بخشی از مقاله
چکیده
دگرگونی در شرایط اجتماعی ،اقتصادی و زیست محیطی شهرها و ورود تکنولوژی و افزایش سریع شهرنشینی و توسعه شهری تغییرات اجتناب ناپذیری را در شهرها و علیالخصوص محلههای شهری ایجاد کرده است.به دلیل گستردگی ابعاد و تغییردر ماهیت مسائل شهری و پیچیدگی این مسائل جامع نگری و توجه به ابعاد و جنبه های مختلف مسئله به منظور حل پایدار آنها را اجتناب ناپذیر ساخته است..تحلیل پایداری و وضغیت شاخصهای پایداری در سطح محلّه-های شهری به عنوان رهیافتی جهت دست یابی به توسعه پایدار شهری همواره یکی از اهداف و مدیران شهری بودهاست.
هدف این پژوهش تحلیل و سنجش شاخصهای پایداری در بین محلّههای شهری منطقه سه اصفهان به عنوان نمونه مطالعاتی میباشد. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی از نظر نوع،کابردی-توسعهای از نظر هدف و پیمایشی از نظر زمانی میباشد؛روش گردآوری دادههای کتابخانهای-اسنادی همراه به گردآوری میدانی - برداشت کالبدی و پرسشنامه - . نتایج تحقیق نشان دهنده نابرابری میزان پایداری در بین محلّههای چهاردهگانه شهر اصفهان میباشد،بطوری که محلّههای خواجو، چرخاب ،شهشان و باغکاران در بالاترین سطح پایداری و بعنوان محلّههای پایدار و محلّهای نقش جهان، قلعه تبره، گلزار، ملک و سنبلستان در سطح دوم پایداری و از نظر شاخصهای پایداری متوسط و محلّههای احمد آباد ، سرتاوه، جویباره ،امام زاده اسماعیل و سرچشمه از نظر شاخصهای پایداری در پایین ترین سطح و به عنوان محلّههای ناپایدار تحقیق شناخته شدند.
-1 مقدمه
روند شکلگیری محلهها که در طول دورهای طولانی شکل گرفتهاند به گونهای بودهاند که در پاسخگویی به نیازهای فردی و اجتماعی ساکنان از کارایی لازم برخوردار باشند - عزیزی ؛. - 36:1385 اما دگرگونی در شرایط اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی شهرها و ورود فنّاوری و افزایش سریع شهرنشینی و توسعه شهری تغییرات اجتناب ناپذیری را در شهرها بویژه محلّه های شهری ایجاد کرده است. به دلیل گستردگی ابعاد و تغییر در ماهیت مسائل شهری و پیچیدگی این مسائل جامعنگری و توجه به ابعاد و جنبه های مختلف مسأله به منظور حل پایدار آنها را اجتناب ناپذیر ساخته است. در این میان توجه و تأکید برنامه ریزی و مدیریت شهرها، بیشتر از هر زمانی به سطوح پایینتر و ابعاد ملموس زندگی شهری معطوف گشته است.
محله از جمله این ابعاد و سطوح ملموس زندگی شهری محسوب میشود که رکن اصلی کالبدی و ساختارفضای شهری را شکل میدهدکه توجه به این واحد اجتماعی در برنامهریزی شهری با یک رهیافت مبتنی بر مهندسی اجتماعی می تواند پاسخگوی مشکلات شهری ما باشد. محلّهها عنصراساسی از سیستم شهری را شکل می دهند، آنها به طور چشمگیری در دست یابی شهر به پایداری نقش اصلی را ایفا میکنند - وحدانی، . - 5 :1385 بااین وجود توجه به محلّهها برای دست یابی به پایداری شهری برای مدتهای طولانی مورد توجه برنامه ریزان نبوده و ایده جدیدی برای دستیابی به پایداری و توسعهشهری محسوب میشوند.
