بخشی از مقاله
چكيده
مقاله پيش رو به نقد و بررسي کتب زبان انگليسي دوره دبيرستتان و پتيش دانشتگادي در ایتران پرداوتته و مستاله تستاوی جنسيتي و چگونگي باز نمایي آن را در این کتابدا به چالش ميکشد. تحليل واژگاني و محتوایي متن این کتتابدتا بتا رویكتردی 1 ضابطه مند و به استناد معياردای تعيين شده توسط ریفكين - - 1998 صورت گرفت. به منظور غني ستازی یافتتهدتا محققتين از در دو رویكرد کمي و کيفي بهره گرفتند. برای تجزیه و تحليل دادهدا از آمار توصيفي و استداللي استفاده شد و مربت وتي بترای در چهار مورد محاسبه گردید.
یافته دای حاصل از تجزیه و تحليل کمي داللتت بتر وجتود نتابرابری و تبعتيي جنستيتي در کليته کتابدای بررسي شده داشتهاند. نتایج تحليل محتوایي کتابدا نيز حاکي از رویكردی سنتي و کليشهای بوده و تصتویر اراهته شتده از زنان نه با واقعيتدای فعلي جامعه ایراني و نه با جامعه غربي مطابقتت داشتت. نقتش و ح تور پررنتا متردان و نگتاه نتابرابر و تبعيي آميز به زنان چه از لحاظ کمي و کيفي کامال ملموس بوده و عدم ح ور و یا ح ور کمرنا زنان بتر واقعيتتي فردنگتي ت اجتماعي مبتني بر باوردای سنتي صحه گذاشت که در آن مرد جنس برتر و زن جایگادي پایين تر و بته عنتوان جتنس دوم دارد. در پایان تمهيداتي برای تعدیل وض موجود اراهه گردید.
1ت مقدمه
فردنادای مختلف الگودای ارزشي متفاوتي را نهادینه مي کنند. نهادینه کردن این الگودا و انتقال آنها بته افتراد جامعته از طریتآ فرآینتد جامعه پذیری صورت ميگيرد. نقش پذیری جنسيتي باور فرد نسبت به تساوی جنسيتدا و حتي عالیآ و نوع فعاليتتدتای دتر فترد نتيجته فرآیند جامعه پذیری است - برنز 2001؛ وود و ایگلي 2002 برگرفته از ليپر و فریدمن 2007 در داشمي و شهرآرای . - 2008 اگرچه در جامعه ایران پتس از انقتالب استالمي ترييترات شتگرفي در وصتوك مشتارکت زنتان روی داده استت و در پتي آن زنتان بته تخصصدای علمي و مناسب مهم دولتي راه یافتهاند ليكن این ترييرات در کليشهدای شرلي و حرفهای نمود و بازتتاب چنتداني در کتتابدتای درسي نداشته است. با توجه به وجود این تناقي در جامعه و کتب درسي نسبت به ح ور فعال زنان و نادیده انگاشتن آنتان در کتتب درستي ایتن پتژودش در پي دست یابي به دو ددف عمده است:
-1 بررسي باوردا و کليشهدای جنسيتي کتب درسي؛ -2 آگاه ساوتن ناشرین این کتابدا نسبت به موضوع تساوی جنسيت و حرکت به سمت زدودن نگاه تبعيي آميز نسبت به زنان.
2ت چارچوب نظری پژودش
شاید بتوان ریشهدای پيدایش فمنيسم را در دده 1960 ردیابي کرد. دنگامي که طبقه اجتماعي رنا جنسيت تحصيالت و تفاوت در فمنيستي متعددی شد. از قرن بيستم در انگلستان امروزی فمنيسم در اشكال گوناگوني وجود فرصتدای شرلي زمينه ساز جنبشدای داشته است. جنبش قرن بيستم با "طرفداری حآ زنان برای رای دادن" آغاز شد. در آن زمان زنان ديچگونه حآ رای و دمچنين امكان دستيابي به آموزش و وکالت را نداشتند با ازدواج تمامي اموال و دارایيدایشان به دمسرانشان منتقل مي شد نقش عمده آنان بچه آوردن بود و پس از طالق ديچ حقي در مورد بچهدا نداشتند.
