بخشی از مقاله
چکیده
کتاب درسی در نظام آموزشی متمرکز داری اهمیت بسیاری است، لذا بررسی تناسب متن کتاب خصوصا کتاب فارسی با سن و سطح کلاسی دانش آموزان بسیار با اهمیت است. در این تحقیق به بررسی شاخص خوانایی متن با استفاده از شاخص مکلافلین پرداخته شده. نتایج حاصل نشان دهنده عدم تناسب سنی متن با اختلاف 4 ساله از سن دانش آموزان پایه ششم است.
.1 مقدمه
مربیان و برنامه ریزان درسی و آموزشی وظیفه سنگینی برعهده دارند. زیرا باید در فرایند تعلیم و تربیت بکوشند تا برنامه های تربیتی را براساس نیازهای جامعه طراحی کنند
کتاب درسی در نظام آموزشی ایران یکی از مهمترین منابع یادگیری به شمار می رود. شود. در ایران وجود نظام آموزشی متمرکز موجب شده است که کتاب های درسی، محور فعالیت های آموزشی برای تمام دانش آموزان در مناطق گوناگون و حتی کودکان با توانایی های متفاوت باشد، که چنین رویه ای جدا از برخی مزایای آن، مشکلات فراوانی را در کشور فراهم می کند. با عنایت به این که کتاب درسی اهمیت فراوانی در نظام آموزشی ایران دارد، کارآیی و مناسب بودن آن برابر با مطلوب بودن نظام آموزشی و ناکارآمدی و مشکل بودن آن مساوی با عدم کارآیی و ضعیف نظام آموزشی است.
از این جهت، توجه به کتاب های درسی و رعایت اصول علمی در تدوین آن ها و توجه به نیازهای آموزشی در تالیف کتاب های درسی و هماهنگ ساختن آن با توانایی های ذهنی دانش آموزان و مطلوب ساختن کتاب های درسی ، از چنان حساسیتی برخوردار است که وقت بسیاری از کارشناسان، برنامه ریزان، مولفان کتاب درسی و معلمان را به خود مشغول داشته است. به گونه ای که هر ساله هزینه های زیادی صرف تغییر و اصلاح کتاب های درسی می شود.
تحلیل محتوای کتاب درسی، یک روش پژوهش منظم برای توصیف عینی و کمی محتوای کتابها و متون برنامه درسی و یا مقایسه پیامها و ساختار محتوا با اهداف برنامه درسی است"همچنین همان گونه که کوهن 1 و همکاران - - 2007 گفته اند، تحلیل محتوا را به عبارتی ساده فرایند چهار قسمتی کد نبندی، دسته بندی، مقایسه، دسته بندی و نتیجه گیری است
پژوهشگر در اثر شنیدن نظرات عده ای از معلمان ششم ابتدایی که بیان میکردند بعضی از کلمات کتاب فارسی ششم برای دانش آموزان ایم پایه دشوار است، اقدام به این پژوهش کرده است. فهم اینکه آیا متن آموزشی از نظر سطح برای مخاطب آموزش مناسب است با خیر داری اهمیت بسیار در امر آموزش است. نگارنده به این منظور از شاخص خوانایی مک لافلین که تعیین کنند پایه و سطح تحصیلی متن است، استفاده کرده است.
مک لافلین متن را مرکب از کلمات و جملات می داند و معتقد است به منظور تعیین میزان و سطح خوانایی آن باید به کوچک ترین واحد معنی دار در یک متن یعنی کلمات توجه نمود مجموعه کلماتی که یک جمله را تشکیل می دهند و مفهومی را به ذهن خواننده منتقل میکنند، می تواند کلماتی ساده و مشخص یا پیچیده و دارای معانی چند وجهی باشد. لذا متنی که از کلمات ساده - کلمات با هجای کم - تشکیل شده باشد متنی ساده است و بالعکس هر متن یا پیامی که دارای کلمات ثغیل، پیچیده و چند هجایی باشد، متن سنگین و در نتیجه یادگیری آن دشوار و پر زحمت خواهد بود.
در این روش با شمارش کلمات سه هجایی و بیشتر میزان دشواری متن معیین می گردد. هدف از این پژوهش بررسی خوانایی کتاب فارس - مهارت های خوانداری - ششم ابتدایی در سال 1394 می باشد.
.2 روش
پژوهش حاضر توصیفی و از نوع تحلیل محتوا می باشد. فرمول های خوانایی برای تعیین درجه ی پیچیدگی های زبانی محتوا به کار می روند. فرمول های خوانایی به تجزیه و تحلیل محتوای یک نوشته یا متن برای اندازه گیری درجه ی خوانایی آن می پردازند. این تجزیه و تحلیل به خصوص برکلمه ها ، عبارت ها و بند - پاراگراف - های یک نوشته متمرکز می شود و با شمارش کلمات و جمله ها و استفاده از فرمولی خاص ، میزان و درجه ی سختی متن را تعیین می کند. همچنین ، درجه ی تناسب نوشته ها را با سن و سطح کلاسی یا سطح توانایی خواندن دانش آموزان مشخص می سازد
شاخص خوانایی مکلافلین در این پژوهش جهت تعیین درک سطح خوانایی متن کتاب فارسی ششم ابتدایی استفاده شده است. این روش در سال 1968 توسط اچ مکلافلین به منظور تعیین سطح کلاسی و سطح سنی مطالب کتاب درسی طراحی و معرفی گردیده است. این شاخص در صدد است، تعیین کند مطالب تنظیم شده در قالب کتاب درسی برای چه سطح سنی و کلاسی مناسب است؟ مراحل و فرایند ارزیابی سطح خوانایی در این شاخص مراحل و فرایند ارزیابی خوانایی در این شاخص به ترتیب زیر است:
• انتخاب تعداد ده جمله متوالی از ابتدا، ده جمله از وسط و ده جمله متوالی از انتهای کتاب به صورت تصادفی مطابق سه میزه نقطه - . - ،علامت سوال - ؟ - ، علامت تعجب - ! - .
• شمارش تعداد کلمات دشوار - 3 هجایی و بیشتر - متون انتخاب شده.
• جمع کردن تعداد کلمات دشوار متون ده جمله ای انتخاب شده.
• محاسبه جذر مجموع کلمات دشوار - اگر این عدد جذر کاملی به دست ندهد باید نزدیک ترین عدد که دارای جذر کامل است انتخاب شود - .
• اضافه کردن عدد ثابت 3 به جذر به دست آمده برای تعیین سطح کلاسی مطالب.
• اضافه کردن عدد ثابت 9 به جذر به دست آمده برای تعیین سطح سنی مطالب.
با توجه به مراحل فوق الذکر پژوهشگر اقدام به تعیین متن های نمونه و مشخص کردن کلمات دشوار کرد.
.3 یافته ها
تعداد کلمات دشوار متن های انتخاب شده به ترتیب 18، 9 و19 به دست آمد. حاصل جمع این اعداد برابر36 است که داری جز کاملی برابر 6 می باشد. سپس جهت محاسبه سطح سنی عدد مذکور با عدد ثابت 9 و جهت محاسبه سطح کلاسی - پایه مناسب - این عدد با عدد ثابت 3جمع شد. که سن مناسب متن 15 سال به دست آمد. و پایه مناسب متن کتاب پایه نهم محاسبه شد. نتایج حاصل به شرح جدول شماره 2 می باشد
