بخشی از مقاله
چکیده
شهرها تشنه عناصر زیبایی آفرین هستند تا جلوه بیشتری داشته و نمای زیبایی را برای شهروندان پیدا کنند. محیط زیست شهرها و مطلوبیت آن ها برای زیست، مدیون زیبا آفرینی فضای سبز در اشکال متنوع است.امروزه فضای سبز و اصولاً معماری و طراحی فضای سبز به عنوان بخشی از شهرسازی مطرح است. بر اساس همین دیدگاه این گونه فضاها جای خود را در طراحی بزرگراه ها و تفکیک کاربری ها و سایر موارد طراحی شهری باز کرده اند. پیاده کردن طرح های فضای سبز شهری متناسب سایر کاربری ها در ایجاد چشم اندازهای زیبا بسیار مؤثر است و محیط شهر را محیطی زیبا و هنری می سازد.
در این تحقیق که در پارک نوشیروانی شهر بابل صورت گرفته است تعداد نمونه با استفاده از فرم کوکران 150نفر تعیین گردید. اعتبار و روایی تحقیق و پایایی علمی پرسشنامه بوسیله روش آلفای کرونباخ به مقدار 0/823 برآورد شد. دادهها پس از جمع آوری توسط نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شدند. برای سنجش تفاوت بین متغیر عناصر طراحی و سطح سنجش متغیر میزان رضایت از پارک از آزمون آنالیز واریانس یکطرفه استفاده شد و برای تعیین همبستگی از آزمون همبستگی ضریب اسپیرمن استفاده شد.
نتایج این تحقیق نشان داد بین عناصر طراحی پارک نوشیروانی و میزان رضایت کاربران رابطه وجود دارد. مقدار آزمون آنالیز واریانس یکطرفه نشان می دهد که میانگین میزان رضایت کاربران از پارک بر حسب عناصر طراحی متفات از یکدیگر بوده و سطح معناداری آنها کمتر از پنج درصد خطا است و میزان ضریب همبستگی اسپیرمن رابطه بین عناصر طراحی و میزان رضایت کاربران نشان میدهد.
.1 مقدمه
متأسفانه در چند دههی اخیر، کشورهای دنیا با روند رو به رشد شهرسازی روبهرو هستند. ضمن افزایش این روند مشکلات و مسائل شهرنشینی نیز در حال افزایش است. زندگی در اکوسیستمهای شهری، با ساختمانهای عظیم تراکم ماشینها، سروصدا و... فزونی گرفته و مشکلات و معضلات انسانی و محیط زیستی زیادی را به همراه دارد. در سالهای اخیر تفکر نجات مکانهای شهری از ازدحام و آلودگیهای مختلف اهمیت بیشتری پیداکرده است. یکی از مؤثرترین راهحلها برای کاهش اثرات نامطلوب شهرنشینی، معضلات و آلودگیهای مختلف ایجاد محیطهای طبیعی در داخل شهرها در غالب فضای سبز شهری میباشد
بسیاری از مطالعات تایید کردهاند که ساکنان نواحی شهری گرایش دارند محل سکونت خود را با مناطق شهری که فضاهای سبز عمومی و پارکهای شهری در داخل و اطراف آنها وجود دارد تطبیق دهند
انسانها در زمان فراغت به این محیطها پناه آورده و برای ساعاتی از هیاهو و معضلات شهرها نجات مییابند. فضای سبز شهری نوعی از سطوح کاربری زمین شهری با پوششهای گیاهی انسانساخت است که هم واجد بازدهی اجتماعی و هم واجد بازدهی اکولوژیکی هستند [4] در تعریف دیگر فضای سبز شهری عبارتند از: کلیه مجموعههای گیاهی انسانساخت که تحت مدیریت قرار دارند و دارای بازدهی اجتماعی و زیستمحیطی میباشند
با افزایش جمعیت و توسعه و گسترش شهرنشینی انسانها بهتدریج از طبیعت دور شدهاند و تراکم بیشازحد جمعیت و دخالت در محیط طبیعی و ایجاد محیطهای انسانساخت نیازهای زیستمحیطی، جسمی و روحی انسان را بیشتر بروز داده است برای رفع این نیاز انسان شهرنشین اقدام به ایجاد باغها و فضای سبز مصنوعی در داخل شهرها کرده است. فضای سبز - پارک ها - بخشی از سیمای شهر را تشکیل میدهد و از مهمترین سیستمهای حیات بخش انسان به شمار میرود و از دیرباز تاکنون تکیهگاه استواری بر تداوم و ارتقاء سطح کیفی زیست او بوده و هنوز هم وفادارانه خدمات بیدریغ خود را به بشریت عرضه میکند. ذکر این نکته ضروری است که اهمیت حیاتی فضای سبز در دنیای امروز نه به دلیل ارزشهای اقتصادی بلکه به دلیل اهمیت زیستمحیطی آن است و باید اعتراف نمود در هیچ برههای از تاریخ حضور آن تا این حد برای انسان سودمند و حیاتی نبوده و از طرف دیگر هیچگاه موجودیت آن در سطحی اینچنین گسترده مورد تهدید واقع نشده است.
