بخشی از مقاله
چکیده
ژاله اصفهانی ازشاعران متعهد،انقلابی و وطن خواه دوران معاصر است که با توجه به اهمیت وجایگاهی که در ادبیات معاصر به ویژه در ادبیات پایداری دارد هرگونه تحقیق درباره ی او وشعرش می تواند ضروری ومفید باشد. یکی از مهمترین شاخصه سبکی ژا له اصهانی، پیوند تخیل با اجتماعیات است و همین امر شعر وی را به شعری اجتماعی تبدیل کرده است. بر همین اساس این مقاله در پی نشان دادن فرایند اجتماعی شدن احساسات رمانتیک در اشعار این شاعر است.
نتایج این تحقیق نشان می دهد که رمانتیسم موجود دراشعار ژاله اصفهانی بیشتر بر مولفه های رمانتیسم اجتماعی وانقلابی تاکید می کند به گونه ای که می توان گفت رمانتیسم فردی موجود دراشعار اصفهانی به جز بخش طبیعت گرایی اشعارش که مهم ترین بخش رمانتیسم فردی او محسوب می شود باقی مولفه های فردی آن درنوستالژی ،قهرمان گرایی واساطیرخلاصه می شود.اما رمانتیسم اجتماعی انقلابی یا جامعه گرای شعرژاله شامل مولفه هایی چون : میهن دوستی، همدردی با محرومان، دعوت به انسانیت، دعوت به صلح وزندگی عاری از خشونت و... می باشد.این تحقیق بر اساس مجموعه شعر ژاله اصفهانی - اگرهزار قلم داشتم - وبه روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است.
مقدمه
شالوده واساس مکتب رمانتیسم ،غرب است، مکتبی که دربرابر اصول خشک وبی روح کلاسیسم به وجود آمد و عشق واحساسات را اساس اندیشه خود قرار داد.»ظهورآن،همزمان با فروپاشی نظام کهن،وقوع انقلاب صنعتی،رشد شهرنشینی،رشد طبقه متوسط،گسترش سوادآموزی وتحولات دیگری بود که همگی،پدیده های نو وبی سابقه بودند وانسان کلاسیک با آنها مانوس نبوده است
درواقع رمانتیسم غرب ازیاس وناامیدی ملت آن در برابرستم فئودال ها ونتایج انقلاب فرانسه که نتوانست به خواسته های مردم پاسخ گوید متولد شد. بنابراین رمانتیست ها دست به دامن عشق واحساسات وتخیل زدند واز هرچه خرد وخردورزی بود گریزان شدند.ویکتورهوگو میگوید:»هنرمند رمنتیک برای خواهش ها واحتیاجات روح خود اهمیت بسیارقایل است وآن چه به هنرمند الهام می بخشد عشق وعلاقه است.این علاقه بایدآزاد باشد،دل باید بی قید وبند سخن بگوید وبی قید وشرط فرمان براند
رمانتیسم از انقلاب مشروطه به بعد به دلیل ارتباطات گسترده ای که با غرب به وجود آمده بود وارد ایران شد. گروهی رمانتیسم درایران را به گونه ای متفاوت با غرب،به طوری که می توان آن را رمانتیسمی ایرانی با ویژگی های ایرانی خواند در خدمت مردم وتحقق خواسته های آنها ومبارزات انقلابی واجتماعی قرار دادند.» این گروه رمانتیسم را در زمینه ی مبارزه،سیاست وعشق به آزادی وانقلاب به کار گرفتند ودر بخش قابل توجهی از آن،مساله عشق طرد ونفی شد وهمت خود را به اعتراض سیاسی وعمل اجتماعی معطوف داشتند
