بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تحلیل جامعه شناختی ابعاد شهرالکترونیک می باشد. در این بررسی روش اسنادی بوده و در آن شهرالکترونیک در ابعاد اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی بررسی شده است . بنابراین برای تحلیل ابعاد شهرالکترونیک و استفاده از آن از نظریه های ، تافلر، شیلر، رایس، کاستلز، ماتلار ، گیدنز، کوایل، بل و وبستر استفاده شده است.برآین این مطالعه نشان می دهد با توجه به گسترش روزافزون رسانه و وسایل الکترونیکی ؛ باید شهر الکترونیکی را به عنوان یک پدیده جدید و رویکردی نوین در شهرنشینی دانست. به این موضوع در ابعاد :اقتصادی ،سیاسی،فرهنگی و اجتماعی توجه شده است.
بیان مسئله:
در شروع هزاره سوم می توان فن آوری اطلاعات و ارتباطات را به عنوان اصلی ترین محور تحول و توسعه بیان کرد که دستاوردهای ناشی از آن نیز در زندگی مردم تاثیر فراوانی داشته است. رشد فن آوری اطلاعات و ارتباطات و افزایش کاربردی آن در جهان ، جوامع بشری را به سمت آغاز عصر مجازی حرکت می دهد.
از مهمترین شاخه های تکنولوژی که باعث اثرات مثبت شگرف در زندگی بشر امروزی شد تکنولوژی اطلاعات است . بسیاری از نظریه پردازان، قرن بیستم را قرن انقلاب انفورماتیک در زندگی بشر نام نهادهاند، استفاده از فناوری اطلاعات در کنار مدیریت صحیح از منابع تولید میتواند تضمین کننده نیل به اهداف در هر مجموعه رو به تکاملی تلقی شود.
در واقع ایجاد شهرهای الکترونیک و فن آوری اطلاعات و ارتباطات با نظم بخشیدن به حوزه اجرا، آن دسته از فعالیت های اجرایی که تکراری و فاقد خلاقیت هستند را به سمت خودسازی و ماشینی شدن پیش می برد و فکر انسان را آزاد می کند تا به آن چیزی که خاص انسان است یعنی اندیشه بپردازد و در نتیجه بهره وری و تغذیه اطلاعاتی جوامع را به کمک فن آوری اطلاعات خواهیم داشت. بنابراین باید به مطالعه ی بیشتر در این باب بپردازیم.
شهر الکترونیک ثمره ی فن آوری اطلاعات و عصر اطلاعاتی در جهان است. طی دو دهه ی گذشته فن آوری اطلاعات به خصوص اینترنت به سرعت در جهان گسترش یافته اند و این توسعه ی زندگی انسان ها را با سرعت باور نکردنی تحت تاثیر قرار داده است. شهرها نیز از این تغییر دور نمانده اند. بهره گیری از فن آوری اطلاعات در زمینه ی ارائه ی خدمات، مدیریت و انجام امور مختلف شهری و روزانه ی شهروندان، شهر سنتی را به شهر الکترونیک تبدیل می نماید.
شهر الکترونیک بسیاری از معضلات شهرهای سنتی، مانند آلودگی هوا، ترافیک و توزیع نامناسب خدمات شهری را ندارد. علت این امر در دسترس بودن شهر از هر مکان و در هر زمان است، به طوری که برای انجام یک کار خاص و استفاده از یک خدمت، نیازی به حضور فیزیکی در محلی خاص نیست.
در ایران فرهنگ شهرهای الکترونیکی در حال گسترش است. و کم کم باور مسئولین در درک نیاز حرکت به سمت و سوی شهرهای الکترونیکی در حال شکل گیری است و یا حداقل باور داشتیم که فقط 5 سال بعد باید راهکار برون رفت از چالش های شهر بزرگی مانند تهران را در ایجاد شهر الکترونیک جست و جو کنیم. باید در هزاره ی سوم وشروع قرن 21 تسلیم پدیده های حاصل از تغییرات فناوری های جدید باشیم و شهر الکترونیک را به عنوان یک نیاز و ضرورت این عصر بپذیریم.