این دوره از فمنيسم بجای تريير شرایط نوعي تريير در شيوه رفتار داشت و بعنوان دادگسون- رایت برگرفته ازگمبل - 2001 در دده 1960 طبقه اجتماعي رنا جنسيت تحصيالت .یک جنبش متحد و یكپارچه مطرح شد و تفاوت در فرصتدای شرلي زمينه سازجنبشدای فمنيستي متعددی شد - دادگسون رایت برگرفته ازگمبل 2001 و اسكات و واالش . - 1996طبآ گفته - تامپسون 2001 ليوید 2005 گامبل 2006 گنز و بارابون - 2009 تاریخچه جنبش فمنيسم مدرن به سه دسته تقسيم ميشود:
موج اول :این موج به جنبش قرن 19 تا 20 مربوط ميشود که عمدتا مربوط به حآ رای زنان و شترکت در انتخابتات متيشد - ستندرس برگرفته از گمبل. - 2001
موج دوم :موج سياسي دوم واکنشي به موج فردی اول بود - تورنهام برگرفته از گمبل - 2001 و عمدتامرتبط با نتابرابری قتوانين اوتتالف فردنگي مشارکت زنان در جامعه و حآ رای بود - تورنهام برگرفته از گمبل 2001 و گنز و باربون . - 200 موج سوم یا پسا فمنيسم :پسا فمنيسم - دده 80 تا کنون - در واق پاسخي به شكست متصور موج دوم بتود - تورنهتام برگرفتته از گمبتل 2001 و گنز و باربون . - 2009
پسا فمنيسم از بنيادگرایي نخستين و انگارهدای یكپارچه زنان فاصله دارد وتنها معتقد به دویت اجتماعي است. - گنز و باربون . - 2009 امواج مختلفي که فمنيسم را تحت تاثير قرار دادهاند سبب تكامل و ترييردیدگاه آن در جهت قبول تفاوت بين زنان و مردان شدهاند. تكامل فمنيسم و توسعه آن سبب راه یافتن این جنبش در حوزهدای متفاوتي از جمله ادبيات فلسفه دین فيلم فردنا و زبان شده است. رویكرد فمنيستدا به مقوله زبان به دو دسته تقسيم ميشد - فریمن و مک الهيني - 1996 مدلدای غالب و متفاوت: در مدل غالب تفاوت ميان زبان زنان و مردان نتيجه ضعيف بودن زنان تسلط محاورهای مردان و سلطه سياسي و فردنگتي آنتان بتر زنتان است اما در مقابل در مدل متفاوت رویكرد فردنگي دوگانه این تفاوتدا را ناشي از تفاوت ميان جامعه پتذیری آنتان متيدانتد - فتریمن و متک الهيني . - 1996
البته این رویكرددا ويلي زود رو به انحطاط رفت که دليل آن عدم توجه به ف ای حتاکم و شترایط تعامتل در تحليتل گفتمتان بود - فریمن مک الهيني . - 1996 پس از انحطاط این دو رویكرد دیدگاهدای متفاوتي اراهه شد کته بتر شترایط تعامتل و نتوع فعاليتت تاکيتد داشتتند - گتودوین . - 1990 امتا کاملترین آنها مفهوم فعاليت را با " کارگروه" تلفيآ ميکنند. در این مفهوم جدید عالوه بر فعاليت بر روی جنبتهدتای دیگتر دویتت اجتمتاعي نيز تاکيد ميشود - اکرت و مک کنل گينت . - 1992 عالوه بر نظریاتي که فمنيستدا در مورد زبان گفتمان زنان و مردان مطرح کردهاند دیدگاهدای آنان در مورد پيكتره زبتان نيتز قابتل توجته است.