این ایده جدید رویکرد نوینی را تقویت میکند که در آن حل مشکلات شهری در بازگشت به مفهوممحلّه به عنوان سلول های حیات شهری تصور می شود - هودسنی،. - 1384:7 امادر این ایده جدید بیش از هرچیز توجه طراحان و برنامه ریزان شهری به ابعاد انسانی محله است و انسان به عنوان یک موجود اجتماعی علاقه فطری به حضور در چنین فضاهای دارد که راه حلی معقول برای ارتقای کیفیت زندگی شهری و دست یابی به پایداری محله ای است.
-2 بیان مسأله و ضرورت پژوهش
توسعه بدون برنامهریزی شهری و افزایش جمعیت و مهاجرت در دهه های اخیر ، محیط آنها و پیرامون آنها را مورد تهدید قرار داده و موجبات کاهش سطح پایداری محلههای شهری شدهاست. بافت محلههای شهر ، معضلات به هم پیچیده اجتماعی ، اقتصادی ، کالبدی ، زیست محیطی ، فرهنگی و ... به وجود آورده است که تأثیرات آنها تنها به پهنه های محلهها محدود نمی شود، بلکه به منزله تهدیدی برای حیات کل شهر محسوب می گردد.
جهت حل این معضلات نیاز به سنجش سطح پایداری و توسعهیافتگی محله-های شهری و تحلیل شاخصهای آن است. شهر اصفهان یکی از کلانشهرهای تاریخی کشورمان محسوب میشود که از نظرتقسیمات شهری به 14منطقه تقسیم می شودکه منطقه 3شهر مرکزشهری که مرکز تاریخی شهر و تقریباً به نوعی مرکز تجاری شهر را نیز تشکیل میدهد، دارای توانهای بالقوهای برای توسعه و اعتلای کمی وکیفی میباشد که این ویژگی منحصر به فرد باید بیشترین جلوه خود را در مناطق مرکزی نشان دهدکه این چنین نبوده است و این شهر دارای مرکز گریزی بوده است و همچنین روند رشد جمعیت در مناطق مرکزی وتاریخی شهر دارای رشد کاهنده ای بوده است، فرسودگی بافت مناطق تاریخی گسترههای بسیاری را بلاتکلیف گذاشته است، آلودگی های زیست محیطی و شهری بیشترین جلوه را در این منطقه دارند، زیرساختها و خدمات شهری امروزی پوشش مناسب رادراین مناطق ندارند،کارکردهای ناسازگاردراین مناطق فعال هستند و کارکردهای سازگارو در شأن این مناطق به مناطق دیگر گرایش یافته اند.
همه این عوامل باعث کاهش ارزش های هنوز باقی مانده دراین منطقه شده است. این منطقه به عنوان یک مرکز تاریخی دارای محلههای شهری با سطوح متفاوت پایداری میباشد و این محلهها دارای معظلات و مشکلات اساسی در جهت دست یابی به توسعه میباشد. جهت رفع این معضلات به سنجش شاخصهای پایداری در سطح محلههای شهری یکی از مناطق 14 گانه شهر اصفهان میپردازیم.
-1-2 فرضیه تحقیق
پایداری محلهای در بین محلههای شهری منطقه سه شهر اصفهان یکسان نمیباشد.
-3 روش تحقیق
دستیابی به اهداف تعیین شده در هر پژوهش نیازمند تدوین روش تحقیق مشخص است . روش تحقیق باید به گونه ای باشد که ضمن تجزیه و تحلیل مسائل و ابعاد مختلف موضوع مورد نظر را از طریق فرضیات در نظر گرفته شده بتواند به نتیجه مطلوبتری دست یابد . بنابراین روش تحقیق ، روش توصیفی - تحلیلی می باشد. روش تحقیق از نظر هدف و نوع کاربردی و توسعهای میباشد و از نظر نوع بررسی و روششناسی تحقیق توصیفی-تحلیلی از نظر زمانی نیز جزء تحقیقات پیمایشی میباشد.
