بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه حکمروایی شهري اکنون رویکردي کلیدي در توسعه شهري است، در این پژهش سعی بر آن است به این سؤال که آیا حکمروایی شهري توانسته است در شکلگیري، توسعه و پایداري محلههاي مسکونی تأثیر داشته باشد؟ پاسخی از دید برنامهریزي شهري با توجه به رویکرد پایداري محلات شهري داده شود.
هدف کلی پژوهش حاضر، بررسی عملکرد حکمروایی شهري در ارتباط با شکلگیري محلههاي مسکونی پایدار شهري و علل ناکارآمدي برخی از آنها در زمینهي مدیریت یکپارچه شهري و توانمند آن است. روش پژوهش، بر حسب هدف کاربردي و از لحاظ ماهیت، توصیفی تحلیلی بوده و با توجه به عنوان آن، روش جمعآوري دادهها به صورت پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه میباشد.
جامعه آماري، شهروندان ساکن شهر پیرانشهر در سال 1393 میباشند که با استفاده از فرمول کوکران، جامعه نمونه به تعداد 382 نفر تعیین شد و دادهها به روش نمونهگیري تصادفی جمعآوري گردید که جهت تجزیه و تحلیل دادههاي بهدست آمده، از نرمافزارهاي آماري Lisrel و SPSS و مدل تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدي و آزمون رگرسیونی استفاده شده است.
یافتههاي پژوهش نشان می دهد که علاوه بر اینکه شاخصهاي بهکار رفته در پژوهش، تأثیر معناداري بر پایداري محیطی محلات شهري دارد، اعتقاد شهروندان نیز به اینکه آنها بر تصمیمگیريها مؤثر بوده و مدیریت شهري خواهان مشارکتشان در حکمروایی شهري است، اثر مثبت و قوي بر توسعه پایدار محلات دارد؛ بهگونهاي که عدم حضور مردم در مدیریت شهري بر پایداري محلات شهر تأثیرگذار بوده و شاخصهاي پایداري از مطلوبیت لازم برخوردار نبودهاند.
-1 بیان مسأله
مقدمه
یکی از مباحث بسیار مهم و جدیدي که از دهه 1990 به بعد در ادبیات توسعه مطرح شده، بحث حکمروایی بهینه شهري است. حکمروایی خوب را میتوان نفوذ جهتدار در فرآیندهاي اجتماعی همراه با کنش دموکراتیک تعریف کرد که این مسأله به ویژه در کشورهاي درحال توسعه در راستاي استقرار و نهادینه کردن جامعه مدنی از اهمیت ویژهاي برخوردار است. براین اساس، حکمروایی خوب در سالهاي اخیر مورد توجه روبه رشد پژوهشگران قرار گرفته تا بهوسیله تحولات بنیادي در سطوح اداري، ساختارهاي محلی را از سیطرة ساختارهاي ملی رها کرده و جامعه مدنی را به سوي مشارکت، آزادي در گفتمان و تصمیمسازي رهنمود شود
بنابراین حکمروایی خوب شامل گسترة وسیعی از مشارکتها و همکاري میان مردم، دولت و بخش خصوصی است. بهعبارتی دیگر، حکمروایی خوب، مدل انعطافپذیر تصمیمگیري توسط کنشگران متنوع - مثلاً NGO ها، سازمانهاي تجاري، بخش دولتی و ... - جامعه در مسائل عمومی است
بهطور کلی میتوان گفت هدف تئوریک و کلان سیستم مدیریت شهري و شهرداريها، تقویت فرآیند توسعه پایدار شهري است، به نحويکه زمینه و محیط مناسب براي زندگی راحت، امن، کارآمد و پایدار شهروندان به تناسب ویژگیهاي آنان و جامعه مربوطه فراهم شود
به گونهاي که پایداري در محله باید با توجه به پتانسیلهاي قابل تحمل محیط زیست جهت بهبود کیفیت زندگی با پاسخگویی به نیازهاي نسل امروز باشد بدون آنکه توانایی، تسهیلات و امکانات نسلهاي آینده براي تأمین نیازهایشان محدود شود
توسعه محلهاي عبارت است از فرآیندي مبتنی بر مشارکت داوطلبانه و خودجوشانه در بین ساکنان یک محله در جهت بهبود شرایط فیزیکی، اجتماعی و اقتصادي .
حکمروایی شهري نیز میتواند در پایداري و توسعه محلات تأثیرگذار باشد و بهعنوان یک سازمان گسترده، متشکل از عناصر و اجزاي رسمی و غیررسمی مؤثر و ذيربط در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادي و کالبدي حیات شهري؛ اداره، کنترل و هدایت توسعه همهجانبه و پایدار شهر را عهدهدار باشد
اگرچه در ادبیات توسعه ایران کمتر توجهی به نقش امکانات و تواناییهاي گوناگون محله در توسعه ملی و ناحیهاي میشود، بهنظر میآید اولین گام در این زمینه، شناسایی تصور توده مردم و روشنفکران ایرانی از مفهوم و موقعیتی به نام "محله" میباشد
اکنون در ایران، مدیریت محله به پیروِ دستورالعمل ساماندهی مشارکتهاي اجتماعی در محلات شهرهاي کشور، مصوب شوراي اسلامی و بهمنظور افزایش مشارکتهاي مردمی در اداره امور شهر از طریق بهکارگیري توانمنديها و ظرفیتهاي مادي و معنوي آنان و استفاده مناسب از امکانات محلی، "مدیریت محله" بهعنوان یک رکن اجرایی در سطح محله متناسب با رکن مشورتی و نظارتی شورایاري ایجاد شده است که ارتباط محسوس و منطقی را با حکمروایی خوب شهري به نمایش میگذارد.
در کشور ایران نیز با از هم گسیختگی روابط اجتماعی در شهر، شهرنشینی، کاهش همکاري و تعاون، ضعف در حمایتهاي اجتماعی جامعه محلهاي در برنامههاي عمران شهري و به دلیل نبود الگوي حکمروایی خوب، اکثر برنامهها از بالا به پایین انجام میشده و این امر باعث شده است تا برنامهها و طرحها در آینده پیامدهاي چندان مطلوبی نداشته باشند. در واقع، رویکرد غالب مسوولان غیرمشارکتی است و بدون مشارکت و دخالت مردمی، اقدام به برنامهریزي و اجراي طرحها میکنند.
