بخشی از مقاله
چکیده
مجموعه همایش های دوسالانه پژوهش های زبان و ادبیات فارسی فرصتی است تا پژوهشگران عرصه ی زبان و ادبیات فارسی در ایران و بعضا کشورهای همسایه فارسی زبان بتوانند آخرین دستاوردهای پژوهشی خود را در یکی از شاخه های مربوط به ادبیات فارسی عرضه کنند. در این پژوهش ، مجموعه مقالات منتشر شده پنجمین پژوهش ادبی که شامل 260 چکیده مقالات و متن کامل 200مقالات بر طبق کتاب پرنیان سخن ونیز کتاب الکترونیکی، با روش تحلیل محتوای کیفی ، بررسی و معرفی شده است .
در این پژوهش پنج بعد مورد بررسی قرار گرفته :
.1:موضوع، ادبیات معاصر با 23 درصد بیشترین موضوعات مقالات را دربردارد.
2،. نویسندگان از دو بعد تعداد نویسندگان مقالات و رشته علمی نویسندگان و87 درصد از نویسندگان مقالات رشته تخصصی آنها زبان و ادبیات فارسی بوده است.
.3 روش تحقیق شامل روش اجرای پژوهش و چکیده مقالات می باشد که 59 درصد از مقالات دارای روش پژوهش بوده و هم چنین 99 درصد نیز دارای چکیده بوده است.
.4 ارائه آمار ، 85 درصد از مقالات به ارائه آمار پرداخته است.
.5 چارچوب نظری، 98 درصد از مقالات دارای چارچوب نظری می باشند.
مقدمه
چند سالی است که به همت دانشگاه های مختلف در ایران ، سلسله همایش هایی با عنوان » پژوهش های ادبی « و با هدف بررسی و ارائه ی جدیدترین یافته ها و نظرات و دیدگاه ها ، برگزار می شود ؛ مقالات ارائه شده در این همایش ها که اینک ششمین دوره ی آن در جریان است ، ایجاب می نماید که همواره مقالات ارائه شده در همایش های پیشین ، بررسی و معرفی شوند و مخاطبین خود را با کمیت و کیفیت پژوهش های انجام شده آشنا نمایند تا مسیر لازم و درست پژوهش های بعدی ، مشخص و آشکار شود .
بنابراین لازم است در ابتدا پژوهش و ویژگی های آن بسیار مختصر و کوتاه تبیین شود تا مقایسه ای میان آنچه که باید و آنچه که بوده ، انجام گیرد. پژوهش تحقیق به طور عام ، دو مفهوم دارد : تحقیق عمومی ، و دیگری پژوهش های خاص ؛ تحقیق عمومی ، عبارت است از : شکل دادن ، عمومی کردن و به کار بستن اموری که معمولا برای همگان آشنا و مانوس است و بر اطلاعات آنان می افزاید
تحقیق تخصصی ، پژوهشی است که نتایج حاصل از آن برای نخستین بار مطرح می شود و هدف اصلی آن دستیابی به دانش تازه و بی پیشینه است و در نهادهای دانشگاهی و علمی ، صورت می گیرد . دانشمندان تعاریف گوناگونی از پژوهش بیان داشته اند
از مجموع تعاریف می توان نتیجه گرفت که پژوهش تبیین وضع موجود برای رسیدن به وضع مطلوب است ؛ پژوهش یک حرکت علمی و فعالیتی منظم است که به یافتن مسائلی معین و کشف و گسترش دانش و حقیقت می انجامد و مبدا و مقصد دارد ؛ مبدا آن وضع موجود و مقصد آن هدف و وضع مطلوب است ، لذا پژوهش به معنای آن است که وضع موجود ناتمام و ناموجود است ؛ بنابراین پژوهش ، فرایندی است که برای تولید معرفت - شناخت - است .
پژوهش ، فرایند است ، مستمر و تدریجی و متشکل ازمراحل است ، و مورد ابطال و تایید ، قرار می گیرد و دارای دو رکن : داده ها - مطالعه و بررسی پیشینه - و پردازش همراه با چارچوب نظری معین و ضابطه و قواعدی مشخص - با نوآوری - است ؛ بنابراین باید گفت که هر پژوهش دارای ویژگی های زیر است :
1 فرایند »تفکر:« تفکر، تلاش برای معلوم کردن مجهول با استفاده از علوم موجود است. بنابراین اساسیترین محور محتوایی یک پژوهش علمی، آن است که مجهولی را روشن نماید. بر این اساس، هر پژوهش علمی در پی پاسخ دادن به پرسشهایی است که تاکنون برای مخاطبان کشف نشده است. از این رو پژوهش علمی همیشه با طرح یک یا چند سئوال آغاز میشود که محقق در صدد پاسخگویی به آنهاست.
2 منطقی بودن: منطق که راه درست اندیشیدن - تصور - و صحیح استدلال آوردن - تصدیق - را میآموزاند، ابزار ضروری یک مقاله علمی است و محقق باید شایستگی لازم را در استدلال آوردن، تحلیل محتوا و نتیجهگیری داشته باشد. قواعد تعریف، طبقهبندی، استنباطهای قیاسی و استقرایی، روشهای مختلف نمونهبرداری و غیره همه از ویژگیهای منطقی یک مقاله علمی است که محقق باید به آنها توجه داشته باشد. - هومن، 1374، ص . - 19
3 انسجام و نظامدار بودن: مرتبط بودن اجزای مختلف مقاله با همدیگر، همچنین متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوین فرعی با همدیگر، از جمله مواردی است که به تحقیق، یکپارچگی و انسجام میبخشد. بر این اساس، محقق باید عناوین فرعی مقاله خود را با نظمی منطقی از یکدیگر مجزا کرده، ارتباط بخشها را مشخص نماید.
4 تراکمی بودن: از آنجا که هدف پژوهش پاسخ به سئوال هایی است که تا آن زمان دست کم از نظر محقق، پاسخی منطقی برای آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمی باید از یک سو به منظور کشف دانش جدید، و از سوی دیگر، برای تکمیل دانش، صورت پذیرد. بنابراین هدف اصلی یک مقاله، کشف یا تکمیل دانش بشری است، نه تکرار دوباره آن با عبارات مختلف.
5 تناسب موضوع با نیازهای فعلی جامعه علمی: هر پژوهش علمی باید نیازهای اساسی جامعه علمی خود را در نظر گرفته، در صدد حل آن مسایل برآید؛ بنابراین از طرح موضوعاتی که از اولویت تحقیقی برخوردار نیستند و جامعه علمی، بدانها نیاز ندارد، باید احتراز نمود.
6 خلاقیت و نوآوری: هر تحقیق علمی زمانی میتواند در ارتقای سطح دانش، موفق و موثر باشد که از فکری بدیع و خلّاق برخوردار باشد. مقالاتی که به جمع آوری صِرف بسنده میکنند، نمیتوانند سهم عمدهای در پیشرفت دانش بشری داشته باشند.
7 توضیح مطلب در حدّ ضرورت: از جمله مواردی که محقق در گزارش نویسی پژوهش خود - مقاله - باید بدان توجه کند، پرهیز از حاشیهروی و زیادهگوییِ افراطی است؛ همچنان که خلاصهگویی نباید به حدّی باشد که به ابهام و ایهام منجر شود
