به حدی اهمیت داشت که ایزدان را نیز سوار بر اسب تصور میکردند: "آناهید، در جلوی گردونه نشسته، لگام گردونه را گرفته و آن را میراند."
مادها در اسب سواری معروف و مشهور بودند. اسبهای مادی و به خصوص اسب های نسایی از حیث زیبایی و سرعت حرکت معروف بودند و هرودوت و استرابون از آنها نام برده اند، با وسعت قلمرو هخامنشیان، نیاز به آموزش اسب سواری و تربیت سوارکاران ورزیده بسیار شد. لذا استادان سواری کودکان و نوجوانان را سواری می آموختند و به خصوص در چالاکی آنان میکوشیدند
در ایران باستان با برپا کردن مسابقات تیراندازی و اسبسواری و تقدیم هدایا به شرکت کنندگان، هم به تشویق آنان در ورزیده گی در تیراندازی میافزودند و هم روح قهرمانی و سلحشوری را در آنان بر میانگیختند
بازی چوگان یکی از قدیمیترین ورزش های گروهی و میدانی است که حداقل از دوره هخامنشی تا پایان دوره صفوی در شهرهای ایران برگزار میشد و از ورزشهای پرطرفدار بوده است. مدارک تاریخی نشان میدهد این بازی در ایران سازمان منظمی داشته و گروه بسیاری در تدارک آن کوشیده اند - فاضلی و ریاضی،. - 85 :1389 چوگان در ایران باستان، ورزش ملی بود
به دو شیوهی پیاده ویژهی کودکان و هم سواره برای جوانان و بزرگسالان انجام میدادند. این بازی مورد توجه و تفریح سلاطین و پهلوانان ایران باستان بود. ذکری از این روش در شاهنامه آمده است به خصوص از مسابقه ی معروف میان ایرانیان و تورانیان یاد شده است. طبری هم ذکری از کوی و چوگان را در ضمن شرح زندگی داریوش سوم بیان میدارد و این که وی یک گوی و چوگان برای اسکندر فرستاد
در دوره اسلامی، نخست به اراده هارون الرشید در دربار خلافت بغداد مرسوم شد. این ورزش و بازی، در روزگار غزنویان و سلجوقیان، که با سوارکاری و اسب مأنوس بودند، همچنان موردتوجهِ تمام بود. در تاریخ سلاطین و ملوک مصر و شام، در قرن های هفتم و هشتم نیز، از برگزاری باشکوه این بازی، در میدان هایی که به همین منظور جزو مجموعه ساختمان قصرها و قلعه ها احداث میشد، به دفعات یاد شده است - متحدین، . - 73 :1376 در دوره ی صفویه عظمت این ورزش در ایران به اوج خود میرسد و از سفرنامه ها و خاطرات جهانگردان و سفرای خارجی بخصوص اروپایی که به جا مانده میتوان به وضعیت این بازی پی برد. با تغییر پایتخت از قزوین به اصفهان و احداث میدان بازی نقش جهان می توان به ساختارمندی این ورزش در این دوره پی برد.
احتمالاً چوگان در روزگاران گذشته، در اواخر عصر ساسانی یا اوایل اسلام به اروپا راه یافت و بانام یونانیِ زیکانیون1در بیزانس منتشر شد و آن گاه واژه های پرتقالی چوکا 2فرانسویِ چیکین 3 از آن پدید آمد. بار دیگر، در اواخر قرن 18م انگلیسیها در هندوستان با چوگان آشنا شدند و اندکی بعد آن را با قوانینی که اینک جهانی شده است و در ایران هم مراعات می شود، با خود به انگلستان بردند و از آنجا در سراسر اروپا و سرانجام در امریکا رواج یافت
این ورزش که هم اکنون در جهان رواج دارد. هم همچون سایر ورزش ها، برای تبلیغ و گسترش آیین و رسوم ایرانیان در دیگر کشورهای دنیا شکل گرفت و بسط داده شد. امروزه ورزش چوگان در کشورهای اروپایی، آفریقایی، آمریکایی و حتی در آسیا نیز به گونه ای اهمیت داده میشود که تماشاگرانی که برای دیدن چوگان به سوی ورزشگاه ها سرازیر میشوند از فوتبال که کم کم در ایران به عنوان یک اسطوره تلقی میشود، بیشتر هستند و این جای بسی تأسف برای ایرانیان است که نتوانسته اند
در حفظ و نگهداری ورزش اجدادی خود در سرزمین مادری اش کوشا باشند و همچون دیگر آیین و مسلک این گونه ورزشها نیز به خاطرات و تاریخ این مملکت پیوسته اند. وقتی با نگاهی دقیق تر به موضوع مینگریم متوجه می شویم که هر کشوری برای اثبات آداب و رسوم دیرینه و کهن خود از بذل هیچگونه اقدامی فروگذار نیستند و در گذشته و حال برای زنده نگه داشتن و نشان دادن این آداب و رسوم کمال تبلیغ و تلاش خود را به کار گرفته اند تا به سایرین بقبولانند که در طول تاریخ چه بوده اند و چه کرده اند، حتی تا آنجا پیش رفته اند که اغلب این ملل جنایات جنگی و زورگویی خود را نیز به صورت ظاهری و دل فریبنده و افسانه و کتاب های خواندنی در دسترس همگان قرار دادهاند. چه بسا خیلی از افتخارات مربوط به ملل دیگر را به خود، نسبت دادهاند و با بوقهای تبلیغاتی خود، این مساله را القا کردهاند
امروزه همه کشورهای جهان، دستههای چوگان باز نیرومند دارند. آرژانتین با هزاران چوگان باز، آن را ورزش ملی و حتی منبع درآمدهای اقتصادی کرده و اسب های گران بهای چوگان به سراسر جهان صادر میکند. پس از آرژانتین، آمریکا و انگلیس سرقهرمانی جهانی دارند. هندوستان خود را زیستگاه چوگان میپندارند، پاکستان چوب خیزران و گوی چوگان به جهانیان میفروشد، برخی از کشورهایی که چوگان را از فرهنگ کهن ایرانی اسلامی به ارث برده اند، علیرغم آفتاب سوزنده و گرمای جانکاه، زمین های چمن و حتی سالن های سرپوشیده کولر دار برای این بازی ساخته اند
اما چوگان در کشور ما اگر حامی بزرگی همچون رهبری نداشت، بیتردید طی سالهای گذشته از بین میرفت. رهبر معظم انقلاب، پیش از آن که رهبر سیاسی و اجتماعی ایران باشد، ادبی فرهیخته و فرهنگ شناسی جامع الاطراف است. ایشان در سایه اطلاعات گسترده خود از ادبیات فارسی و عربی، عمیقاً به اعتبار تاریخی چوگان برای ملت خود آگاهند. به همین جهت طی سالهای گذشته، در گفتارهای حکیمانه خود با جوانان و ورزشکاران، تأکید کرده اند
