بخشی از مقاله
چکیده
شهرها نماد تمدن و پیشرفت محسوب می شوند که بطور مداوم پذیرای افزایش زیاد جمعیت در خود هستند و با افزایش شهرنشینی، مشکلات ناشی از آن هم به طور روز افزون بیشتر می شود، بدین ترتیب که شهرها بعنوان مهم ترین عنصر مصرف کننده منابع طبیعی و تولید کننده بیشترین میزان آلودگی باعث به خطر افتادن وضعیت سلامتی افراد گردیده است. بدین ترتیب در دهه ی 1980 میلادی رویکرد شهر سالم توسط سازمان جهانی بهداشت بعنوان راه حلی برای ارتقا سطح سلامت جامعه بشری مطرح گردید.
هدف اصلی این تحقیق تحلیل فضایی وضعیت شاخص های بهداشت و درمان در توسعه شهر سالم در شهرستانهای چهارمحال و بختیاری است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر داده های ثانویه است که به منظور رتبه بندی شهرستانهای این استان، از مدل سطح بندی تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بین نقاط شهری استان چهارمحال و بختیاری از نظر شاخصهای شهر سالم در بخش بهداشت و درمان تفاوت معناداری وجود دارد.
بدین ترتیب که شهرستان شهرکرد با میزان تاپسیس 0,876045 از وضعیت مطلوب تری برخوردار بوده و دارای رتبه اول و شهرستان لردگان با میزان تاپسیس 0,024336 رتبه اخر را دارد. بعد از شهرستان شهرکرد، شهرستان های بروجن و اردل به ترتیب رتبه دوم و سوم سطح بندی را به خود اختصاص داده اند و شهرستانهای کیار، بن و سامان به ترتیب قبل از لردگان از لحاظ شاخصهای شهر سالم در بخش بهداشت و درمان در وضعیت مناسبی قرار نگرفته اند که باید توسط برنامه ریزان در اولویت برنامه های دستیابی به وضعیت شهر سالم قرار گیرند.
-1مقدمه
در دنیای امروز به تبعیت از نیاز به ایجاد یک شهر سالم و به دور از همهمه و هیاهوی رفت و آمد و جریان زندگی ناشی از ماشین و ایجاد یک فضای اجتماعی در ارتباط با طبیعت، نظریات مختلفی ابراز شده، اساس این نظریات بر مبنای تقویت فضای اجتماعی و محله ای شهر و استفاده از طبیعت در گونه ها و طرحهای مختلف شهرسازی است
بنابراین شهر سالم به دنبال نارضایتی از وضعیت موجود شهرها مطرح شده و در پی ایجاد محیط های سالم برای زندگی شهروندان است که از شهرسازی نوین تاثیر پذیرفته است و ایده ای علمی و اجرایی است که تا حدود زیادی جنبه واقع گرایانه دارد
امروزه اندیشمندان یکی از راههای رسیدن به توسعه پایدار شهری را داشتن شهر سالم بر میشمارند .با توجه به این ضرورت، در سال 1985 -86 دفتر اروپایی سازمان جهانی بهداشت برنامه ارتقاء سطح سلامت را تحت عنوان" پروژه شهر سالم "پیشنهاد نمود .برای موفقیت در این پروژه، شهرهای مجری باید از حمایت سیاست قوی، مدیریت و رهبری توانمند، کنترل و مشارکت وسیع اجتماعی و همکاری بین بخشی برخوردار باشند - Dooris, 1999: 45 - به تعبیر سازمان بهداشت جهانی شهر سالم شهری است که بطور دائم سیاست های عمومی خود را توسعه می دهد و آن گونه محیط فیزیکی و اجتماعی را ایجاد می نماید که طی آن مردم همدیگر را حمایت می کنند، کنش متقابل با یکدیگر داشته باشند. و انسان سالم را انسانی میداند که هم از سلامت جسمی و هم از سلامت اجتماعی، معنوی و روحی برخوردار باشد
براساس تعریف، یکی از مهمترین بسترهای ایجاد فضای مناسب زیستن، توجه به شاخصهای متداول روز دنیا و بخصوص شهرهای بزرگ است .چنین شاخصهایی ابعاد مختلفی داشته،معمولاً در هر یک محور اصلی منطبق بر ایجاد رفاه بوده که شاخص سلامت شهری از جمله چنین شاخصهایی است .این شاخص در برخی موارد متفاوت از شاخصهای سلامت جامعه بوده چرا که در شهرها موضوعهایی وجود دارد که در روستا یا دهات کشور وجود ندارد .بنابراین، در صورت برخورداری شهر از شاخصهای فوق، مقدمات توسعه و پیشرفت اقتصادی فراهم و حرکت در جهت پیشرفت سریعتر خواهد شد
بدین ترتیب در ایران نیز در شاخص های مختلف علی الخصوص بهداشت و درمان مشکلاتی متوجه شهروندان است که استان چهارمحال و بختیاری نیز مستثنی از این موضوع نیست و از این رو ضرورت پرداختن به این موضوع - تحلیل فضایی شاخصهای بهداشت و درمان در توسعه شهر سالم در شهرستانهای استان چهارمحال و بختیاری - احساس می شود.
