بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش بررسی و تحلیل محتوای کتاب تعلیمات اجتماعی پایه های سوم، چهارم، پنجم و ششم ابتدایی در رابطه با نظم در سال تحصیلی 94-93 میباشد. روش پژوهش به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و به لحاظ جمع آوری داده ها از نوع تحقیقات آمیخته - میکس متد - می باشد . جامعه آماری تحقیق عبارت است از کل کتاب های تعلیمات اجتماعی مقطع ابتدایی در سال 93-94 که در مجموع شامل 1046 تصویر و 4331 جمله می باشد.
ابزار جمع آوری اظلاعات با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی آزمون خی دو - χ2 - ،صورت گرفته است. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که در 4 کتاب مذکور 1046 تصویر و 4331 جمله وجود دارد. با بالا رفتن پایه تحصیلی، مولفه های نظم بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. همچنین یافته ها نشان داد اختلاف فراوانی ها در مولفه ی نظم در پایه های مختلف معنادار است، بیشترین فراوانی مشاهده شده در مولفه ی نظم مربوط به پایه ی ششم 284 مورد ، پایه پنجم 241 مورد، پایه چهارم با 186مورد ، و رتبه آخر به پایه سوم با 138 مورد .
مقدمه
کتاب درسی، وسیله ی اصلی یادگیری است که برای دستیابی به مجموعه ی خاصی از نتایج آموزشی طراحی شده واز متن ، تصویر ویا متن، تصویر وتمرین تشکیل شده است، و به طور سنتی کتاب مجموعه چاپی مجلدی است که آسان سازی یادگیری را هدایت و راهنمایی می کند
با توجّه به نقش محوری کتابهای درسی در رشد ابعاد مختلف شخصیتی به لحاظ جسمی، عاطفی،شناختی و اجتماعی و با توجه به متمرکز عمل کردن برخی نظام های آموزشی وبا توجه به پیشرفت های به عملآمده در زمینه روانشناسی تدریس و تحقیق، ضرورت تغییر و بازنگری در محتوای کتابهای درسی وصرف وقت نیروهای متخصّص در بررسی و تحلیل کتابهای درسی که نتیجه حاصل میتواند راهگشای بسیاری از مشکلات جاری آموزشی باشد احساس میگردد.
هدف تحلیل محتوای کتابهای درسی همانند سایر تکنیک های پژوهشی فراهم آوردن شناخت، بینشی نو، تصویر واقعیت و راهنمای عمل می داند
لوئیس مورگان1 متفکر مشهور انسان شناسی نیز در کتاب خودش تحت عنوان »جامعه باستان« تاریخ بشر را به سه مرحله توحّش، بربریت و تمدّن طبقه بندی میکند، که یکی از شاخصهای مهم در عصرتمدّن را تثبیت نظم و رعایت ضوابط می داند
با توجه به اظهارات فوق مساله اساسی این تحقیق عبارت است از تا چه میزان در کتابهای علوم اجتماعی مقطع ابتدایی مفهوم نظم مورد توجه قرار گرفته است ؟
ادبیات تحقیق و مفاهیم نظری
نظم
نظم در لغت به معنای آراستن ، برپای داشتن ، ترتیب دادن کار، چیزی را به چیزی پیوند دادن و رشته مروارید است. انضباط نیز به معنای نظم و انتظام، ترتیب و درستی، عدم هرج و مرج، سامان پذیری و آراستگی است
تعریف تحلیل محتوا
از تحلیل محتوا تعاریف گوناگونی به عمل آمده که بخشی از اختلاف به تاریخچه این تکنیک و روند تکاملی آن بر می گردد و بخشی دیگر از آن مربوط به تفاوت در حوزه گسترده این تکنیک است.
برلسون- از پیشگامان تحلیل محتوا- این تکنیک را »پژوهشی برای توصیف عینی، سیستماتیک و کمی محتوای آشکار پیام« معرفی می کند
پژوهش های انجام شده
محمودی - 1390 - ، نشان داد که در محتوای کتاب های تعلیمات اجتماعی دوره ی راهنمایی، مؤلفه های آموزش شهروند منظم و سپس شهروند مشارکتی، بیش تر از شهروند انتقادی - برابری طلب و عدالت خواه - مورد توجه قررار گرفته است.
ندیمی در سال - 1389 - پژوهشی با عنوان »تحلیل محتوای کتب دوره ابتدایی از نظر توجه آن به آموزش نظم در دانشگاه کردستان« با هدف شناسایی مقوله های مرتبط با نظم درکتب تعلیمات دوره ابتدایی انجام داده، در این تحقیق از روش تلفیقی و با تأکید بر داده های کیفی بهره گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که در تعلیمات اجتماعی پایه سوم بیشترین تأکید برنظم و کمترین تاکید بر قوانین محیطی و رسمی است.
شکاری و حاجی رشید - 1388 - به بررسی میزان توجه به مولفه های نظم در برنامه درسی دوره متوسطه ایران پرداختند و نتایج حاکی از آن هستند که دانش آموزان، معلمان و کارشناسان برنامه ریزی درسی، موافق آموزش مفاهیم مطروحه نظم در سه حیطه دانشی، نگرشی و توانشی می باشند. اما میزان توجه به مفاهیم و مولفه های نظم در حیطه طراحی برنامه درسی بسیار کم ارزیابی شده است.
کارمان کپنکسی - - 2010 در تحقیقی باعنوان میزان توجه به مولفه های نظم اجتمای کودکان در کتاب درسی تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی در ترکیه به این نتیجه رسید که در مجموع تجزیه و تحلیل کتابها ، 50/5 درصد به حق برخورداری از سلامت،47/1 درصد به حق آموزش و 2/4 درصد به حقوق نظم توجه شده است.
پژوهشی توسط کالموس در سال - 2001 - با عنوان : »تحلیل تطبیقی از گفتمان های کتاب مدنی سال نهم مدارس روسیه و استونی « انجام گرفته است. در این تحقیق که واحد تحلیل کلمات بوده است نتایج نشان داد که کتاب های مدنی دو کشور شبیه هم بوده و بیشترین فراوانی در کتابها عبارتند از: آشنایی با حکومت، انتخابات، اطاعت از قوانین ومقررات و کمترین فراوانی مربوط به نظم و اصلاح جامعه جهانی شدن بوده است. دانش آموزان روسی به مسایلی مانند مسایل قومی - مشکلات ومرز های بسته بیشتر توجه داشته اند.
