بخشی از مقاله
چکیده:
از روستا به عنوان یک کانون فعالیت و تولید در برنامه ریزی ها ی بخشی و فرابخشی غفلتی تاریخی شده است شاید این به دلیل عدم شناسایی کاکردهای موثر روستا بوده ضمن اینکه الگویی مناسب برای بررسی سیستمی و کلی نگر این مفهوم وجود نداشته است. با توجه به هدف خلقت انسانی در جهانبنی الهی که همانا عبودت و تعالی انسان میباشد. لذا تمامی مجموعه های انسانی نیز میبایست به نوعی در راستای تکامل و تعالی انسان موثر باشند
در این مجال سعی می گردد با تببین الگوی تعالی و استعلای انسانی به نقش و جایگاه روستا و کارکردهای موثر آن، در جهت استعلای جامعه و تعالی انسانها پرداخته شود. ضمن اینکه مشخص گردد که چگونه می توان به الگوی متعالی روستا در جامعه ایرانی و اسلامی دست یافت. لذا به بررسی و تبیین برخی از ویژگیهای موجود در جامعه روستایی ایران پرداخته شده و ضمن برشمردن گزاره های مطلوب در الگوی روستای متعالی به تبیین ان در جامعه روستایی ایران نیز توجه شده است.
مقدمه:
روستا از دیرباز به عنوان یک کانون تولیدی و سکونتی در جغرافیای ایران شناخته شده است. وضعیت روستاها و روستاییان کشور در طی سالهایی که به عنوان توسعه و یا مدرنیزاسیون برنامههای توسعهای در آنها اجرایی شده است به مراتب بدتر از قبل شده است به طوریکه امار و اطلاعات موجود نشان میدهد که در طی سالهای گذشته به مراتب از جمعیت روستایی کشور کاسته شده است به طوریکه براساس سرشماری ها میتوان بیان نمود که درصد جمعیت روستایی از سال 1335 از 69 درصد به 27 درصد در سال 1394 کاهش پیدا نموده است
جدول :1 نسبت جمعیت روستایی ایران در طی سالهای گذشته از 1335 تا 1394
جدول :2 برآوردی از هزینهها و درآمدهای روستاییان در استان های کشور
با نگاهی به وضعیت اقتصادی روستاییان به خصوص هزینه و درآمدهای آنان مشخص می گردد که عموما درآمد روستاییان زیر و یا نزدیک به خط فقر بوده و دربسیار از موارد هزینههای روستایی بر درامدهای آنان پیش گرفته و لذا عوارض ناگواری مانند فقر، گرسنگی، بزهکاری، مهاجرت، تجاوز به منابع طبیعی و غیره را میتوان دور از انتظار ندانست.
نتیجه یه نمونه گیری توسط مرکز آمار ایران نشان دهنده این واقعیت است که متوسط درآمد روستاییان کشور در سال 1393 کمتر از 14 میلیون تومان به عبارت دیگر کمتر از یک میلیون دویست هزار تومان در ماه برای خانوارهای روستایی بوده و براساس همین گزارش از مجموع 31 استان کشور در 16 استان به طور متوسط میزان هزینه کرد خانوار روستایی در طول سال بیشتر از میزان متوسط درآمد آنان بوده است. این بدان معناست که در این 16 استان خانوارهای روستایی برای تأمین مایحتاج خوراکی و غیرخوراکی خود در طول سال علاوه بر هزینه کرد کل درآمد خود به استقراض روی آورده اند و یا اینکه در صورت وجود، از اندوخته پس انداز خویش در سالهای قبل برای تأمین هزینه های خود در سال 1393 استفاده کرده اند
موضوع مهم دیگری که میتوان از جدول فوق استنباط نمود کیفیت زندگی روستاییان است اگر این کیفیفت مطلوب نیست قاعدتا میبایست با سرمایه گذاری انان در امور تولدی و رفاهی خود جبران گردد به نظر میرسد درمجموع میزان تفاضل بین درآمد و هزینه خانوار روستایی - پتانسیل لازم برای سرمایه گذاری - در کل کشور بسیار ناچیز و در حد 300،52 تومان است.
بدیهی است که این ارقام کوچک حتی در استانهای که میزان درآمد از هزینهها بالاتر است توان ایجاد تغییرات معنی داری بر کیفیت زندگی روستاییان نداشته همچنان که در طی سالهای گذشته نیز چنین بوده و در نتیجه موجب تضعیف زیربناها و زیرساختاهای تولیدی و رفاهی انان در محیطهای روستایی گیردیده است به عبارت سادهتر این امار و اطلاعت به روشنی بیان کننده وضعیت نامطلوب روستاییان و محیطهای روستایی در ایران است.
مفهوم تعالی و متعالی:
تعالی مفهومی است که تعریف آن به سختی در لغات مترادف با آن قابل بیان است. اگرچه لغاتی مانند توسعه دارای تشابه معنایی با تعالی هستند اما روح حاکم بر کلمه و لغت تعالی، بسیار بالاتر و والاتر از توسعه میباشد. تمام نواقص ذاتی کلمه توسعه آنچنان که به دنبال دریافت معانی مثبت و سازنده از توسعه انتظار میرود میتواند در کلمه استعلا پدیدار گردد. لذا عنوان جایگزین و مناسب برای مفهوم توسعه در فرهنگ دینی و اسلامی واژه استعلا و تعالی است. مفهومی که علاوه بر در نظر داشتن بار معنایی مفهوم توسعه در خود، مفاهیمی ارزشی و اعتقادی بالاتر و والاتری دارد.
مفاهیمی که می تواند تامین کننده سعادت دنیوی و اخروی عاملان باشد در این مفهوم است که میتوان از استعلا، توسعه انسانی که تامین کننده نیازهای مادی و معنوی انسان بوده و با سرچشمه گرفتن از دستورات و احکام الهی، روح و جوهره اخلاق در آن متجلی بوده و مفهوم ابدیت گرایی انسان نیز تجلی یابد را انتظار داشت. عبارت »الحکمه المتعالیه« از دو واژه »الحکمه« به معنای فلسفه الهی و»المتعالیه« به معنای برتر یا تعالی یافته تشکیل شده است.
ابن سینا مراد از حکمت متعالیه را حکمتی دانسته است که به همراه بحث و نظر، با کشف و ذوق کامل میشود - مجموعه فهم و شهود - . در همین معنا میتوان متذکر شد که در تمایز با گونههای مرسوم علم و حکمت، حکمت متعالیه، آگاهی و دانشی است مشتمل بر اسرار و حقایق برگرفته از گنجینههای حکمت الهی که فهم آنها »ورای طور عقل« است. همچنین این موارد بعدها توسط ملاصدار و شاگردانش بسط بیشتری یافت.
