بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تعیین رابطهی کنجکاوی با خلاقیت فردی بود. 367 دانشجوی مقطع کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 1394-95، به کمک سه واحد نمونهگیری دانشکده، رشته و سال ورودی و به شکل نمونه-برداری تصادفی خوشهای چند مرحلهای انتخاب شدند و مقیاس کنجکاوی - کاشدان، رز و فینچام، - 2004 و مقیاس خلاقیت فردی - رابینزچک، - 1998 را تکمیل کردند. پس از گردآوری دادهها، تحلیلهای توصیفی و استنباطی - رگرسیون خطی - بر روی آنها انجام گرفت. نتایج بدست امده از تحلیل رگرسیونی تأثیر مؤلفه کنجکاوی بر روی خلاقیت فردی دانش اموزان دبیرستانی برای میزان بتای استاندارد شده - β - نشان می دهد کنجکاوی می تواند در خلاقیت فردی دانشجویان تأثیر داشته باشد.
مقدمه
در هر موقعیتی قدم اول برای شناخت یک پدیده، کنجکاوی درباره آن می باشد. کنجکاوی، حسی که منجر به تحقیق، کشف و آموختن می شود. کنجکاوی نیرویی قدرتمند و محرکی لازم برای انجام کشفیات و تحقیقات علمی است. در واقع در کنار استعداد طبیعی و علاقه شخصی و توانایی های ریاضی یا سایر استعدادها، کنجکاوی ویژگی ضروری برای هر محققی است که می خواهد در تحقیقات خود به موفقیت برسد.کنجکاوی نشانه ای است از شور و هیجان پنهان و وضعیتی است از مسحور شدن ناخواسته و غیرارادی در چیزی که دور شدن از آن برای فرد بسیار دشوار است و از آنجا که شخص نمی تواند به نحو دیگری مگر تلاش برای یافتن جواب پرسشی که ذهن او را مشغول کرده رفتار نماید پس فرد برای چنین رفتاری فقط تا اندازه ای مسئول است.
ما انسان ها با احساسی از کنجکاوی زیاد پای به جهان می گذاریم و همگی با سائقه های روان شناختی برای کشف و شناختن جهان و وسعت بخشیدن به ناحیه ای که تصور می کنیم می توانیم از عهده آن برآییم تجهیز شده ایم. در محیط های آموزشی یکی از بهترین کلیدها برای یادگیری، افزایش زمینه های کنجکاوی در دانش آموزان می باشد. هرگاه در یک موقعیت آموزشی، یادگیرندگان برای یادگیری کنجکاو شوند، می توان گفت اولین قدم را در یادگیری برداشته است.
جهان با سرعتی شگفتانگیز در حال تغییر است؛ تغییراتی که در همهی ابعاد زندگی بشر تاثیرگذار است. در چنین دنیایی که آینده را به سختی میتوان پیشبینی کرد، تنها ابزار موفقیت تطبیق با تغییرات و همراه شدن با دنیاست. بدون خلاقیت، بدون متفاوت فکرکردن، بدون نوآوری رقابت و بقا هر روز سختتر از قبل میشود. بسیاری از آدمها کنجکاوی را یک رفتار کودکانه و گهگاه یک عادت زشت اجتماعی فرض میکنند. در صورتیکه اگر حس کنجکاوی به خوبی مدیریت شود، منجر به افزایش خلاقیت میگردد. یک ذهن کنجکاو به دنبال پاسخهای قانعکننده است. هرگز بهراحتی از مسایل کوچک عبور نمیکند و تلاش میکند بین پدیدههایی که میبیند ارتباط برقرارکند. کنجکاوی یکی از بهترین رفتارهایی است که میتواند قدرت خلاقیت را در افراد افزایش دهد.
اما کنجکاوی می تواند خود می تواند بر ویژگی های دیگر افراد تاثیرات بسیاری برجای بگذارد. از جمله پژوهشهای متعددی - از جمله پارک، پیترسون و سلیگمن، 2004 ؛ کاشدان و استیگر، 2007؛ جووانویک و دراگانا، - 2012 نشان دادهاند کنجکاوی میتواند بهزیستی روانی افراد را ارتقا دهد و فرسودگی آنان را کاهش دهد. کنجکاوی به ارتقای عملکرد و سازگاری بهتر با محیط کمک میکند
در نتیجه می توان گفت کنجکاوی می تواند بر متغیرهای بسیاری تاثیر داشته باشد. در پژوهش کنونی، کنجکاوی به عنوان متغیری تاثیر گذار بر خلاقیت فردی در نظر گرفته شده است. برخی نظرها بیانگر این است که کنجکاوی با پرورش و برانگیختن رفتارهای فعال، سبب میشود افراد به جستجو و تشخیص اطلاعات تازه، کشف فرصتها و غلبه بر مشکلات ترغیب شوند و به تلاشهای خود در جهت رسیدن به هدف ادامه دهند
به این معنی که افراد با سطح کنجکاوی بالا برانگیخته میشوند تا به محیط بیرونیشان سرو سامان بدهند و به شکل نوعآورانهای رفتار کنند حتی برخی پژوهشها - از جمله وانگ و جی، - 2015 گزارش میکنند کنجکاوی از طریق تحریک خلاقیت قادر به پیشبینی وضعیت سلامت روان فرد و میزان فرسودگی وی است. با توجه به شواهد نظری و تجربی موجود، هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه ی کنجکاوی و خلاقیت فردی می باشد.