-2پیشینه تحقیق
شهر سالم اولین بار در سال 1984 در مقاله ای به نام "شهر سالم" توسط پروفسور لئونارد دوهل در کنفرانسی تحت عنوان فراسوی مراقبت های بهداشتی در تورنتوی کانادا مطرح گردید. دو سال بعد از آن از سوی سازمان بهداشت جهانی موضوع شهر سالم به عنوان یک جنبش جهانی مطرح و در زمستان سال 1986 دفتر منطقه ای سازمان بهداشت جهانی پیشنهادی را برای اجرای یک پروژه کوچک با هدف بهبود سطح بهداشت ارائه داد که به عنوان پروژه شهر سالم نامیده شد
این مقاله کارشناسان را بر آن داشت تا در این پروژه تاکتیک مناسبی برای دستیابی به هدف برنامه سلامت برای همه تا سال 2000 و امکانات اجرایی آن را فراهم آوردند. در سال 1992 در هفتمین سمپوزیوم شهرر سالم در دانمارک سیاستگذاری برای شهر سالم عمق و وسعت بیشتری گرفت و بیش از چهارصد شهر جهان فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردند در حال حاضر نیز بیش از 1100 شهر در نقاط مختلف جهان به طرح شهرهای سالم پیوسته اند.
مفهوم شهر سالم در ایران نیز در سمپوزیوم شهرهای سالم در آذرماه 1370 در شهر تهران مطرح و مورد بررسی کارشناسان و صاحب نظران و مسئولان سازمانها قرار گرفت. در پی برگزاری نخستین سمپوزیوم شهر سالم محدوده خدماتی شهرداری منطقه 20 تهران- شهر ری با توجه به امکانات و نیازهای مبرم بهداشتی به عنوان نخستین محدوده اجرای ابتکارات شهر سالم در تهران انتخاب و ستاد شهر سالم تهران به عنوان ساختار هماهنگ کننده همکاریهای بین بخشی و مشارکتهای مردمی در اسفند ماه 1371 در این شهر افتتاح شد و پس از بررسیهای اولیه بویژه با توجه به نیازهای مبرم مردم زحمتکش کوی 13 آبان، این محله برای اجرای ابتکاری شهر سالم برگزیده شد و در سالهای بعد شهرهای مختلفی پروژه شهر سالم را اجرا کردند.
-3مبانی نظری تحقیق
1؛-3 شهر سالم
هر فردی مفهوم شهر سالم را بنا بر منافع، سطح تحصیلات، فرهنگ و ارزشهای مورد قبول خود درک میکند . از نظر یک اقتصاددان، شهر سالم شهری است که در آن کالای وارد شده در فضایی پر تحرک، خلاق و نوآورانه جابجا میشوند .از نظر یک برنامه ریز، شهر سالم شهری است که دارای ویژگیهای کالبدی خوب در حوزه هایی مانند :ساخت مسکن، حمل و نقل و فضاهای سبز باشد .از نظر یک جامعه شناس، شهری است که باعث افزایش پیوندهای اجتماعی میشود