از دیدگاه برنامهریزی و طراحی شهری، گسترش فضای سبز مفهومی وسیعتر از توسعه پوشش گیاهی و بهبود شرایط محیط طبیعی شهر دارد. منظور از توسعه فضای سبز درواقع نوعی ساماندهی و نظمبخشی به فضاهای پراکنده و متنوع سبز است. شبکه فضای سبز یا گذرگاه سبز شامل مجموعهای از فضاهای سبز و باز درونشهری - پارکها، میدانها، بلوارها، مراکز فرهنگی و تفریحی و مانند اینها - و برونشهری - روستاها، باغها، مزارع، پارکهای جنگلی، کوهپایهها و مانند اینها - است که به صورتی نظامیافته به همدیگر متصل میشوند. درنتیجه پیکر فشرده و سنگین شهر در بستر وسیعی از فضاهای طبیعی و فضاهای پرجاذبه مجال تنفس، آلودگی، فراغت و تحرک دلخواه پیدا میکند و از این نظر شبکه فضای سبز یکی از محورهای اصلی الگوی کاربری زمین را - در مقیاس شهر- تشکیل میدهد که علاوه بر کارکرد زیستمحیطی دارای کارکردهای اجتماعی، فرهنگی، زیباشناختی نیز هست و درواقع نقش چندمنظوره ایفا میکند
هدف از انجام این پژوهش تعیین رضایت کاربران عناصر طراحی - استخر، آبنما، پیادهروها، جداول، نورپردازی و... - در پارک نوشیروانی شهر بابل است.
.2 مبانی نظری
پارکها با توجه به وسعت و نوع، دارای ساختمان مدیریت شامل قسمتهای مختلف امور اداری، تأسیسات، نگهداری و تجهیزات، حفاظت و خدمات آتش نشانی، گلخانه و محل استراحت کارگران و انبار خواهد بود. در کاربری پارک ها و فضای سبز فقط احداث برخی عملکردها شامل اماکن فرهنگی و هنری، کتابخانه و کتابفروشی، موزه، نمایشگاه، رستوران و چایخانه و مشابه، گلخانه، ساختمان اداری و نگهبانی پارک، مسجد، سرویس بهداشتی و ساختمان تأسیسات و تجهیزات فنی، فضاهای تفریحی کودکان، فضاهای ورزشی و سینمای کودکان مجاز می باشد - بند 1 ماده 14 ضوابط مربوط به احداث پارک - . حداکثر ضریب اشتغال 10 درصد سطح زمین با تراکم ساختمانی 10 درصد می باشد - ماده 15 ضوابط مربوط به احداث ساختمان پارک
.3 مبلمان پارک
مبلمان پارک در جهت نقش و عملکرد فضا بوده و استفاده از آن فضا را آسان، راحت و بی خطر می کند. نیمکت از وسایل ضروری و مورد نیاز پارک است و به شکل ها و اندازه های متفاوت با مصالح متنوعی ساخته می شود. باید به اصول ارگونومی و ایمنی در طراحی و ساخت و نصب آن، ابعاد بدن استفاده کنندگان، موقعیت پارک، مکان نصب توجه نمود، زیرا قرار گرفتن آن در محل ها و فواصل نامناسب، سبب خستگی و اتلاف هزینه می شود. طراحی سازه های چوبی و ایجاد فضاهایی برای نشستن و استراحت موقت در کنار پرچین و پرگولا و بین محوطه های چمن کاری در زیر سایه درختان بسیار مناسب در رضایت استفاده کنندگان موثر است از آسیب به چمن می کاهد. تمیز بودن فضای عمومی پارک و مکان های استراحت، نیمکت و صندلی ها در زیبایی محیط اهمیت دارد
.4 المان های طراحی - مبلمان پارک -
-انواع مبلمان پارک های شهری مبلمان پارک های شهری شامل بخش های زیر می شوند :
-1اطلاع رسانی: نقشه پارک، ساعت، تابلوهای اطلاع رسانی، تابلوهای جهت دهنده و راهنما، تابلوهای هشدار دهنده، تلویزیونهای شهری، تابلوهای مکاننما - مسجد، کتابخانه و ... -
-2سر پناه: کیوسکهای عرضه - روزنامه، مواد غذایی و ... - ، کیوسک تلفن، آلاچیق و سایبان و..
-3تغذیه و توزیع: آبخوری، روشویی و دستشویی، فواره، آب پخشکنها، جعبه برق،..
-4تزئینی: گلدان و گلجای، سبدهای تزئینات، میلههای نصب پرچم و پلاکارت، پارچه و آویز، آرک
-5روشنایی: پایه چراغهای روشنایی، چراغهای تزئینی، عناصر نورانی - درخت، حجم و... - ، نورافکنها، چراغهای پارکی کوتاه
-6 نقل و انتقال: پلکان، دالبندی، رامپ،...
-7تخلیه و جمعآوری: سطل زباله، مخازن تفکیک زباله، دریچههای فاضلاب و ....
-8 موانع: جدول، نرده، بلارد، حصار و پرچین، شبکه پای درخت ،....
-9 نشیمنگاه: صندلی، نیمکتها، میز شطرنج، سکوها و....
شکل - 1 - نمونه هایی از مبلمان پارک [3]
.5 وظایف عمده مبلمان پارک های شهری
به طور ساده و خلاصه وظایف عمده مبلمان پارکهای شهری عبارتند از :
- هدایت
- کنترل
- امنیت
- ارتباط
- راحتی
- تبلیغات
- تزئین
- تفریح در سطح پارک
