بخشی از مقاله
چکیده
یکی ازمهم ترین وظایف مدیران تصمیم گیری است که با توجه به پیشرفت و اثرات جهانی شدن، روز به روز بر پیچیدگی و اهمیت آن افزوده می شود. بنابراین با درک علت اینکه چرا مدیران در شرایط یکسان، تصمیمات متفاوت را اخذ می نمایند، می توان سازمان ها را در دست یابی به موفقیت و پیشرفت یاری نمود. یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر تصمیم گیری مدیران، سبک تصمیم گیری آنان است. اما در مورد مسائلی که در برگیرنده موضوعات اخلاقی نیز هستند، بررسی تصمیم گیری به تنهایی کافی نیست و آگاهی از چگونگی استدلال اخلاقی مدیران و کارشناسان نیز امری ضروری است.
هدف این پژوهش تحلیل رابطه بین سبک های تصمیم گیری و سطح توسعه اخلاقی مدیران ورزشی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه جمع آوری داده ها، توصیفی- همبستگی می باشد. جامعهی آماری این پژوهش را مدیران سازمان ها وباشگاه های ورزشی استان اصفهان در سال 1391 بودند. نمونه آماری 103 نفر به صورت تصادفی طبقه بندی انتخاب شدند. از دو پرسشنامه استاندار سبک تصمیم گیری رو و آزمون معین رست استفاده شد.
از آمار استنباطی - آزمون همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون، آزمون - t برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه ها استفاده شده است. نتایج نشان داد که بین سبک های تصمیم گیری ادراکی و تحلیلی و سطح توسعه اخلاقی رابطه مستقیم وجود دارد - فرضیه1و - 2 و میان سبک تصمیم گیری دستوری و سطح توسعه اخلاقی رابطه معکوس وجود دارد - فرضیه. - 4 و همچنین بین سبک تصمیم گیری رفتاری و سطح توسعه اخلاقی رابطه معناداری وجود ندارد - فرضیه. - 3
-1مقدمه
تصمیم گیری جوهره اصلی فعالیت مدیران در هر سطح ، شرایط و سازمانی است . مدیران سبک تصمیم گیری خود را با توجه به عوامل مختلفی از جمله سطح آمادگی خود و زیردستان انتخاب می کنند . بنابراین، درک چگونگی تصمیم گیری مدیران در شرایط متفاوت، امری ضروری است. سبک تصمیم گیری که نشان دهنده چگونگی دریافت و پردازش اطلاعات مربوط به تصمیم است، نقش به سزایی در این امر مهم دارد. همچنین، با توجه به این که برخی از تصمیمات مدیران در بردارنده جزئیات اخلاقی نیز هستند، بررسی سبک تصمیم گیری به تنهایی کافی نیست و نحوه استدلال اخلاقی مدیرحائز اهمیت است و می تواند بر تصمیمات او اثر بگذارد.
در ورزش در دهه های اخیر ساختار سنتی باشگاه ها تغییر کرده و با تجاری شدن باشگاه ها صنعت ورزش رونق قابل توجهی گرفته است . مطالعات نشان داده که نحوه ساماندهی اجتماعی فعالیت های ورزشی و روشی که مدیران بکار می گیرند اثرات مثبتی در توسعه اخلاق می گذارد. زیرا در حین ورزش و تمرینات و مسابقات بهترین فرصت جهت توسعه ی مباحث اخلاقی به شمار می آید. در حقیقت باشگاه های ورزشی کارکرد اصلی آن در برگیرنده رسالت اجتماعی بزرگتری می باشد. معمولاً لازم است تصمیمات چند جانبهای برای حل یک مسئله خاص اتخاذ نمود. اصطلاح »حل مسئله« به این معنی است که در سازمان اتفاق زیانباری روی داده و یا روی خواهد داد و مدیران برای حداقل نمودن اثرات منفی و یا اطمینان از اینکه مسئله مشابهی روی نخواهد داد تلاش میکنند
رو و میسون1979 - 1 - از سوی دیگر تصمیمات مدیران بر مبنای تجربیات فردی و شخصیت آنان اخذ می شوند. سازمان برای بقا و ارتقای خود به مدیرانی نیاز دارند که بتوانند به صورت مؤثر این مسائل اخلاقی را ارزیابی و حل نمایند. بنابراین باید چگونگی استدلال اخلاقی مدیران رابه خوبی بشناسد . - 4 - در عین حال بحث اخلاقیات در سازمان ها و باشگاه های ورزشی از اهمیت به سزای برخوردار است. زبرا مخاطب محیط های ورزشی عمدتا نوجوانان و جوانان هستند و لذا تمام هزینه ها و توجهات جامعه و سازمانها و بخصوص اداره ورزش و جوانان به ورزش تنها یک هدف را دنبال می کنند و آن اصلاح رفتار و اشاعه اخلاقیات است. اما سوال اینجاست که آیا سطح آمادگی مخاطبان در تعیین کردن سبک تصمیم گیری مدیران موثر است؟ چگونه می توان تصمیمات موفق تری اتخاذ نمود؟ چرا که بسیاری از تصمیماتی که مدیران اتخاذ می نمایند، شامل موضوعاتی با ماهیت اخلاقی هستند. بنابراین باید چگونگی استدلال اخلاقی مدیران را به خوبی شناخت
لذا سوال دیگری که به ذهن متبادر می گردد این است که تا چه حد نگرش های اخلاقی مدیران یا توسعه دیدگاه های اخلاقی مدیران تا چه حد می تواند بر تصمیم گیری و در نتیجه فرایند اجرایی برنامه های ورزشی موثر باشد؟ زیرا مهم ترین هدف ورزش در کشور ما توسعه اخلاقی- اجتماعی است.