در حال حاضر نمونه های چندانی از شهرهای تمام هوشمند در جهان وجود ندارد. همان طور که تصور وجود شهری که به طور کامل از وجود رایانه و خدمات الکترونیک بی بهره باشد، تقریبا غیر ممکن است.
عاملی - 1384 - بیان می کند که با پیدایش صنعت همزمان اینترنت،رایانه و بعد ارتباط شبکه ای از طریق آرپانت و سپس مشکل فراگیر آن در قالب اینترنت، فضای شهری جدیدی پدید آمد که از آن به عنوان شهر مجازی یا الکترونیک یاد می شود. ظهور این نوع شهر،اول موجب کاهش حرکت جمعیت در شهرواقعی می شود و بعد، فضای همزمان را بدون فرسایش با یک هندسه ی موازی مهیا میسازد.دو فضایی شدن شهر در فضای واقعی و مجازی نوعی از مدیریت کنترل حرکت شهری به شمار می رود که سعی دارد با عقلانی نمودن حرکت جمعیت، شهری آرامتر، کم هزینه تر و برخوردار از امنیت شهری و روانی برای شهروندان فراهم کند.
در فضای جدید معنای مکان عوض می شود و نگاه به شهر به منزله ی »فضای مکان ها« به »فضای جریان ها« تبدیل می شود که حرکت جمعیت و حرکت اطلاعات را اجتماعی می کند. عوامل متعددی زمینه ی ایجاد شهر الکترونیکی را فراهم می سازند که همه ی این عوامل ناشی از رشد فناوری و پیچیدگی زندگی بشر است. استفاده ی روز افزون از این تکنولوژی ها باعث سادگی و راحتی بیشتر برای حضور در فرآیندهای دموکراتیک،دسترسی آسان به اطلاعات مورد نیاز درباره خدمات شهری و سادگی تجارت و مبادلات شخصی در شهر خواهد شد.
از فواید اصلی پیاده سازی شهروند الکترونیک در کشور ما افزایش عدالت اجتماعی، کاهش مراجعه به بانک ها، پوشش محدودیت فضای مناسب آموزشی خصوصأ در سطح تحصیلات عالی با توجه به تعدد متقاضیان این امر در کشور، کاهش ترافیک کلان شهرها کاهش مصرف سوخت در کشور، کاهش سفرهای درون شهری و برون شهری، کاهش قابل توجه هزینه های نیروی انسانی کاهش مراجعه ی ارباب رجوع به ادارات، کاهش امکان دریافت و پرداخت رشوه، اطلاع رسانی صحیح، سریع و به هنگام، رشد و توسعه ی فرهنگ، کاهش هزینه های دولتی و امکان دریافت صحیح مالیات می باشد.
بنابراین گسترش کارکردهای شهروند الکترونیک فرصت های جدیدی برای جامعه به وجود می آورد و به دلیل توضیحات فوق تحقیق و بررسی عمیق در این باب ضرورت دارد.
تعریف مفاهیم و اصطلاحات
مفهوم شهروندی:
از چند عنصر کلیدی ترکیب شده است که عبارت است از:
- مشارکت در امور اجتماعی
- اعتقاد به این که شهروند کسی است که هم تأثیر گذار و تعیین کننده است و هم تأثیر پذیر و تحت حکومت.
- متضمن داشتن احساس هویت.
-پذیرش ارزش های اجتماعی.
- داشتن حقوق و مسئولیت. - راسون و اسکات، - 2002 مفهوم شهروند الکترونیک :
شهروند الکترونیک کسی است که حداقل دانش لازم درباره ی مفاهیم پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات برخوردار است، توانایی برقراری ارتباط با اینترنت و ارسال و دریافت پیام های الکترونیکی از طریق پست الکترونیک را دارد و همچنین اطلاعات، خدمات، کالاها و نرم افزارهای مورد نیاز خود را از طریق اینترنت جست و جو می کند. - جلالی، - 1382 همچنین با هنجارها و رفتار های آن نیز آشنایی دارد.