از آن جمله ویلي ایده "ساوتار پيكره زبان" را به منظور تريير پيكره زبان بتا ولتآ اشتكال جدیتد ترييتر اشتكال قتدیمي یتا انتختاب فرمدای جایگزین در امالء تلفظ لرت و دستور زبان مطرح مي کند - ویلي بر گرفتته از فتریمن و متک الهينتي . - 1996 در رویكترد ویلتي کته مارتينا در 1983آن را دیدگاه "he/man" ميخواند توجه فمنيستتدتا بته ستاوتار زبتان و برابتری یتا بيطرفتي در کتاربرد ضتمایر استامي صفات ...آن معطوف مي شود. و راه حلدتایي را نيتز اراهته ميددنتد از جملته : حتذف ضتمير متذکر بازنویستي جملته بصتورت جمت بجتای 3 مفرد جایگزیني ضميرونثي یتا ژنریتک - one or one's - بجتای .he استتفاده ازshe / he his / her در گفتتار یتا نوشتتاریا فاعتل نامعين است. البته باید واطر نشان شد که در دیدگاه فمنيستي شترایط گفتمتان بتر کتالم اولویتت دارد - الکتوف و جانستن 1980 بتاتلر 1992 کولينز . - 1990
-3 ادبيات
بررسي پيكره زبان که از اصول دیدگاهدای فمنيستي است اغلب در تحليل کتب و متون متعدد مورد استفاده قرار ميگيترد. مطالعته کتتب و بررسي آن از دیدگاهدای متفاوت فمنيستي از گذشته مورد توجه محققان بتوده استت. استترن - 1976 - کتتابدتای آمتوزش زبتان ستالدتای 1970 تا 1974 را بررسي کرد و این کتابدا را نمادی از نگرش کليشهای معرفي کرد. چانتا - 2000 - کتتابدتای درستي کتره و مكزیتک را بادم مقایسه کرد. و متوجه نگرش کليشهای و ترویج نابرابری جنسيتي در کتابدای درسي فن زبان کتابدای مطالعتات اجتمتاعي /جررافيتا علوم تاریخ و اوالق شد.
اانصاری و بابایي - 2003 - به بررسي دیدگاهدتای کليشتهای در کتتابدتای " Right path to English 1&2" که در ایران تدریس ميشود پرداوتند. نتایج تحقيقات آنان که دم به صورت کمي و دم کيفي بر روی شرل نوع فعاليت کليشتهدتا و تقتدم در عبارت صورت گرفت بازدم وجود تعصبات واك به مردان بود. اسن - 2007 - نيز این بررسي را ميان کتابدای جدیتد و قتدیم متدارس ترکيته انجام داد و رویكرد کليشهای و ترویج نابرابری جنسيتي را حتي در کتابدای جدید نيز تصدیآ کرد.
از جملته تحقيقتات انجتام گرفتته در ایتن حوزه در ایران مطالعه باوردا و ارزشدای دانش آموزان وانواده و کتب درسي است کته رویكترد کتتب درستي علتوم انستاني متدارس ایتران را تاکيد بر مرز بندی جنسيتي ميداند - داشمي و شهرآرای 2008؛ کنسولو - 2009 کتابدای وواندن و درك مطلبي را که اويترا منتشتر شتده بود از نظر تعداد دفعات به تصویر کشيده شدن جنسيت شخصيتدای اصلي و فرعي ژانر و محتوای دتر متتن و ویژگتيدتای شخصتيتدتای اصلي ارزیابي کرد و بازدم وجود نابرابری را در تصاویر نوع شخصيتدا و ژانر در متتن ثابتت کترد. - s/he - در نوشتتارو استتفاده ازضتمير بتا توجه به ادميت کتب درسي در فرآیند جامعه پذیری و شكل ددي باوردای جنسيتي این پژودش در پتي یتافتن پاستخ بته پرستشدتای زبتر است:
.1 آیا ح ور و نقش زنان و مردان در کتب درسي متوازن است؟