1-2 مدل و نظریه
مدل رو و میسون:2 بر اساس نظر رو و میسون - 1987 - ، تصمیم گیری یک فرایند شناختی است که فرایند عقلانی دریافت، پردازش، داوری و تصمیم گیری را ترکیب می نماید. این نظریه پردازان، براساس نظریات یونگ، مدل پیچیدگی شناختی را ایجاد نمودند که چهار دسته سبک تصمیم را به تصویر کشید : دستوری، تحلیلی، ادراکی و رفتاری. مدل رو و میسون توضیحات کلی برای هر سبکی را از طریق دسته بندی های ویژه ای از جمله تناسب سازمانی، موقعیت یابی مسئله، سطح تحمل ابهام، تمرکز فنی، رهبری و انتقادهای مهم فراهم نمود. توصیفات کلی هر سبک تصمیم عبارتند از :
-1 سبک تحلیلی: این سبک توسط گرایش به عقلانیت توصیف شده است. این افراد تحمل بالایی برای ابهام و از نظر شناختی، شخصیتی پیچیده دارند. بر این اساس ، مدیرانی که سبک تحلیلی را نشان می دهند گزینه های بسیاری را هنگام تصمیم گیری بررسی می کنند و از منابع اطلاعاتی مختلفی استفاده می نمایند، بسیار متعصبند، می توانند غیر شخصی باشند و اغلب به موقعیت های بالا در سازمان می رسند یا شرکت خود را تأسیس می کنند. از چالش لذت می برند و نسبت به مدیران ادراکی عمل گراتر هستند.
-2 سبک رفتاری : این سبک با پشتیبان و دوستانه بودن توصیف شده است این افراد تحمل پایینی، در مقابل ابهام و پیچیدگی شناختی کمی دارند. افراد دارای این سبک به نگرانی های اجتماع و داشتن ارتباطات باز، تعاملات شخصی و همدلی با دیگران توجه خاص دارند. سبک مدیریتی آنها نیز بیشتر مشارکتی است تا استبدادی. این سبک به سبب تمرکز بر حل مسائل کوتاه مدت و دشواری در تصمیمات سخت مورد انتقاد قرار گرفته است.
-3 سبک ادراکی : این سبک بر اساس خلاقیت و گرایش به ریسک پذیری توصیف شده است. این افراد تحمل بالایی در مقابل ابهام و نیز پیچیدگی شناختی بالایی دارند. این سبک تصمیم، بر نگرانی های اجتماع و ارتباط با مردم تمرکز دارد و اهداف با تمرکز بر افراد و نیازهای آنها به دست می آیند. این سبک به دلیل آرمانی بودن و تأکید شدید بر ارزش ها و اخلاقیات مورد انتقاد قرار گرفته است.
-4 سبک دستوری : این سبک با گرایش داخلی و استبدادی شناخته می شود. این افراد تحمل ابهام پایین و پیچیدگی شناختی شخصیتی کم دارند. این سبک تصمیم بر پرسش های فنی که نیاز به کارایی و راه حل های محدود دارند متمرکز است. سبک مدیریتی آنها بیشتر استبدادی است تا مشارکتی
2-2 نظریه توسعه اخلاقی کلبرگ :
یکی از مشهورترین افراد در زمینه اخلاقیات، کلبرگ است که نظریه توسعه اخلاقی شناختی - 1979 - وی، مبنایی را برای درک استدلال اخلاقی در میان مدیران شکل داد. استدلال اخلاقی به عنوان فرایندهای شناختی که افراد در تصمیم گیری اخلاقی به کار می برند، مطرح شده است. کلبرگ سه سطح از توسعه اخلاقی - پیش قراردادی، قراردادی و فرا قراردادی یا اصولی - را تعریف کرد و بیان نمود که افراد از طریق سطوح توسعه اخلاقی و با روش تدریجی پیشرفت می کنند. افراد ممکن است در سطح بیش قراردادی یا سطح قراردادی برای مدت نامعین باقی بمانند و جلوتر نروند. بر اساس تئوری کلبرگ، آنهایی که به مراحل بالاتر از توسعه اخلاقی رسیده اند، به صورت فزاینده اخلاقیات را وارد تصمیمات نموده اند. بر اساس نظریه استدلال اخلاقی کلبرگ، رست آزمون موضوعی معین - دی.آی. تی - 4 را ایجاد کرد؛ که به طور گسترده برای اندازه گیری توسعه اخلاقی مورد استفاده واقع شده است .
