بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر»تحلیل محتوای مفهومی کتاب فارسی خوانداری بایه سوم ابتدایی بر اساس تکنیک ویلیام رومی و سطح خوانایی گانینگ و هویت ملی«است. روش پژوهش حاضر از نوع کیفی است که درگروه تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری کتاب فارسی خوانداری سوم ابتدایی است که به روش نمونه گیری تصادفی ساده، قسمت هایی ازمتن، سوالات وتصاویر، برای سنجش سطح خوانایی و ضریب درگیری انتخاب شد . برای بررسی مؤلفه ها، تحلیل محتوایی که یکی از روشهای علمی برای بررسی محتوای مدارک اسنادی است، استفاده میشود. کتاب درسی فارسی سوم ابتدایی به عنوان جامعه آماری انتخاب شد.
برای تجزیه و تحلیل اطلاعات ازآمار توصیفی - شامل: جدول فراوانی، میانگین، رتبه درصدی - استفاده شد. یافته های به دست آمده از پژوهش حاضر دلالت بر آن دارد که درکتاب فارسی بخوانیم به برخی نمادها مثل جغرافیا و مکان طبیعی ملی، مشاهیر ایرانی و فرهنگ در حدنسبتاً مناسب توجه شده است. برخی نمادها مثل پرچم، سرود ملی، تقویم رسمی، قومیت، ادبیات ملی، اساطیر ایرانی، مکان تاریخی و ملی و هنر ایرانی نسبتا خوب توجه شده است و به برخی نمادها مثل دیناصلاً توجه نشده است
بنابراین طبق نتایج این پژوهش محتوای - متن و تصویر - کتابهای اجتماعی وفارسی بخوانیم به طور متعادل و متوازن به موضوع نمادهای هویت ملی پرداخته است. از یافته های تحقیق عددی بدست آمد که نشان داد که ضریب درگیری 1، برای تصاویر و1/5، برای سوالات است و این نتایج نشان دادکه ضریب درگیری، چون بین 0/4تا 1/5است ، بنابراین سوالات و تصاویر فعال هستند. اما ضریب درگیری متن کمتر از/4 بود وطبق رابطه دانش آموزان را در گیر فعالیت نمیکنند. همچنین در بحث سطح خوانایی بالاتر ازسطح سطح توانایی دانش آموزان پایه سوم قرار دارد و مناسب دانش آموزان پایه چهارم است. ضمن اینکه نتایج آزمون خی دو - - 2/40 مقدار زیادی از مولفه ها مربوط به مفهوم هویت ملی اختصاص یافته است.
مقدمه
آموزش و پرورش هرکشور نقش مهمی در رفتار فردی و اجتماعی افراد دارد. هدف فعالیت های آموزشی، رشد آگاهی و توانایی های بالقوه انسان است. با توجه به گستردگی و پوشش وسیع فعالیت های نظام آموزشی، لازم است که در طراحی و اجرای فعالیتهای آن از مطلوب ترین شیوه ها استفاده کرد تا کیفیت آموزشی ارتقا یابد
آموزش و پرورش بستر توسعه انسانی است و توسعه انسانی کلید توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. دستاندرکاران حکومت و رهبران فکری جامه باید بر این نکته باور داشته باشند و برای رسیدن به توسعه انسانی،برنامه ریزی صحیح و علمی و هدفدار و اقدامات عملی انجام دهند. این هدف تحقق پیدا نمی کند مگر با تقویت نظام آموزشی به ویژه آموزش و پرورش. نقشی که کتاب درسی،برنامه تربیتی مدارس و معلمان می توانند در تأمین هدف،هویت آفرینی و هویت باوری فرزندان این سرزمین ایفا کنند بسیار بزرگ و مهم خواهد بود
کتاب درسی در نظام های متمرکز آموزش وپرورش از اهمیت ویژه ای برخوردار است ومعلمان عمده ی فعالیتهای آموزشی خود را بر محور کتاب درسی و در جهت تحقق اهداف آن متمرکز کرده و فرایند یادگیری را هدایت میکنند. بنابراین ضرورت دارد کتابهای درسی براساس موازین یاددهی- یادگیری تدوین و برمبنای اصول تحلیل محتوا، مواد و محتوای مطلوب را گزینش، وبه شیوه مناسب ارائه نمایند
کتاب های درسی، یکی از مهمترین منابع یادگیری در نظام های آموزشی هستند و مواد اصلی برنامه درسی مدارس را تشکیل می دهند. پژوهش پیرامون تحلیل کتاب های درسی نیز تلاش ارزنده ای است. زیرا معلمان و دانش آموزان زیادی از آن بهره می برند و این مطالعات در طراحی فرصت های مناسب برای یادگیری دانش آموزان تأثیر گذاراست؛ همچنین مطالعه و بررسی کتاب های درسی می تواند ارتباط بین برخی از مشکلات یادگیری دانش آموزان بابرنامه درسی را آشکار نماید و کمک کند که مفاهیم برنامه درسی به شکل مناسبی در کتاب های درسی گنجانده شوند
محتوای برنامه درسی از نظر نقشی که در تحقق اهداف ایفا می کند، از اهمیت خاصی برخوردار است. از آن جا که برنامه ریزی، تدوین، تغییر و روزآمد کردن کتب درسی یکی از الزامات نظام آموزشی است، تحلیل و بررسی علمی آن اهمیت خاصی پیدا می کند. این تحلیل به دست اندرکاران ومؤلفان کتاب های درسی کمک می کند تا در هنگام تدوین،گزینش و انتخاب محتوای کتاب های درسی، دقت بیشترنموده تا ضمن تسهیل یادگیری، زمینه پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را فراهم آورند؛ در حقیقت، تحلیل محتوا کمک می کند تا مفاهیم، اصول، نگرش ها، باورها و کلیه اجزای مطرح شده در قالب درس های کتاب، مورد بررسی علمی قرار گیرند
تحلیل محتوا contentanalysis از پرکاربردترین و مهم ترین روش های تحقیق در علوم انسانی و اجتماعیاست که از طریق آن میتوان روزنامها، کتا ب ها ، نوارها و سخنرانی ها و.. . را از دیدمقایس های مورد بررسی قرارداد و نگرش ها ، اندیشه ها ، مواضع سیاسی و جهان بینی نویسندگان آنها را تفسیر کرد؛ چرا که نوشته های چاپ شده، تغییر در ارزش ها ، عقاید ، ورفتار افراد را منعکس می کند.
