بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر سعی داشته است تا چگونگی علوم انسانی قرآن بنیان را مورد مداقه قرار داده و اهداف آن را تحلیل کند. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهاي است. با توجه به تفاوت مبانی فلسفی علوم انسانی قرآن بنیان و علوم انسانی برگرفته از مکاتب بشري و نیز وجود اختلاف در منابع معرفتی ، عقل گرایی افراطی و نوع نگاه به انسان می توان اهداف علوم
انسانی قرآنبنیان را رسیدن بشر به کمال نهایی ، شکوفایی استعدادها ، رفع معضلات فردي و اجتماعی و در نهایت تحقق نظام آرمانی و تمدنی اسلام دانست. یکی از مهمترین گامها درجهت تحقق این اهداف اجتناب از سطحی نگري و توجه به نظام ارزشی مبتنی بر آموزه هاي وحیانی است.
طرح مسئله
علوم انسانی به دلیل جایگاه حساسی که در تعالی و رشد انسان دارد همواره در کانون توجه اندیشمندان قرار گرفته است. در دنیاي امروز که عمر بحث هاي علمی و نظریه هاي آن کوتاه شده تمام کسانی که به دنبال تحول در علوم انسانی هستند آن را در بازخوانی اهداف این علم جستجو می کنند . اهداف علوم انسانی غربی ، برگرفته از رویکردهاي تجربی و حسگرایی حاکم بر جامعه غرب
است و تحقق آن تامین کننده نیازهاي معنوي کنونی بشر نمی باشد. تحول در علوم انسانی و تحلیل اهداف آن در راستاي پاسخگویی به نیازهاي حال و آیندة جامعه بشري و ارائه الگوي کارآمد در مواجهه با چالشهاي فکري و تحولات گسترده اجتماعی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. نقش هویتسازي و توسعهاي علوم انسانی در سطح ملی و بینالمللی اهمیت توجه بیشتر به این علم را آشکار می کند.از این رو تحول در علوم انسانی از دغدغههاي راهبردي بعد از انقلاب اسلامی بوده است. هر چند تاکنون کوششهایی با ارزشهاي معرفتشناختی و ایجاد جریان هاي فرهنگی در این عرصه انجام پذیرفته ولی غالبا بر مبانی نظري مدونی استوار نبوده و به صورت جزیره اي انجام شده و تا رسیدن به نقطه مطلوب و سامانیافتن یک نظریه کلان که بتواند تمامی شاخههاي علوم انسانی اسلامی را در بر گیرد فاصله زیادي وجود دارد. از این روي پژوهش حاضر بر آن است که با گذاري انتقادي و کلی از اهداف علوم انسانی موجود اهداف علوم انسانی قرآنبنیان را پیشنهاد دهد.
-1 روش تحقیق
روش مورد استفاده در این تحقیق روش تحلیل مفهومی است که با هدف تعمیق دانش و دستیابی به تفسیر عینی قابل دفاع از اهداف علوم انسانی قران بنیان و ارائه الگوي مقدماتی مبتنی بر این اهداف انجام شده است. با توجه به هدف اساسی تحقیق که تحلیل اهداف علوم انسانی قرآن بنیان است ، در مرتبه نخست دستیابی به تفسیر دقیق از اصطلاح علوم انسانی قران بنیان و در مرتبه دوم شناسایی اهداف علوم انسانی قران بنیان مد نظر بوده است .گام هاي انجام پژوهش عبارت است :
الف - نخست ساختار مفهومی علوم انسانی مورد توجه قرار گرفت و نقش دین در علوم انسانی تعیین گردید.
ب - سپس اهداف علوم انسانی موجود بررسی شد.
ج - آنگاه اهداف علوم انسانی قرآن بنیان مورد استنتاج قرار گرفت.
-2 یافته ها
- 1-3 ساختار مفهومی علوم انسانی اسلامی
الف - مفهوم شناسی علوم انسانی
با توجه به وجود تعاریف متعددي از علم و رشته علمی ارائه تعریف دقیق از علوم انسانی دشوار است .این دشواري زمانی افزوده می شود که بدانیم در تعریف علم به عنوان مجموعه مسائلی که حول یک محور واحد است رویکردهاي متعددي از جمله رویکردهاي مبتنی بر موضوع،غایت،مسئله و روش وجود دارد و هر یک از این رویکردها نیز با توجه به دیدگاه تعریف کننده داراي تفاوت است.دیدگاه معرفت شناسانه فرد در تعریف علوم انسانی تا آنجا دخالت دارد که میتواند علوم انسانی را به دلیل غیر تجربی بودن از حیطه علم ساقط نماید - شریفی،. - 84 :1395 همچنین نادیده گرفتن بعد توصیهاي و تجویزي علوم انسانی و لزوم عینیت و توصیف روابط میان پدیده ها در اطلاق علم موجب سردرگمی در ارائه تعریف دقیق از علوم انسانی شده است. با توجه به آنچه گفته شد تعاریف علوم انسانی را میتوان در دو دسته جاي داد؛ یک، تعریف عام: علوم انسانی، علومی است که به مطالعه انسان میپردازد؛ اعم از اینکه با روش تجربی یا عقلی یا نقلی یا شهودي بهدست آید. علوم انسانی فلسفی، شهودي-عرفانی، نقلی- دینی و تجربی در این تعریف جاي دارند. دو، تعریف خاص: علوم انسانی، علومی است که با روش عقلی و تجربی، درصدد
