بخشی از مقاله
چکیده
در دهههای اخیر، شهرنشینی بر شهرسازی مقدم بوده و رشد و توسعه بیرویه و بیبرنامه شهرها با ساختار فضایی نامناسب را به همراه داشته و برنامهریزی شهری را با چالشها و مشکلات عدیدهای مواجه کرده است شهر خوی نیز در طول حیات خود از این قاعده مستثنی نبوده و در طول زمان رشدی نامتوازن و به شکل پراکنده داشته است.
روش تحقیق در پژوهش حاضر تحلیلی، توصیفی بوده و با بهرهگیری از مدلهای آنتروپی قانون، هلدرن، جینی و درجه تجمع - موران و گری - به سنجش فرم و چگونگی گسترش این شهر پرداخته شده است. سپس با استفاده از ضرایب ویلیام سون، شاخص پراکندگی، جینی و هرفیندال به نحوه توزیع مکانی و سلسله مراتبی کاربریها و تسهیلات در سطح نواحی شهری پرداختهشده است.
هدف تحقیق حاضر تحلیلی بر الگوی گسترش کالبدی-فضایی شهر خوی و بررسی نحوه توزیع مکانی کاربریها در نواحی مختلف شهر خوی و به تبع آن سنجش تحققپذیری طرحهای توسعه شهری است. نتایج حاصل از مدل آنتروپی قانون در سالهای 1373 و 1387 نشان میدهد الگوی گسترش شهر حالت پراکنده - اسپرال - داشته است و بر اساس مدل هلدرن رشد فیزیکی شهر در فاصله مهرومومهای 1335 تا 1387 بیشتر مربوط به رشد جمعیت شهر خوی بوده است بهطوریکه در طی 50 سال گذشته جمعیت شهر خوی بیش از 5 برابر افزایشیافته و این رشد فزاینده جهت گسترش بیرویه شهر را به دنبال داشته است تا جایی که این شهر با گسترش فیزیکی 18 برابر طی این دوره مشکلاتی از قبیل تخریب زمینهای کشاورزی اطراف شهر مشکلات زیستمحیطی و کمبود امکانات زیربنایی را در سطح شهر ایجاد کرده است.
-1مقدمه
-1-1طرح مسئله
از اواخر قرن بیستم شهرهای بسیاری به شکل باورنکردنی بزرگ و تبدیل به کلانشهر شدهاند دراینبین تحولات پیچیده اقتصادی و فنی که پس از انقلاب صنعتی شکلگرفته بود موجب تغییرات عمیقی در اندازه شهرها، نسبت جمعیت ساکن در آنها آهنگ رشد شهرنشینی گردید.
افزایش شهرنشینی و چند برابر شدن محدودههای شهری، شکلگیری بافتهای کم تراکم در حاشیههای شهر و دشواریهای خدماترسانی ازجمله مشکلات توسعه بیرویه شهرها بوده است. - سیفالدینی و همکاران،1391، - 2 توجه فزایندهای که نظام مدیریت شهری جهانی به پروژه توسعه شهری طی چند دهه گذشته بهویژه در سال 1990 داشته است ناشی از پیامدهای پیشبینی نشده و نامناسب سه پدیده شهری مهم میباشد:
الف - رشد فزآینده شهرنشینی
ب - گسترش روند شهر گرایی
ج - پیچیده شدن نظام جامعه شهری
رشد و توسعه بیاندازه و بدون برنامه شهرها و تراکمهای خارجازاندازه آن ازجمله مشکلات و مسائل شهرهای امروزی است که منجر به پدیدههایی مثل حومهنشینی شده است مهمترین مسائلی که رشد بیرویه شهرها در اثر توسعه حومهنشینی به وجود آورده است، عبارتاند از: اسراف در استفاده زمین، فقدان تسهیلات و وسائل شهری کافی، عدم پیوستگی حومه شهر و افزودن بر مشکلات شهری است.
شهر خوی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و رشد و توسعه کالبدی و فیزیکی شهر در طی زمان و افزایش شهرنشینی در آن که مقارن با روند شهرنشینی در ایران بود رشد چشمگیری داشته و یک ناهماهنگی در روند رشد جمعیت و ساختار فضایی در طی دهههای گذشته در سطح شهر رخ داده است ازاینرو مطالعه دقیق فرم و شکل الگوی توسعه کالبدی شهر و بررسی نحوه توزیع مکانی کاربریها در سطح نواحی شهر خوی و میزان تحققپذیری طرحهای توسعه شهری در طی دهههای گذشته مورد تجزیهوتحلیل علمی قرارگرفته است و لزوم رسیدن به یک الگوی صحیح در توسعه شهر و ارائه تمهیداتی جهت رسیدن به مدیریت شهری یکپارچه بیشازپیش ضروری به نظر میرسد.
-2-1ضرورت و اهمیت
مکتب شیکاگو، صحنه شهری را مکان تنازع بقا و جایگیری مناسبتر در بهترین فضای شهری بیان میکند. در کتاب تئوری شکل شهر کوین لینچ، تأمین عدالت و برابری در ردیف ارزشهای آرمانی آمده است که کسب آنها تاکنون بهندرت اتفاق افتاده است.
