بخشی از مقاله
چکیده:
در این تحقیق با توجه به ساختار جوان جمعیت شهر مشهد مقدس و نرخ بالای مهاجرت روستاییان در این کلانشهرو نیاز هر چه بیشتر به مسکن در رابطه با لزوم استفاده بهینه از منابع ملی بویژه صرفه جویی در مصرف انرزی در بخش های مختلف متناسب با پارامترهای اقلیمی موجود و موقعیت منطقه مطالعه شده و میزان سازگاری اقلیمی بافت قدیمی شهر و بافت جدید و ارایه پیشنهادهای معماری به منظور استفاده هر چه بیشتر از منابع انرژی طبیعی - باد و خورشید - و صرفه جویی در مصرف انرژی و رابطه مستقیم مصرف سوخت های فسیلی و گرم شده بیش از حد هوا و الودگی های زیست اقلیمی میباشد.جهت استقرار ساختمان در مشهد همواره مهم بوده است به گونه ایی که بتوانیم حداکثر استفاده از منابع طبیعی را دارا باشیم و با توجه به تابش افتاب و بادهای سرد زمستانی تعیین میشود . در رابطه با تابش افتاب مناسب ترین جهت ساختمانی باید به گونه ایی باشد که حداکثر انرژی خورشید بهره برداری شود و در رابطه با بادهای سرد زمستانی جهت باد به ساختمان ممکن است در جهات مختلفی باشد که عبارتند از : موثر -بی اثر - نیمه موثر در کلان شهر مشهد دما با روند افزایشی چشم گیری رو به رشد میباشد و بارش روند نزولی داردو ضعیف میباشد - رطوبت نسبی در حال کاهش میباشد و در بررسی های امار یخندان روند نزولی را شاهد هستیم و تبخیر و تعرق پتانسیل مشهد سالانه 1509میلیمتر است و تبخیر و تعرق واقعی ان 255.2 میلیمتر محاسبه گردیده است در نهایت اقلیم مشهد به سه گونه دسته بندی شده است :
-1 بر اساس روش دمارتن اقلیم نیمه خشک را شاهد میباشیم
-2 بر اساس روش امبرژه اقلیم نیمه خشک معتدل را شاهد میباشیم
-3 بر اساس روش کوپن اب و هوای مدیترانه ایی را شاهد میباشیم
در این تحقیق موارد زیر مورد بررسی قرار گرفته اند :دما-بارش -رطوبت نسبی- یخبندان- باد
-1 مقدمه
توجه به اقلیم مناطق مختلف و شناخت آن امری ضروری است . شناخت اقلیم در بررسی فعالیت های مختلف انسان همچون کشاورزی، محیط زیست، شهرسازی، حمل و نقل، جهانگردی و ...ضروری ترین مرحله است [ 19 ]. آب و هوا را می توان هواشناسی بلندمدت دانست [ 13 ]. در این مقاله نیز به بررسی آمار بلندمدت اقلیم پرداخته شده است .با مقاله نیز به بررسی آمار بلندمدت اقلیم پرداخته شده است .با بحث گرمایش جهانی و تاثیر آن بر روی اقلیم و به تبع آن این روندها مطالعه شود تا بتوان اقلیم آینده را پیش بینی و برپایه آن برنامه ریزی کرد . نوسانات اقلیمی دما و بارش در نواحی مختلف کشور بررسی و تایید شده است، اما باید به شدت آن نیز توجه کرد [ 5]. برای مثال افزایش 2 درجه سلسیوس در دما و کاهش 10 درصدی بارش در منطقه کلرادو، قادر خواهد بود جریان رودخانه های این منطقه را %50کاهش دهد [ 10 ]. این کاهش تبعات زیانباری برای منطقه خواهد داشت .بنابراین شناخت اقلیم و رفتارهای آن برای برنامه ریزی حال و آینده امری ضروری است . مشهد دومین شهر پرجمعیت ایران است، لذا لزوم شناخت تغییرات اقلیمی آن در جهت برنامه ریزی بهتر آینده اجتناب ناپذیر می باشد. از جمله پژوهش هایی که در مورد اقلیم ایران و، - تغییرات آن انجام گرفته می توان به کار طاهری - - 1377 هدایتی دزفولی - - 1381 ، عساکره - - 1383 ، جهانبخش و ترابی - 1383 - ، خورشید دوست و قویدل - - 1383 ، غیور، 11، 22، - 1374 - و علیزاده و کمالی - - 1381 اشاره کرد [ 9 ] .[ 17] و 14 ، 6،3 در این مقاله نقشه ها و نمودارهای اقلیمی فراوانی فراهم و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند که به دلیل فراوانی تعداد آنها فقط تعداد معدودی از آنها ارایه شده است
پیشینه تاریخی:
حوضه رودخانه کشف رود که شهر مشهد در آن قرار دارد، به خاطر شرایط مناسب طبیعی، از پیش از اسلام به عنوان یکی از مناطق مورد توجه برای سکونت در خراسان به حساب می آمد. این منطقه ابتدا مسکن اقوام آریایی بود. در نزدیکی شهر فعلی مشهد شهری بنام توس وجود داشته است. در اسطوره های ایرانی بنای اصلی شهر توس را به جمشید و تجدید بنای آن را به توس، پهلوان و سپهسالار ایرانی نسبت می دهند. از تاریخ این شهر در قبل از اسلام به جز افسانه ای چند، آگاهی چندانی در دست نیست. ولی با توجه به اسناد موجود، می توان حدس زد که این شهر در اواخر حکومت ساسانیان، یکی از مرزداری های سر راه گرگان و نیشابور به مرو، بلخ و از ولایت های مشهور در خراسان بزرگ بوده است. توس در زمان خلافت عثمان به طور کامل توسط اعراب فتح شد. در دوره اسلامی این منطقه بخشی از ولایت توس به مرکزیت شهر تابران بود که آبادی های سناباد و نوغان که بخشی از مشهد کنونی هستند را نیز دربر می گرفت. پس از حمله مغولان مردم شهر ویران شده ی توس به مشهد مهاجرت کردند و شهر توسعه پیدا کرد. مشهد در زمان حکومت نادرشاه افشار به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد.
این تحقیق در شهر مشهد مقدس واقع در استان خراسان رضوی - شمال شرق ایران - انجام شده است شهرستان مشهد در طول جغرافیایی 59 درجه و 15 دقیقه تا 60 درجه و 36 دقیقه و عرض جغرافیایی 35 درجه و 43 دقیقه تا 37 درجه و 8 دقیقه. محدوده ی شهرستان مشهد از شمال به جمهوری ترکمنستان و شهرستان درگز، از غرب به شهرستان چناران و نیشابور، از شرق به جمهوری ترکمنستان و شهرستان سرخس و از جنوب به شهرستان تربت جام، فریمان و تربت حیدریه محدود است. وسعت این شهرستان حدوداً 13500 کیلومترمربع می باشد. در این شهرستان دو رشته کوه مهم وجود دارد. رشته کوه بینالود در غرب و جنوب غربی و رشته کوه هزار مسجد که در شمال و شرق شهرستان قرار دارند و اژدرکوه در 30 کیلومتری مشهد از کوههای مهم این رشته کوهها محسوب می شود. شهرستان مشهد در ارتفاع 985 متری از سطح دریا واقع شده و دارای مناطق کوهستانی با قله های مرتفع و مناطق جلگه ای و نیمه کویری تا کویری می باشد. شهر مشهد در سده اخیر از رشد جمعیت بالایی برخوردار بوده است. در نخستین بار سرشماری رسمی ایران که در سال 1335 انجام گرفت این شهر، با 989 و 241 نفر جمعیت پس از شهرهای تهران، تبریز و اصفهان چهارمین شهر پرجمعیت ایران بود. در سرشماری بعدی و در سال 1345، این شهر پس از اصفهان و تهران، جایگاه سوم را در بین شهرهای ایران داشت. در سرشماری سال 1355 مشهد پس از تهران، دومین شهر پرجمعیت ایران بود تا آخرین سرشماری در سال 1385، همین جایگاه را داشت. ر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 خورشیدی، جمعیت شهر مشهد در این سال، بالغ بر 800،410،2 نفر بوده است.
آب و هوا:
مشهد به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص که درمنطقه مرزی بین شمال و جنوب خراسان قراردارد و همچنین تداخل جبهههای مختلف آب و هوایی، دارای آب و هوا و خصوصیات ویژه اقلیمی است و قسمت اعظم دشت مشهد- نیشابور، جزء اقلیم سرد و خشک و قسمتی از دشت مشهد - قوچان، نیم خشک و سرد و بخش کوچکی از بلندترین ارتفاعات رشته کوه های بینالود و هزار مسجد جزء اقلیم مرطوب سرد میباشد و در مجموع شهر مشهد دارای آب و هوای متغیر، اما معتدل و متمایل به سرد و خشک است و از تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد و مرطوب برخوردار است. بیشترین درجه حرارت در تابستانها 35 درجه بالای صفر و کمترین آن در زمستان 15 درجه زیر صفر و میزان بارندگی متغیر و میانگین بارندگی سالانه در مشهد حدود 253 میلیمتر میباشد. رودخانه مهم آن کشف رود است که از شاخههای مهم آن رادکان، طرقبه، جاغرق، دهبار، زشک، گلستان و دولت آباد است. منابع تأمین آب زیرزمینی دشت مشهد شامل چشمه، قنات، چاهعمیق و نیمه عمیق است.
