بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، گردشگری با توجه به پیشرفت چشمگیر و با عناوین متنوع، خود را به مثابه یک صنعت نوپا به جامعه جهانی معرفی کرده است که تمامی ملت ها درصدد افزایش سهم آن در بخش اقتصاد ملی و منطقه ای خویش میباشند. به خصوص گردشگری تجاری امروزه به نوعی صنعت پربازده در شهرهای مرزی کشور مبدل گشته که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر فضا، امنیت اجتماعی، اقتصاد و کالبد شهر موثر میباشد. اما در برنامهریزی گردشگری افزایش یا بهتر جلوه نشان دادن امنیت اجتماعی در جامعه هدف یکی از ارکان اصلی می باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر تحلیلی بر میزان امنیت اجتماعی شهروندان و گردشگران در شهر سنندج مرکز استان مرزی کردستان می باشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده که با استفاده از تکنیک تحلیل راهبردی - SWOT - ، به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها در رابطه با امنیت اجتماعی، حاصل از افزایش گردشگران و تعاملات اجتماعی آنها با شهروندان بومی پرداخته است. نتایج تحقیق نشاندهنده افزایش ضعفهای امنیتی به خصوص نزاع ها، سرقت ها و سورفتارهای خیابانی میباشد. در ضمن وجود، تنش های حزبی در مرزهای غرب کشور و عدم امنیت در کشورهای همسایه با استان به علت حضور گروهک های تروریستی مانند داعش بر دیدگاه گردشگران نسبت به سفر به غرب کشور بسیار منفی واقع شده است. همچنین، با توجه به نظر کارشناسان افزایش گردشگران از لحاظ امنیت اجتماعی در شهر سنندج برای هر دو گروه شهروندان و گردشگران نقاط قوت و فرصتهای چندانی را به همراه نداشته است.
-1 مقدمه
گردشگری پدیده ای است کهن که از دیرباز در جوامع انسانی وجود داشته و بتدریج در طی مراحل تاریخی مختلف، به موضع فنی، اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی کنونی خود رسیده است - رضوانی، . - 27 :1387 تحولات فناوری، اقتصادی و اجتماعی در سده گذشته، از یک سو منجر به خارج کردن گردشگری از یک کالای لوکس و در انحصار اشراف زادگان - به عنوان مستطیع یعنی کسانی که استطاعت آنرا دارند - شد و از سوی دیگر با فراگیر و همگانی شدن آن نه تنها در بار معنایی آن نیز تغییراتی ایجاد کرد، بلکه برای ساماندهی این فعالیت همگانی، سازمانهای ملی و حتی ناحیه ای به وجود آمدند. اصولا نقش کارکرد، ارزش و پیامد های مثبت و منفی صنعت گردشگری به جهت ماهیت این فعالیت - کثیرالوجه بودن - ، از زوایای مختلف کمی و کیفی مورد توجه اندیشمندان و سیاستمداران بوده است - ابراهیم زاده و همکاران، . - 12 :1391 از جمله بخش های اقتصادی که توانسته است به عنوان یک صنعت پاک و مقرون به صرفه ایفای نقش کند صنعت گردشگری است. - صابری فر، . - 62 : 1389 گردشگری به عنوان یکی از بزرگترین بخشهای اقتصادی جهان، به طور فزاینده، نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشورهای کمتر توسعه یافته و مناطقی که مواد خام ندارند و صنعتی نمی باشند را می تواند ایفا کند. گردشگری برای این کشورها و مناطق یک راهکار مناسب رشد و ترقی اقتصادی از طریق جذب گردشگران بالقوه می باشد .
- Meuser & von Peinen, 2013: 85 - از جمله گونههای گردشگری که در عصر حاضر در الگوی فضایی گردشگری شهری مطرح گردیده، گردشگری تجاری بوده که اهمیت بسیاری را در جلب مشتری از بازار جهانی دارا میباشد. گردشگری خرید تمایل به سفر و خرید را درهم آمیخته و بستری مستعد برای فروش محصول گردشگری فراهم آورده است - Norman, . - 1998 براساس آمار اعلام شده توسط سازمان جهانی گردشگری، گردشگری تجاری و خرید در سال 2007 حدود 15 درصد گردشگران بین المللی را تشکیل میداده است؛ که رقمی در حدود 138 میلیون نفر را در برمیگیرد - WTO, 2007 - ؛ که نشان از اهمیت بازار تقاضای گردشگری خرید در مقیاس جهانی دارد. مراکز خرید و بازارها به عنوان جاذبهی اصلی گردشگری خرید در شهرهای گردشگرپذیر سربرآورده و بدل به جاذبههای انسان ساختی میگردند - سقایی و همکاران، . - 79 :1391 در شهرهای مرزی ایران همواره گردشگری تجاری رو به افزایش بوده؛ که با توجه به ماهیت آن، نسبت به سایر گردشگری ها توجه کمتری به بسترسازی فضای شهری در بخش های مختلف برای این گردشگران صورت میگیرد و بالتبع امنیت اجتماعی نیز متاثر از این مهم خواهد بود. امروزه امنیت به عنوان مهمترین و زیربنایی ترین اصل در تدوین استراتژی توسعه گردشگری در جهان به شمار می آید. میان گردشگری ثبات توسعه و امنیت رابطه ای تعریف شده و وجود دارد؛ چراکه توسعه زیرساخت های جهانگردی تا حدود زیادی به سایر فعالیت های جاری و عمرانی یک منطقه، عوامل حمایت کننده، قوانین و مقررات - امنیت - اطلاع رسانی، هماهنگی سازمان های مرتبط و گسترش حمل و نقل در امور جهانگردی وابسته است و هرگونه بروز ناامنی و بکارگیری خشونت در سطوح مختلف زیان های جبران ناپذیری به این صنعت وارد می کند - صیدایی و هدایتی مقدم، . - 103 : 1389 با توجه به مطالب فوق تحقیق حاضر با هدف بررسی امنیت اجتماعی در شهر سنندج به عنوان شهری مرزی و تاثیر آن در توسعه گردشگری تجاری صورت گرفته است. در واقع هدف بررسی، شناخت، تدوین استراتژی و در نهایت فراهم کردن زمینه مناسب امنیت اجتماعی و به تبع آن توسعه گردشگری پایدار در منطقه مورد مطالعه و ایجاد ارتباط بین جاذبه های تجاری با فعالیتها، خدمات، امکانات و بازارهای گردشگری از طریق شناخت جامعی از عوامل تاثیر گذار درونی و عوامل موثر بیرونی با استفاده از مدل راهبردیSWOT می باشد.