از طریق این روش می توان همبستگی های درونی بین متغیرهای محتوایی و یا همبستگیهای بین متغیرهای مختلف و متغیرهای پژوهشی ر ا به دست آورد. علی رغم اینکه این روش غالباً برای توصیف به کار برده میشود، میتوان آن رادر آزمون فرضیه نیز استفاده کرد و در پژوهش های کمی به عنوان مکملی برای تجزیه وتحلیل پاسخ های داده شده به سؤالات باز پاسخ یک مصاحبه یا پرسش نامه به کار برد و به تفسیر و تحلیل و استنتاج اطلاعات موجود پرداخت. در این روش، محقق در عین سهولت روش شناختی، با دشوار یهایی چون تأثیر بیش از حد اندیشه های محقق و تعیین سرنوشت تحقیق بر اساس تصمیم گیری های شخصی مواجه است. در حقیقت، می توان گفت: تحلیل محتوا، نوعی تکنیک پژو هش برای توصیف عینی منظم کمی محتوای ارتباطات با هدف نهایی تفسیر داده ها به شمار میرود
در تعریف تحلیل محتوا آمده است:
تحلیل محتوا موضوع اصلی علومی است که در مورد انسان بحث می کند .استعداد سخن گفتن، برجسته ترین ویژگی انسانی و زبان جزءجدایی ناپذیر تفکر منطقی و همه عناصر مشخصه زندگی درونی اوست .تحلیل محتوا مسا له مرکزی مطالعات انسانی است و کوشش در این راه میتواند علوم اجتماعی و رفتاری را به شکلی اساسی تغییر دهد. تحلیل محتوا از پر کاربردترین و مهم ترین روش های تحقیق در علوم انسانی و اجتماعی است که از طریق آن م یتوان روزنامه ها، کتا ب ها ، نوارها و سخنرانی ها و . ..را از دید مقایس های مورد بررسی قرارداد و نگرش ها ، اندیشه ها ، مواضع سیاسی و جهان بینی نویسندگان آنها را تفسیر کرد - فضل الهی و ملکی، . - 1389 تحلیل محتوا یکی از مهمترین و پرکاربردترین روشهای تحقیق است و به درستی میتوان گفت هر محققی به صورتی با آن سر و کار دارد
هویت دارای انواع، سطوح و سلسله مراتب مختلفی است امادر یک دسته بندی کلی میتوان دو نوع هویت را از یکدیگرمتمایز کرد: هویت فردی یعنی همان چیزی که فرد به واسطه ویژگیها، خصوصیات یگانه و منحصر به فرد خود موردشناسایی قرار میگیرد و در عین حال از دیگران متمایز میشود و هویت جمعی که عبارت است از تعلق خاطر تعدادی از افراد به امور مشترک با عنوانی خواص. چنین تعلقی موجب احساس همبستگی و شکل گیری یک واحد جمعی میشود که با عنوان ما از ماه ای دیگر جدا میشود.
یکی از جامع ترین بخشهای هویت جمعی هویت ملی است که فراگیرترین و درعین حال مشروعترین سطح هویت در تمامی نظام های اجتماعی است
هویت، پاسخی به چیستی و کیستی هر فرد است و در واقع مجموعه خصوصیاتی است که شخص را از دیگران متمایز میکند. از این رو هیچ انسانی نمیتواند بدون داشتن هویت به حیات اجتماعی خود ادامه دهد؛ بنابراین یکی از مسائل مهم وبحرانهای دوران نوجوانی، تشکیل هویت و انسجام خود است که اریکسون در نظریه خود به آن می پردازد
