بخشی از مقاله
چکیده:
الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، نیازمند یک بخش مستقل یا یک سند پشتوانه برای چگونگی ارتقای کارآمدی متعالی آن است که معیار پذیرش ملی و مقبولیت بین المللی جمهوری اسلامی ایران محسوب می گردد. برای این منظور می باید بنیادهای نظری آن را با رویکرد، راهبرد و روش متعالی تعمیق و تکمیل نمود. انتخاب رویکرد متعالی پژوهشی برای آن، به تولید علومی منجر می گردد که به هم افزایی ملی و هم گرایی بین المللی، بویژه بین کشورهای اسلامی منجر می شود.
راهبرد متعالی می باید مبتنی بر منابع نیروی انسانی و سرمایه اجتماعی با هویت اسلامی ایرانی باشد که تحقق غایت متعالی را میسر می سازند. روش متعالی می باید به فرهنگ سازی نخبه گانی و عمومی برای پذیرش الگوی اسلامی ایرانی با روش چند رسانه ای و هنری انجام گیرد تا زمینه پذیرش الگو را به عنوان یک ابر سند فراهم آورد که بنابر فرمایش رهبر معظم انقلاب، کلیه اسناد بالا دستی کشور حتی سند چشم انداز باید از آن پیروی کنند.
همچنین، کشورهای اسلامی با بومی سازی آن برای خود می توانند آن را یک میثاق اسلامی برای تحقق حاکمیت الهی در سراسر جهان تلقی نمایند. بنابراین، پیشنهاد می گردد تا مرکز الگوی اسلامی ایران، همایش های پنجساله را برای به روز رسانی راهبرد و روش های نوین برای تعمیق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، پیش بینی کند.
طرح موضوع
برای کارآمدی یک نظام، دو جزء نظر و عمل آن باید همزمان دیده شوند. در پیش فرض مدیریت چنین نظام هائی آمده است:
نظر - نظریه - چیست؟ کلامی است که خوب تعریف می شود ولی نمی دانند چرا کارها را خوب پیش نمی برد. عمل چیست؟ اقدامی است که کارها را خوب پیش می برد ولی معلوم نیست این کارها چگونه و به کجا پیش می روند.
نظر همزمان با عمل چیست؟ هنگامی است که اگر کارها خوب پیش می روند، معلوم است براساس چه نظری، چگونه و به کجا پیش می روند و بالعکس.
در آموزهای دینی نیز بر لزوم همراهی نظر و عمل بسیار تاکید می شود. قرآن کریم، این مهمرا مکرّر یادآور شده است. در یک جستجوی نرم افزاری حدود 747 مورد پیرامون لزوم عمل به آنچه اعتقاد وجود دارد یادآوری شده است. برای مثال : کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده اند ]بدانند که[ ما پاداش کسی را که نیکوکاری کرده است تباه نمی کنیم - کهف. - 30/
نکته قابل یادآوری قرآنی این آیه، آن است که ثمر ایمان، که مشمول پاداش می شود عمل به آن است نه صرف اعلام آن. در روایات و احادیث، ضرورت همراهی نظر و عمل، مکرر یادآوری شده است.
در ایران نیز اسناد کلان/ بالا دستی متعدد مثل سند چشم انداز ایران 1404، نقشه جامع علمی کشور، سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، تهیه شده است. این الگو بر مبنای قرآن، شریعت و فلسفه اسلامی است که گویای وجود نظرات کافی برای جنبه های مختلف نظام جمهوری اسلامی و سندی است که بنابر فرمایش رهبر معظم انقلاب، کلیه اسناد بالا دستی کشور حتی سند چشم انداز ایران 1404 می باید از آن پیروی کنند.
ولی پرسش این است که چگونه می باید به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، عمل شود تا کارآمدی آن محقق گردد؟.
بحث اصلی
از نقدهای نشست عدالت که در پیش نویس الگوی پایه پیشرفت، نقدها و نظرها، صفحات 71 تا 74 آن آمده، این است که "بین نظام فکری و فلسفی الگو که عمدتا در مبانی و آرمانها بیان شده با بخش های عینی و کاربردی آن یک نوع فاصله وجود دارد"بنابراین شرط کارآمدی این الگو به عمل به آن وابسته است که پیشرفت نظام جمهوری اسلامی ایران نیز محسوب می گردد.
ولی تحقق کارآمدی الگو نیازمند تعریف رویکرد، راهبرد و روش، آن هم از نوع متعالی است. چگونگی کمک هر یک از این سه، برای عمل به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در زیر تشریح می شود.
رویکرد متعالیتحوّلات. در محیط، باعث آشفتگی خاطر انسانها شده و آنها را به چالش میکشاند، لذا، برای راه رفع آشفتگی ناشی از این تحوّلات، انجام تحقیقات یک الزام است. به همین دلیل در دهههای اخیر، به روشهای نوین تحقیق، بهمنظور افزایش فهم و درک تحوّلات جاری و ساری در جوامع و محیط، میلی شدید بهوجود آمده است زیرا هر قدرک محقّق از تحوّلات پدیدهها عمیقتر باشد، امکان مدیریت بهتر آنها، فراهم تر میگردد
از دیگردلائل ، فراهم آوردن فرصت تأویل و تفسیر تحوّلات پیش رو و انتظارات و آرزوهایی است که از زمان حال تا آینده ظهور خواهند کرد و برای تحقّق آنها تلاش میشود برای این منظور، همگامی علم و فطرت آدمی و تدبیر ماورایی اجتناب ناپذیر است. زیرا عقل به تنهایی، توان لازم برای درک کامل این تحولات را ندارد. برای این منظور، رویکرد متعالی به پژوهش فرصتی مناسب را برای پژوهشگران در راستای تحقق محیطی پایدار فراهم میسازد.
برای مثال، امروزه، تحقیقات بسیاری توسط محققان، بویژه دانشجویان تحصیلات تکمیلی کشورمان برای تدوین نظام نوآوری در بخش های مختلف از جمله بخش کشاورزی انجام می گیرد که صرفا بوم فنی این بخش را در بر می گیرد ولی به بوم معرفتی کشور اصلا توجه ندارند - شاه ولی و ابراهیمی، . - 1394 برای مثال، در "بررسی مدل های اندازه گیری استلزامات کارکردهای نظام نوآوری نانوفناورانه در بخش کشاورزی ایران" - ماقبل و همکاران، - 1395 آمده است که سه دسته عامل "مقبولیت بخشی و توانمندسازی"، "جهت دهی تحقیقات" و "تامین منابع انسانی و مالی" برای توسعه این نظام نوآوری در بخش کشاورزی ضروری است.
همان طور که ملاحظه می شود، تحقیقات پیرامون یک موضوع مهم مثل نانوفناوری در بخش کشاورزی، صرفا رویکردی فنی به دارد در حالی که، علاوه بر بوم فنی، بوم معرفتی کشور در تعریف نظام نوآوری کشاورزی باید دیده شود. برای مثال: "نظام نوآوری متعالی کشاورزی، کلیه ذینفعان فرآیند "خلق" و "نشر" نوآوری و روابط آنها را بر اساس مؤلفههای عینی و ذهنی و با روش کلنگر مشتمل بر اجزای مشهود و نامشهود و با رویکرد فرارشتهای و کنش حداکثری متخصّصان علوم تجربی و دینی - اسلام - مشارکت میدهد تا نه تنها پاسخگوی نیازهای زمان حاضر باشد، بلکه به برآوردن حکیمانه انتظارات تاریخی آیندگان و معنویت مورد نظر خالق هستی نیزمتعهّد باشد.