3-2 تربیت اخلاقی و تربیت ورزشی
صاحب نظران و علمای دینی می گویند بخش مهمی از رسالت پیامبران پرورش صفات و ارزش های اخلاقی در انسان ها بوده است، زیرا اخلاق نیکو و زدودن زشتی ها و آراستگی به خوبی ها یکی از مفاهیم مهم بهره مندی از سعادت و کمال در دنیا است .
منظور از تربیت اخلاقی، شیوه به کارگیری و پرورش استعدادها و قوای درونی برای توسعه و تثبیت صفات و رفتارهای پسندیده اخلاقی، نیل به فضائل عالی اخلاقی و دوری از بدی ها و نابودکردن آنهاست. بنابراین رویکرد اصلی در تربیت اخلاقی پرورش استعدادهای اخلاقی و رسیدن به کمالات اخلاقی است. در حالی که در تربیت ورزشی، هدف شکوفایی استعدادهای جسمانی، شکستن رکوردها و پثروزی در مسابقات ورزشی است. برای دست یابی به موفقیت، این دو مکمل یکویگر هستند و جدایی بین آنها امکان پذیر نیست
4-2 مقررات و آئین اصول اخلاقی
از نظر دفت، اخلاق چیزی است که با رفتارهای ناشی از قانون متفاوت است. رفتار قانونی، ریشه در مجموعه ای از اصول و مقرراتی دارد که نوع عمل فرد را مشخص می کند؛ عمدتاً مورد قبول جامعه است؛ لازم الاجراست و در داده گاه ها اعمال می گردد؛ اما اصول اخلاقی بیشتر مربوط به رفتار هایی می شود که تحت پوشش مقررات قانونی قرار نمی گیرد
منظور از اخلاق حرفه ای، بررسی و مطالعه درباره ابعاد اخلاقی مسائل و موضوعاتی است که به مشاغل خاصی مربوط می شود، مانند اخلاق پزشکی، اخلاق تجارت، اخلاق سیاسی و اخلاق ورزشی. یکی از دغدغه های مهم اخلاق کاربردی، حل معضلات و تعارضات اخلاقی در حرفه ای خاص است. یکی از موضوعات اساسی و مهم در محیط های ورزشی تدوین اصول و معیارهای اخلاقی است که منشور اخلاقی نامیده می شود. نیروی انسانی فعال در حوزه ورزش مانند مدیران، مربیان، داوران، ورزشکاران و حتی شرکت کنندگان در برنامه های ورزشی برای مقبولیت و پذیرش اجتماعی باید مجموعه ای از نگرش ها، هنجارها و ارزش های اخلاقی داشته و بر رعایت آن در محیط های ورزشی و مسابفات تأکید ورزند. آنان باید بر اصول و قوانین ارزشی و اخلاقی حاکم بر زمینه تخصصی و کاری خود پای بند بوده و به آن احترام بگذارند
-3روش شناسی
با توجه به اینکه در این تحقیق به بررسی رابطه بین سبک های تصمیم گیری و توسعه اخلاقی مدیران نمونه آماری مورد نظر پرداخته شده است، لذا مطالعهی حاضر یک تحقیق پیمایشی است که در آن با انتخاب نمونه آماری و از طریق روش همبستگی سوال اصلی تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است و می توان آن را در گروه تحقیقات کاربردی به شمار آورد. جامعهی آماری تحقیق حاضر شامل باشگاه های ورزشی استان اصفهان که شامل 37 زن و 98 مرد می باشد. لذا با توجه به جدول مورگان 103 بعنوان حجم نمونه انتخاب گردیدند. پرسشنامه این تحقیق شامل دو نوع می باشد، پرسش های مربوط به دو پرسشنامه استاندارد آزمون موضوعی معین - دی.آی.تی - رست و سبک تصمیم گیری - دی.اس.آی - 5 رو که برای گردآوری داده های مورد نیاز مورد استفاده قرار گرفت. آزمون موضوعی معین به طور وسیعی در ارزیابی توسعه اخلاقی به کار گرفته شده است تا اندازه ای که تأثیر بسیار برجسته ای در درک افراد از توسعه اخلاقی داشته است
به منظور سنجش سطح فردی استدلال اخلاقی در زمینه شرایط سؤال برانگیز اخلاقی، - دی.آی.تی - روش مناسب تری برای ارزیابی استدلال اخلاقی و تصمیم گیری اخلاقی نسبت به ابزارهای مشابه از جمله مصاحبه داوری اخلاقی - ام.جی.آی - 6 است
