بخشی از مقاله
چکیده
بحث محلات پایدار تقریبا هم زمان با بحث توسعه پایدار و شهر پایدار در جهان مطرح شده است. از آن جا که محلات شهری مصرف کننده انرژی زیادی می باشند لازم است به بحث پایدار ساختن آن ها توجهاتی صورت گیرد. در کشورما دررابطه با مقوله محلات پایدارشهری کم ترین بررسی ها و تحقیق ها صورت گرفته است، لازم است تا به این رکن اصلی شهر در قالب مفهوم پایداری به منظور حل مشکلات و آسیب های پیش روی آن بیش از پیش پرداخته شود.برای خلق یک محله پایدار چه راهکارهایی را باید مورد توجه قرار دهیم؟ پژوهش حاضر در قالب یک پژوهش کیفی سعی می کند به دنبال راهکارهایی برای خلق محله پایدار باشد و نتیجه حاصل از این پژوهش در قالب پرداختن به اکولوژی انسانی، مصرف انرژی، مصرف زمین و منابع، مصرف آب، کیفیت هوا ارائه شده است. خیابان فروغی واقع در منطقه 8 اصفهان به عنوان نمونه موردی بررسی شده است.
×مقدمه
در پی کاسته شدن از منابع جهانی و افزایش فرسایش های محیطی، دورنمای قرن جدید، پرسش هایی جدی در زمینه سلامت و زندگی پذیر بودن شهرهای آینده مطرح می کند. توسعه بی رویه کالبد شهری، افزایش وسایل نقلیه و زوال محیط زیست، اثراتی زیانبار را بر ساختار شهر و در نتیجه سلامت جسمی و روانی شهروندان وارد کرده است./ شهرها در گذشته بهترین نمونه های پایداری را در خود متجلی ساخته اند. توجه به محدودیت های اکولوژیکی محل نظیر آب،توسعه متناسب وسازگار با طبیعت،صرفه جویی در منابع،استفاده از مواد و مصالح بومی،ابداع روش های مؤثر و مناسب برای ادامه حیات نظیر قنات و بادگیر و استفاده هنرمندانه از آب و گیاه با هدف تلطیف هوا و ایجاد مناظر مطبوع،ایجاد باغ ها و باغچه ها در حیاط ها،فضاهای عمومی و اطراف شهرها، همه نمونه هایی از عوامل مؤثر در این پایداری بوده اند.شهرسازی امروز با تبعیت از الگوی کلاسیک توسعه و پیروی کورکورانه از الگوهای کلیشه ای توسعه شهری - که نسبت به وضعیت خصوصیات بومی بی اعتناست - نه تنها وضع ناپایداری را در شهرها پدید آورده بلکه ناپایداری مناطق اطراف را نیز به دنبال داشته است .پیرو تحولات در بافت های شهری دوران معاصر و جایگزین شدن بافت های شهری جدید به جای محیط های شهری قدیم، نقش و جایگاه محله های شهری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار شده است. به نظر می رسد دگرگونی در عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی شهرها به طور عام، و در محله ها به طور خاص، اثرات منفی قابل توجهی بر کارایی آن ها در پاسخ گویی به نیازهای ساکنان داشته است .
ضرورت تحقیق
پس از انقلاب صنعتی رشد شهرنشینی به ویژه در کشورهای صنعتی به سرعت افزایش یافته و تا کنون ادامه داشته و آثار زیانباری را بر محیط زیست و روح و جسم شهروندان وارد ساخته است. این آثار ، انسان نیمه دوم قرن بیستم را به فکر چاره ای واداشت که توسعه پایدار را مطرح کند ، و چون غالب زیان های محیطی از شهرها نشأت می گیرد توسعه پایدار شهری بیش از همه مورد توجه قرار گرفت. - موسوی، - 1388
-1 بررسی ادبیات تخصصی موضوع محله پایدار
1-1 نظریه توسعه پایدار
واژه توسعه پایدار را اولین بار به طور رسمی »براندت لند« - BRANDT LAND - در سال 1366 - 1987 شمسی - در گزارش آینده مشترک ما مطرح کرد. - زیاری، - 1380 این واژه در مفهوم گسترده آن به معنی » اداره و بهره برداری صحیح و کارآ از منابع پایه، طبیعی، مالی و نیروی انسانی برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب است که با به کارگیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل امروز و آینده به طور مستمر و رضایت بخش امکان پذیر می شود . - اذانی، مختاری ملک آبادی، حاجی آقاجونی کاشی، - 1393
2-1 توسعه پایدار شهری
توسعه شهری به عنوان یک مفهوم فضایی را می توان به معنی تغییرات در کاربری زمین و سطوح تراکم جهت رفع نیازهای ساکنان شهر در زمینه مسکن، حمل و نقل، اوقات فراغت ، غذا و غیره تعریف کرد. چنین توسعه زمانی پایدار خواهد بود که در طول زمان، شهری از نظر زیست محیطی قابل سکونت و زندگی، از نظر اقتصادی با دوام و از نظر اجتماعی همبسته سازد. یک شهر پایدار فقط یک شهر تمیز نیست . باید همچنین شهری باشد که انسان بتواند در آن درآمدی عادلانه بدست آورد، سرپناه مناسب تهیه کند، احساس راحتی کند و تلاش و وقت خود را وقف حفاظت از تصویر شهر نماید. - سعیدی مفرد، گردفرامرزی، - 1392
3-1 شاخص های توسعه پایدارشهری
به طور کلی شاخص های توسعه پایدار را می توان به صورت زیر در نمودار شماره - - 1 مطرح نمود: کمترین تاثیرات منفی بر محیط زیست،احساس تعلق به مکان و ابزارهایی برای تشویق مردم به احساس مسئولیت در برابر محله باشد .البته باید به این نکته اشاره کرد که هنوز تعریف جامع و استانداردی برای محله پایدار ارائه نشده است.می توان گفت که مفهوم توسعه پایدار در مقیاس محله، هنوز به قطعیت روشنی نرسیده و ابعاد آن مورد بررسی و تجزیه و تحلیل های جدی قرار نگرفته است - عزیزی ، - 1385 .از ویژگی های محله پایدار شهری می توان به موارد زیر در تصویر - - 1 اشاره کرد.
4-1 محله پایدار
در قالب نظریه ها و تجربیات موجود در مقیاس جهانی، اصول و معیارهای بسیاری را می توان برای توسعه پایدار در مقیاس شهر و محله مطرح و مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. از جمله این اصول و معیارها می توان به سر زندگی، هویت، تنوع، خوانایی و دسترسی اشاره کرد. - معصومی،1390، ص - 64 به اعتقاد رابرت کوآن، محله پایدار محله ای است که دارای ساختمان ها و فضاهایی با مقیاس انسانی، شبکه ای از خیابان ها و میادین محلی،ترکیبی از کاربری های مختلط محلی برای سرزندگی خیابان ها و فضاهای باز محله،تسهیلات و خدمات روزمره، با
5-1 اهداف اصلی ایجاد محله پایدار
با بررسی دیدگاه توسعه محله ای پایدار، میتوان دو زمینه اصلی در محلات شهری را مورد هدف این موضوع قرار داد:
1. ساختار فضایی و هویت مکانی
2. سرمایه های اجتماعی - صبری، - 1392
اهداف اصلی ایجاد محله پایدار را می توان به صورت زیر در جدول - - 1 مطرح نمود:
