بخشی از مقاله
چکیده
اساس سبک شناسی بر پایه کلیات سبک شناسی دکتر شمیسا ،بررسی ویژگی های زبانی ، ادبی و فکری یک اثر است. و آن پی بردن به چگونگی روش ها ی انتخاب وازگانی است که شاعر یا نویسنده برای بیان معانی تازه و جدید ، زمینه های بلاغی، شگردها و ترفندهای هنری از آن بهره می برد به گونه ای که با خلق معانی و مضامین بکر، او را صاحب سبک شخصی می کند و از تقلید و پیروی محض از روش دیگران دور می سازد. این سبک شخصی با مختصات نو ،موجب ماندگاری یک اثر و در نتیجه جاودانگی صاحب اثر می شود . در این مقاله سعی شده است ویژگی های سبکی اشعار سلمان هراتی با توجه به مختصات سه گانه با ارائه نمونه هایی که بیانگر خلاقیت شاعرانه اوست مورد واکاوی، بررسی و نقد قرار بگیرد تا نوآوری های بلاغی ،کلامی و محتوایی اثرش مشخص شود .
کلید واژه : سبک شناسی ، بلاغت ، نقد ، اشعار سلمان
مقدمه
سلمان هراتی متولد سال 1338 در روستای مزردشت تنکابن با تخلص شاعری » آذرباد« است . در کودکی بسیار پر شور و شوق و در تحصیل بسیار موفق بود تا اینکه در سال نهم به دلیل عارضه ناگهانی روحی که برایش به وجود آمد از ادامه تحصیل بازماند . او در این مدت بسیار منزوی و گوشه گیر شده بود و مدام در حال نوشتن بود و بدون آنکه نوشته هایش را به کسی نشان بدهد،پاره می کرد تا اینکه در سن سیزده سالگی تصمیم می گیرد از خانواده جدا شود و در شهر تنکابن زندگی مستقلی را آغاز نماید. پس از دو سال کار و تلاش و دوری از تحصیل تصمیم می گیرد در مدرسه شبانه به ادامه تحصیل بپردازد. در همین دوران سلمان با کتاب شاعران بزرگ ایران آشنا می شود. این آشنایی تحولی بزرگ در روحیه او به وجود می آورد و به او باور و اعتماد به نفس می بخشد ، او که قبلا نوشته هایش را در عزلت و انزوای خویش پاره می کرد با این اعتماد به نفس ایجاد شده ، توانست خودی نشان دهد و اشعارش را برای دیگران بخواند و از نظرات آنان نسبت به شعر خود با خبر شود . با وجود آنکه برخی از نوشته ها مورد تمسخر دوستانش قرار می گرفت اما به دلیل خودباوری که به دست آورده بود اینگونه مسائل نه تنها مانع نوشتنش نشد بلکه او را در نوشتن آثاری بهتر تشویق و ترغیب می نمود.
پس از اتمام سال دوم دبیرستان به واسطه یکی از دوستانش به نام کاظم شیخ محمودی که بعد ها در دوران دفاع مقدس به درجه رفیع شهادت نائل آمد ، برای ادامه تحصیل و کار به تهران رفت . وی پس از اخذ مدرک دیپلم برای گذراندن خدمت سربازی به اصفهان رفت و در طول این مدت حتی یک بار هم به زادگاهش بر نگشت و علت این کارخود را ،پی بردن به خویشتن خویش عنوان می کرد. سلمان به موسیقی ، عکاسی و خطاطی بسیار علاقه مند بود چنان که فرزندش رسول در باره او می نویسد »:سلمان در پایان دوران سربازی اش در اصفهان با یک سنتور به خانه بازگشت ، ولی به دلیل جو حاکم با مخالفت خانواده روبرو شد و ساز و موسیقی را کنار گذاشت او در عکاسی هم حرفی برای گفتن داشت ، همین طور در نقاشی و خط - «... عبدالملکیان ، - 39:1383 پس از خدمت سربازی در رشته هنر دانشگاه تربیت معلم تهران پذیرفته شد و در این مدت با شاعران معروفی همچون 'قیصر امین پور' ، ' سید حسن حسینی ' و ' ساعد باقری ' آشنا شد و از طریق آنها به انجمن شعر حوزه هنری راه یافت. سلمان هراتی در حقیقت از سال 1358 که مصادف با پیروزی انقلاب اسلامی بود به صورت حرفه ای شعر و شاعری را آغاز کرد.
تحلیل اشعار سلمان هراتی از منظر سبکشناسی، بلاغت 3
سلمان در مورد خودش چنین می گوید : »شاید نتوانم بگویم شعر در زندگی من چه نقشی می توانست داشته باشد ، همین قدر است که من فکر می کنم یک غم مرموزی یا یک اندوه ناشناخته ای در من بوده که مرا وادار می کرده به گفتن و نوشتن. خیلی وقت ها شده که من تصمیم گرفتم شعری نگویم ولی نشد ، خواستم ننویسم ولی دیدم نمی شود . احتیاج دارم به نوشتن و گفتن . برای همین هم شعر از نظر منتجلّ ی فراق انسان است . هر انسانی که از اصلش دور مانده باشد. « شاعر» آن است که در وقت تولد شاعر باشد ، به زور علم و تتبّع نمی توان شعر گفت .تقلید الفاظ و اصطلاحات بزرگان و دزدیدن مفردات و مضامین مختلفه ی مردم و با هم ترکیب کردن کار زشت و نا لایقی است و نمی شود نام ان را شعر گذاشت کسی که طبع ندارد ، کسی که از کودکی شاعر نیست کسی که اخلاق او از مردم عصرش عالی تر و بزرگوارتر نیست و بالاخره کسی که هیجان و حس رقیق و عاطفه تکان دهنده ای ندارد ان کس نمی تواند شاعر باشد و لو مثل قاانی صد هزار شعر بگوید. - « شفیعی کدکنی،1390 - 390-391:
سلمان هراتی به عقیده بسیاری از بزرگان ادبیات کشور ، یکی از ستارگان بی غروب شعر معاصر است چنانکه » رضا براهنی « او را شاعر » مادرزاد « و » قیصر امین پور « او را شاعری » نیمه تمام « می نامند. سلمان پس از اتمام تحصیلات دانشگاهی به زادگاه خود بازگشت و به عنوان معلم هنر در یکی از روستاهای کوچک منطقه 'واجارگاه ' گیلان به تدریس مشغول شد اما همچنان رابطه خود را با دوستانش در حوزه هنری و انجمن شعر حفظ کرد . وی در سال 1361 ازدواج کرد ثمره این ازدواج دو فرزند به نام های رسول و رابعه بود . وی سرانجام در 9 آبان 1365و زمانی که تنها 27 سال سن داشت بر اثر سانحه تصادف اتومبیل چشم از جهان فرو بست اگر زنده بود به قول قیصر '»هزار عرصه برای پریدنش تنگ بود «. حاصل اندیشه ورزیها سلمان در حوزه ادبیات سه مجموعه ی شعر به نام های زیر می باشد .
-1 از آسمان سبز
-2 دری به خانه خورشید
-3 از این ستاره تا آن ستاره
سلمان هراتی بعد از نیما یکی از شاعران موفق مازندران در ادبیات معاصردر مواجهه با روزگار خود و ترسیم ناکامی ها و رنج های مردم ستم دیده بود و در ادبیات پایداری و
