بخشی از مقاله
چکیده سلامتی یکی از نعمات بیکران الهی است و انسان باید قدر این نعمت را بداند و برای آن تلاش کند و آموزشهایی را قبل از هر گونه بیماری ببیند تا در صورت مواجه بتواند سلامتی خود را حفظ کند ، در این راستا پژوهش حاضر به تحلیل محتوای کتب خوانداری و نوشتاری پایهی ششم ابتدایی بر اساس مؤلفههای آموزش سلامت از جمله بهداشت پوست، مسأله بهداشت دهان و دندان، تغذیه، ورزش و تحرک بدنی، مسئلهی بیماریها - ایدز - ، سیگار و مواد مخدر اقدام نموده و میزان حضور هر یک از مفاهیم مذکور را در کتب درسی مورد بررسی قرار داده است.
واحد ثبت شامل متون، پرسشها، تمرینها وتصاویر بودند که درمجموع 197 صفحه می شد کتب مورد تحلیل مربوط به کتب فارسی خوانداری و نوشتاری ششم ابتدایی سال تحصیلی 94-93 می باشد. نتایج تجزیه و تحلیل نشان داده است که بیشترین میزان توجه به مولفهی تغذیه و کمترین میزان توجه به مولفهی سیگار و مواد مخدر و بهداشت دهان و دندان مربوط است. ضمن اینکه هریک ازشاخصهای مؤلفههای مذکور به صورت متوازن مورد توجه قرارنگرفته و کتابهای درسی به یک نسبت مؤلفههای آموزش سلامت را پوشش ندادهاند.
بیان مسئله از گذشته تا به امروز سلامتی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است به طوری که در بسیاری از آیات و احادیث به اهمیت ان اشاره شده است از جمله امام علی - ع - میفرمایند »:دو نعمت است که ارزش انها را نمی داند مگر کسی که انها را از دست داده باشد ،جوانی و تندرستی« و همچنین پیامبر اکرم - ص - سلامتی را یکی از مباحث مهم برشمردهاند. بنابراین انسان مسئول سلامتی خود میباشد و باید به این مسئله هم در خانواده و هم در جامعه توجه بیشتری شود .به این منظور وزارت بهداری در سال 1320 تاسیس شد و بعد از انقلاب اسلامی ایران مساله سلامت مردم به عنوان یکی از حقوق مسلم انها مورد این منظور توجه بیشتری قرار گرفت به خصوص با گذشت زمان که زندگی ماشینی انسان را احاطه کرده است و تمامی نظامهای اموزشی سعی در اموزش سلامت و ارتقای ان در دوران کودکی و بعد از ان ایفا میکنند .
تا انسانهای سالم به جامعه به عنوان نیروهای کار که یک منبع مهم از دیدگاه اقتصادی ،اجتماعی و فردی است تحویل دهند طبق تعریفی جامع و مانع که از سازمان بهداشت جهانی 1مطرح شده »سلامت عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی، و صرف عدم ابتلاء بیماری یا ناتوانی ونقص عضو دلیل سلامت نیست« با توجه به اهمیت بهداشت وسلامت،تامین سلامت جسم و روان هم ابزاری برای تکامل انسان است به این منظور اموزش سلامت در مدارس به خصوص مدارس ابتدایی که دومین محیطی است که بچهها بعد از خانواده با آن آشنا میشوند وجمعیت زیادی را به خود اختصاص میدهند و نسلی هستندکه سازندگان اینده کشور و پشتوانه ی ان هستند مورد تایید و توجه قرار گرفته است و در اصول 3،29،43، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به ضرورت تامین بهداشت و درمان به عنوان یکی از نیازهای اساسی مردم تاکید شده است.
دانشمندان و صاحب نظران تعاریف مختلفی از مفهوم سلامتی داشتهاند . زیرا سلامتی معیارهای مختلفی دارد و ثابت نیست و در هر جامعهای برداشتهای مختلفی دارند. در یک تعریف ساده و قدیمی سلامت نقطه مقابل بیماری است.بقراط معتقد است »:سلامتی تاج زرینی است بر سر انسانهای سالم که فقط انسانهای بیمار میتوانند آن را ببینند.«ودر فرهنگ آکسفورد سلامتی را وضعیت عالی جسم یا روح و حالتی که اعمال بدن به طور موثر انجام شود ، می داند.