وضعیت صنعتی:
مشهد به دلیل وجود منابع معدنی مختلف و تمرکز مراکز تولیدی و صنایع خوراکی، نساجی، برق، الکترونیک، شیمیایی، دارویی، سلولزی و صنایع دیگر فلزی و غیر فلزی، بویژه صنایع دستی دارای اهمیت است و صنایع دستی مهم آن از جمله فرش بافی - قالیچه و گلیم - ، شعربافی، نمدمالی، پوستین دوزی، سنگ تراشی، قلمزنی روی سنگ، سفالگری، سبد و حصیرباف، فرآوردههای چوبی، فلزی و نقاشی روی چرم، مورد توجه زائران و مسافران است. در شهر مشهد به عنوان صنعتیترین قسمت استان خراسان، بیشترین فعالیتهای اقتصادی در بخش کشاورزی، صنایع غذایی، صنایع ساختمانی، نساجی و پوشاک است. صنایع غذایی فعالیت اساسی را در بخش صنعت مشهد تشکیل میدهد و مشهد در صنعت قند کشور مقام برجستهای دارد و یکی از صادرات عمده مشهد به خارج از منطقه قند تولیدی در این شهر است.
در بخش صنایع غذایی که عمده فعالیتهای صنعتی مشهد را تشکیل میدهد، در بیش از پانصد واحد تولیدی و کارخانه، انواع رشتههای صنایع غذایی شامل قند، شیر پاستوریزه و مواد لبنی، آرد، کمپوت، نوشابههای غیر الکلی، آبمیوه و دیگر مواد غذایی فعال است. در بخش صنایع نساجی، ریسندگی، پشم بافی، نخ تابی، بافندگی و نساجی تریکو تولیدات مختلف و متنوعی به بازار فروش عرضه میشود و در بخش صنایع فلزی تولیدات مختلف اعم از در و پنجره، کابل، سیمهای برق، الکتروموتور و تراش فلزات انجام میشود و مهمترین تولیدات در بخش صنایع کانی غیر فلزی، آجرماشینی، آجرفشاری، پانل و فرآورده های عایق سنگی می باشد. در بخش صنایع دستی که مهمترین کالاهای مسافران و مورد نیاز زائران میباشد، تولیدات مختلف در رشتههای دستباف، فیروزه، سنگ و محصولات تولیدی کارگاههای پوستین دوزی، قلمکاری، قلابدوزی و قالیبافی برای فروش به بازارهای مشهد عرضه میشود.
وضعیت تجاری:
شهر مشهد از گذشته به عنوان یک شهر زیارتی و سیاحتی مطرح بوده و در حال حاضر علاوه بر اهمیت زیارتی و سیاحتی از جهت فرهنگی، علمی و سیاسی و اقتصادی اهمیت یافته است، به طوری که به دلایل مختلف، از جمله حضور بیش از 12 میلیون مسافر و زائر در هر سال و قرارداشتن در مسیر بزرگراه آسیایی، از امکانات اقتصادی و تجاری ویژهای برخوردار شده است، چنان که هم اکنون مرکز اداری یکی از مهمترین گمرگات ایران در مشهد قرار دارد. زائران و مسافران عامل اصلی رونق و اهمیت بازرگانی در مشهد بودهاند و عامل دیگر قرار داشتن مشهد در مسیر بزرگراه آسیایی است که بازارهای متعدد در این شهر ایجاد شده است.
تعداد زیادی کارگاههای خاص تولیدات کالاهای مورد نیاز زائران در مشهد وجود دارد که سوغاتیهای مشهد از جمله: زعفران، زیره، خشکبار، نبات، مهر و تسبیح و دیگر محصولات را بستهبندی نموده، در معرض فروش قرار میدهند. مهمترین واردات مشهد، انواع الکتروپمپ، موتور برق، و شارژ و فرشهای ماشینی و ماشینهای فتوکپی، تحریر، حساب، وسایل روشنایی برق و گاز، لوازم نیروگاهی، انواع لامپ، لوازم اندازهگیری و تجزیه الکترونیک، انواع دوربینهای عکاسی و فیلمبرداری، لوازم پزشکی، شیرآلات، لوازم پمپ، جرثقیل، کامیون یدککش، ترانسفورماتور، محصولات شیمیایی، قطعات فلزی، چراغهای ایمنی، سنگهای صیقل و سمباده، رنگهای صنعتی، ماشین آلات جوجهکشی، ماشینهای خودکار رایانه، لوازم صوتی و تصویری وقطعات آن، مواد لبنی وخوراکیهای مختلف است که بیشتر از کشورهای اروپایی، ژاپن، پاکستان و دوبی وارد میشود.