-2 پیشینه تحقیق
رابطه با بحث امنیت و گردشگری در جهان و ایران مطالعاتی صورت گرفته است که با توجه به اهمیت توسعه گردشگری به عنوان یک صنعت نوپا و توجه گردشگران به میزان امنیت اجتماعی جامعه هدف گردشگری این تیپ تحقیقات با سرعت چشم گیری توسط جوامع و محققان علوم انسانی انجام می شود. که در زیر به چند نمونه از این مطالعات به صورت خلاصه اشاره شده است. واندربنگ - 2002 - در تحقیقی با عنوان »گردشگری و شهر برخی از راهبردهای توسعه گردشگری پایدار« به تدوین راهبردهایی در زمینه گردشگری پایدار شهری وهمسان با محیط زیست شهر پرداخته است. کاپلن - 2004 - در تحقیقی با عنوان » توسعه مهارت های گردشگری: استراتژیهای توسعه گردشگری با رهبری آفریقای جنوبی« ضمن بیان ضعف گردشگری در کشور های جهان سوم، به تدوین راهبردهایی در زمینه پایداری و توسعه گردشگری آفریقای جنوبی پرداخته است. وی بهترین راهکار در امر گردشگری این کشور را رویکرد یکپارچهسازی بخش های مرتبط با گردشگری این کشور می داند. ریچینز - 2009 - تحقیقی با عنوان »پایداری در جنبه های محیط زیست، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه:
چارچوبی برای توسعه گردشگری پایدار در مقاصد با میزان گردشگر بالا« پرداخته است. در این تحقیق راهبردهایی در جهت پایداری منطقه نوسا در استرالیا ارائه گردیده است. جوزپ سیمپسون و همکاران - 2016 - ، در مقاله ای به بررسی حضور گردشگران فصلی در ایالات متحده و واکنش آنها به اضافه شدن نیروهای امنیتی پرداخته اند. در این مطالعه که بصورت پیمایشی صورت گرفته است 413 نفر به عنوان نمونه از گردشگران انتخاب شده اند. با توجه به پاسخ ها افزایش نیروهای امنیتی و حضور آنها در منطقه باعث افزایش احساس امنیت و توصیه به سفر به این منطقه شده است. سعاتی فر و زارعی - 1387 - ، مقاله خود نقش پایانه ها و بازارچه های مرزی شهر ایلام را در توسعه گردشگری مورد ارزیابی قرار دادند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که پایداری اقتصادی به عنوان ابزار تعیین کنندهای در همافزایی اقتصادی در استان ایلام بوده که به طور سنتی ضعف رشد اقتصادی را تجربه نموده است. حاجی نژاد و دیگران - 1388 - تحقیقی با عنوان نقش توریسم تجاری بر توسعه کالبدی فضایی شهر بانه انجام داده اند که بر اساس این تحقیق گردشگری تجاری با تکیه بر مبادلات تجاری مرزی و افزایش مبادلات تجاری درونشهری در بازارهای داخلی شهر توانسته است بر رشد و گسترش فضایی و کالبدی شهر بانه تأثیر بسزایی داشته باشد. صیدایی و هدایتی مقدم - 1389 - در تحقیقی به بررسی نقش امنیت در توسعه گردشگری و جهانگردی در ایران به بررسی و شناخت موانع اصلی این صنعت پرداخته اند، که نتایج تحقیق به صورت پیشنهاد هایی در جهت بهبود وضعیت بیان شده است. نظری و همکاران - 1392 - ، در مقاله ای با عنوان نقش بازارچههای مرزی در توسعه گردشگری استان کردستان مطالعه موردی: بازارچه مرزی باشماق مریوان، به چگونگی نقش بازارچههای مرزی مریوان برای رسیدن به توسعه گردشکری استان پرداختند.
-3 مبانی نظری تحقیق
1-3 گردشگری
گردشگری پدیده ایس ت کهن که از دیرباز در جوامع انسانی وجود داشته و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف به موضوعی فنی، اقتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی تبدیل شده است. به زغم سازمان جهانی گردشگری - - WTO، گردشگری