روش تحقیق
مطالعه حاضر از لحاظ هدف به عنوان مطالعه ای کاربردی و به لحاظ روش به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد. برای گردآوری داده های توصیفی از اسناد کتابخانه ای و برای گردآوری داده های تحلیلی از روش پیمایشی به صورت ابزار پرسشنامه استفاده شده است. برای سنجش داد ها و تحلیل اهداف از مدل رگرسیونی خطی - - R-Linear جهت ارزیابی رابطه کنجکاوی و خلاقیت فردی در دانشجویان استفاده شده است.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 1394-95 بودند که از این میان 380 نفر به صورت نمونه برداری تصادفی خوشهای چند مرحلهای و به کمک سه واحد نمونه گیری دانشکده، رشته و سال ورودی انتخاب شدند. پس از حذف پرسشنامههای مخدوش، نتایج 367 نفر از آنها بررسی شد. دامنه سنی آزمودنیها بین 18 و 30 سال با میانگین سنی 21/87 و انحراف استاندارد 2/11 بود. 49/32 درصد نمونه 181 - نفر - را دانشجویان پسر و 50/68 درصد نمونه 186 - نفر - را دانشجویان دختر تشکیل میدادند.
در این پژوهش از ابزارهای زیر استفاده شد:
مقیاس کنجکاوی
نوعی مقیاس خوداظهاری و شامل 7مادّه که در طیف لیکرتی هفت درجهای - از اصلاً صدق نمیکند » یک«تا کاملاً صدق میکند » هفت - « ، به سنجش ویژگی کنجکاوی میپردازد. در پژوهشهای گوناگون، روایی و پایایی ابزار تایید شده است
مثلاً ضریب آلفای کرونباخ توسط کاشدان و دیگران - 2004 - ، 0/72 گزارش شد. این مقیاس بعد از ترجمه جهت احراز خصوصیات روانسنجی، مورد بررسی قرار گرفت که یافتههای به دست آمده، رضایتبخش بود. در پژوهش کنونی، اعتبار مقیاس با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/62 به دست آمد. شاخصهای برازش به دست آمده از تحلیل عامل تأییدی GFI=0/95 - ، AGFI=0/92، CFI=0/93، - RMSEA=0/04 نیز نشان از برازندگی مناسب الگو با دادهها دارد.
مقیاس خلاقیت فردی
یک مقیاس 9 مادهای با لیکرت 5 درجهای - از کاملاً درست تا کاملاً - نادرست است. ضریب آلفای کرونباخ این مقیاس 0/78 تا 0/90 و ضریب پایایی بازآزمایی آن بین 0/73 تا 0/84 به دست آمده است - رابینز و چک، . - 1998 روایی همگرا و واگرای مقیاس نیز مطلوب گزارش شده است - رابینزچک، . - 1998 پایایی مقیاس در نمونه ایرانی برابر با 0/71 و روایی آن نیز مطلوب گزارش شد - مرادیسروش، . - 1388 در پژوهش حاضر، اعتبار مقیاس با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/62 به دست آمد. شاخصهای برازش به دست آمده از تحلیل عامل تأییدی GFI=0/98 - ، AGFI=0/96، CFI=0/97، - RMSEA=0/02 نیز نشان از برازندگی مناسب الگو با دادهها دارد.
یافته های پژوهش
در این بخش از مطالعه تلاش شد تا با استفاده از مدل رگرسیون خطی اقدام به تحلیل تأثیر مؤلفه کنجکاوی بر روی مؤلفه خلاقیت فردی دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز اقدام گردد. بنابراین سازه های تشکیل دهنده در قالب مؤلفه کنجکاوی تحت عنوان متغیر مستقل و مؤلفه خلاقیت فردی به عنوان متغیر وابسته وارد مدل رگرسیونی گردید. جدول 1 خلاصه کلی از مدل رگرسیونی برای متغیرهای مستقل و وابسته را نشان می دهد.
جدول : 1 خلاصه کلی مدل رگرسیونی برای متغیرهای مستقل و وابسته
مطابق با نتایج جدول 1 داده های وارد شده به مدل رگرسیون خطی در قالب تحلیل تأثیر مؤلفه کنجکاوی به عنوان متغیرهای مستقل به میزان 0/27 می توانند تغییرات خلاقیت فردی را به عنوان متغیر وابسته تبیین کرده و تأثیر بر روی آن را نشان دهند. در این جدول میزان مربع 0/07 R و میزان R تصحیح شده 0/063 گزارش شده است. جدول 2 آماره واریانس مدل رگرسیونی برای تبیین متغیرهای تحقیق را نشان می دهد.
جدول : 2 آماره واریانس مدل رگرسیونی برای تبیین متغیرهای تحقیق