درباره ی تفاوت رمانتیسم با کلاسیسم گفته شده است که » رمانتیسم بیماری وکلاسیسم سلامتی است،رمانتیسم هنر روز و کلاسیسم هنر روز قبل است،رمانتیسم آزاد سازی سطوح نا خودآگاه ذهن،یک رویای مستی بخش است وکلاسیسم سلطه ذهن خود-آگاه،رمانتیسم آزادی خواهی در ادبیات وحکومت مستبدانه هنر بر زندگی است
از ویژگی های عمده ی رمانتیسم در ادبیات،تکیه بر احساسات وعواطف رقیق،اصالت دادن به حزن واندوه آدمی ،آزادی خواهی و برابر طلبی ساده دلانه ،تاثیر شدید از محیط ورویدادها وقهرمان سازی وقهرمان پروری است
ژاله اصفهانی از جمله این شاعران متعهد وانقلابی است که با تمام وجود به میهن خود عشق می ورزیده است. رمانتیسم موجود دراشعار ژاله اصفهانی رمانتیسمی انقلابی واجتماعی است با آن که نمودهای دیگر رمانتسم مانند طبیعت گرایی ونوستالژی در اشعار ژاله اصفهانی دیده می شود اما نوع غالب،رمانتیسم اجتماعی وانقلابی است به گونه ای که می توان این بخش محدود را هم نادیده گرفت و رمانتیسم موجود در اشعارژاله اصفهانی را رمانتیسمی اجتماعی،انقلابی،یا جامعه گرا نامید.پژوهش حاضر هدف اصلی خودرا تحلیل مضامین ونمودهای مکتب رمانتیسم درشعرژاله اصفهانی درنظر گرفته است.
روش تحقیق این مقاله توصیفی-تحلیلی است.متن اساس در این مقاله مجموعه اشعارژاله اصفهانی است به نام »اگرهزار قلم داشتم« که درسال1360توسط انتشارات حیدربابا به چاپ رسیده است.
پیشینه تحقیق
در زمینه رمانتیسم در ادبیات معاصر تحقیقات زیادی انجام شده است مانند:تحلیلی بر فضاهای رمانتیستی در شعر طاهره صفارزاده از دکترسید مهدی رحیمی وزینب ثریا محابد، واکاوی رمانتیسم جامعه گرا دراشعار هوشنگ ابتهاج و محمد الفیتوری ازامیرحسین رسول نیا ومریم آقاجانی یا رمانتیسم اجتماعی در شعر پروین اعتصامی از قدسیه رضوانیان و مریم محمودی نوسر و... .
هرچند درباره شعرژاله اصفهانی پژوهشهایی انجام شده مانند:مقایسه تطبیقی جایگاه زن در اشعار ژاله قائم مقامی با ژاله اصفهانی از فاطمه امیدی ، مضامین اصلی شعرزنان پس از انقلاب اسلامی - ژاله اصفهانی،سیمین بهبهانی،طاهره صفارزاده ،فاطمه راکعی - ازطیبه مدنی ایوری و بررسی جلوه ها ونمادهای پایداری در شعر ژاله اصفهانی از رحمت االله قاسمی سپاس وجهانگیر صفری، ولی تا کنون پژوهشی با موضوع رمانتیسم در اشعار ژاله اصفهانی انجام نشده است؛ بنا براین پژوهش حاضر در اشعار ژاله اصفهانی کاری تازه می نماید. باتوجه به جایگاه ژاله اصفهانی در شعر معاصر به ویژه ادب پایداری و گرایش او به رمانتیسم به خصوص رمانتیسم اجتماعی ضرورت دارد که مجموعه اشعار ژاله اصفهانی از این منظر هم تبیین شود.
بحث وبررسی
رمانتیسم ایرانی
نهضت رمانتیسم مربوط به اروپاست اماحس رمانتیک در سایرملل ازجمله شرق از دیر باز وجود داشته است. درادبیات کهن ایرانی حداکثرجلوه های رمانتیسم وادب احساسگرا درسبک عراقی جلوه گراست و اوج رمانتیسم ایرانی در دوره بعد از مشروطیت جلوه گر میشود.