اقلیبوس اولین کسی بودکه برای سلامت بیماران اقداماتی کرد - حلم سرشت و دل پیشه،. - 1377بعد از اوبسیاری از صاحب نظران، مدارس و برنامه- های درسی را عاملی مهم درآموزش سلامت می دانند، به طوری که مدارس یک بستر اساسی در انتقال گسترده آموزش سلامت فراهم میکنند - تونز و همکاران. - 1371 2 از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی - - 2003 ، مولفههای آموزش سلامت شامل تغذیهی سالم و آب آشامیدنی سالم ،داشتن ارتباط سالم با دیگران و پیشگیری از ایدز با ارائهی آموزش مسائل جنسی - تولید مثل، شناسایی افراد، حفاظت از خود در برابر بیماریها - است.
ناگفته نماند که عوامل متعددی بر سلامت یک فرد تأثیر میگذارند، این عوامل هم دردرون شخص وهم بیرون او؛ یعنی،در جامعهای که فرد در آن زندگی میکند،وجود دارد. برای رسیدن به فهم آموزش سلامت، مطالعات مختلف بیانگر نگرشهای متفاوت به موضوع سلامت و آموزشهای مرتبط با آن هستند - پارک. - 1372 3و رسیدن به سلامت بهتر در آیندهی کشور،تنها با فناوریهای پرهزینه امکانپذیر نمیشود بلکه انقلاب اساسی در سلامت از راه آموزش بهداشت و ارتقای آن میسر خواهد شد.
در پژوهشی با همین موضوع عنوان شده است که برخی از کتابهای درسی که در مدارس تدریس میشود دارای اطلاعات نامناسبی در زمینهی سلامت میباشد و اگر کیفیت مطالب کتابهای درسی بالا رود برای آموزش مدرسهای بسیار مهم میباشد - Nomoto و همکاران . - 20114 همچنین پژوهشی دیگرکه با همین عنوان که نیم تا دو سوم از مدارس در مورد برنامههای آموزش سلامت انجام شد، به این نتیجه دست یافتند که مدارس زیادی آموزش سلامت و بهداشت را به عنوان واحد درسی قرار داده اند.
هدف اصلی این پژوهش، تحلیل محتوای کتابهای خوانداری و نوشتاری پایهی ششم ابتدایی، براساس مؤلفه های آموزش سلامت ازقبیلِ بهداشت پوست، بهداشت دهان و دندان، ورزش وتحرک بدنی، تغذیه،توجه به بیماریها - ایدز - و مسئله سیگار و موادمخدر است زیرا دانشآموزان وقت زیادی از ساعات طول هفته را مشغول کار کردن با کتابهای خوانداری و نوشتاری هستند که زبان مادری آنها است و از طرف دیگر هم مطالعات نشان داده است که دانشآموزان مقاطع بالاتر مشکلات بیشتری از نظر سلامت جسمی و روانی دارند که شاید ناشی از توجه کم به آموزش سلامت در برنامههای رسمی آنها باشد.
در پایان این پژوهش می خواهیم به پاسخ این سوال دست یابیم که آیا کتابهای خوانداری و نوشتاری پایهی ششم ابتدایی توانستهاند تا حدودی مولفههای آموزش سلامت را با توجه به سند تحول بنیادین پوشش دهند؟
گزارههای پژوهش اهدف کلی: بررسی میزان توجه به آموزش سلامت در کتابهای خوانداری و نوشتاری پایهی ششم ابتدایی
اهداف فرعی: بررسی میزان توجه به آموزش بهداشت پوست،بهداشت دهان و دندان،ورزش و تحرک بدنی، تغذیه،بیماریها،سیگار و موادمخدر در کتاب های خوانداری و نوشتاری پایهی ششم
سوالهای تحقیق -1میزان توجه به »بهداشت پوست« در کتابهای درسی چقدر است؟
1-1میزان توجه به »شیوهدرستِ شستن دستها« چقدر است؟ 1-2میزان توجه به »استفاده از وسایل شخصی« چقدر است؟
-2میزان توجه به »بهداشت دهان و دندان« در کتابهای درسی چقدر است؟
2-1 میزان توجه »به ضرورت مسواک زدن« چقدر است؟
.2-2 میزان توجه به »آموزش روش درست مسواک زدن« چقدر است؟
- 3 میزان توجه به »ورزش و تحرک بدنی« در کتابهای درسی چقدر است؟
.1-3 میزان توجه به »آگاهی از اهمیت ورزش و تحرک بدنی درپیشگیری از بیماریها« چقدر است؟
.2-3 میزان توجه به »زمان مناسب ورزش کردن و تحرک بدنی« چقدر است؟
- 4میزان توجه به »تغذیه« در کتابهای درسی چقدر است؟
.1-4 میزان توجه به »مضربودن خوردن نمک زیاد« چقدر است؟
