بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این پژوهش، تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی »بر اساس فن ویلیام رومی« است . جامعه آماری شامل محتوای کتاب علوم تجربی پایه پنجم در سال 94-95 هست. حجم نمونه برابر با جامعه موردمطالعه انتخاب شد. جهت جمعآوری دادهها از ابزار عمده: فن ویلیام رومی در سه محور، متون و تصاویر و سؤالات جهت تحلیل محتوای کتاب پایه پنجم ابتدایی استفادهشده است. بهمنظور تجزیهوتحلیل دادهها از آمار توصیفی شامل - فراوانی - درصد - نمودار - ضریب درگیری ویلیام رومی - استفاده شد. نتایج حاصل از این پژوهش »بر اساس فن ویلیام رومی« به شرح ذیل هست.
کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی ازلحاظ متن به روش ضعیف طراحیشده است. کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی ازلحاظ تصاویر به روش نیمه فعال طراحیشده است. کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی ازلحاظ سؤالات به روش بسیار فعال طراحیشده است.
مقدمه:
امروزه توسعه، هدف اصلی جوامع و از مهمترین سیاستگذاریهای دولتها محسوب میگردد. بدیهی است که توفیق جوامع درزمینه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی درگرو برخورداری از یک نظام آموزش منسجم و پویاست.
علاوه بر این، رسالت خطیر دیگر آموزش، فراهمسازی فرصتهای رشد و شکوفایی استعدادها و خلاقیتهای افراد جامعه بخصوص کودکان و نوجوانان است. در این راستا توجه جدی به استقرار نظام آموزشی اثربخش و حفظ توسعه آن احساس میشود.
پیشرفت در سرعت علوم در تمامی ابعاد و زمینه مای علمی چنان سریع گشته که در بسیاری از موارد موجب سردرگمی و حیرت انسان شده و باعث گردیده تا از بین آنها علوم مشترک، استخراج و نگاهها بهسوی نظریه عمومی سیستمها معطوف گردد. بدین معنی که باید هر سیستمی را در درون سیستم برتر فرد موردمطالعه قرار داده و بنابراین سیستم آموزش را باید درون جامعه که سیستم برتر آن است مطالعه نمود و یا تدوین کتابهای درسی باید در درون سیستم آموزشی و برنامهریزی درسی منظور گردد.
آموزش ثمربخش، آموزشی است که برنامهریزیشده باشد. تضمین ثمربخشی آموزش با صرف وقت حسابشده به دست میآید. برنامهریزی برای آموزش یا برای تهیه برنامه آموزشی، مرحلهای از کار است که بیشترین زمان را به خود اختصاص میدهد
بیان مسئله:
هر جامعهای بر اساس نظام ارزشی حاکم بر آن درصدد تعلیم و تربیت افرادی است که آرمانهای خود را در وجود آن متبلور سازد. در جوامع مختلف برای رسیدن به این مهم، از ابزارها و رسانههای مختلف استفاده میکنند. یکی از این ابزارها، مخصوصاً در کشور ما به دلیل غالب بودن ندادن بهای زیاد به دیگر روشهای آموزشی کتابهای درسی هستند.
در نظام آموزشوپرورش ایران کتاب درسی بیش از هر عامل دیگری در رشد ذهنی، توانایی مهارتهای علمی دانش آموزان مؤثر است و تقرباًی تمامی فعالیتهای آموزشی اعم از تدریس و سنجش عملکرد تحصیلی دانش آموزان محدود به مطالب کتاب درسی هست. دلیل این امر این است که نظام آموزشی ما یک نظام متمرکز است و معلمان در تمام سطوح ناگزیرند که از یک برنامه از پیش تعیینشده، پیروی کنند. گرچه این روش امروز در دنیا متروک است و موردپسند نیست، اما هنوز در جامعه ما یک روش رایج و رسمی به شمار میآید؛ بنابراین منابع یادگیری از اهمیت بالایی برخوردارند.
کفایت و تناسب یک برنامه درسی بستگی به زمان دارد. برنامهای که در یکزمان مناسب شناختهشده است ممکن است درزمانی دیگر نامناسب باشد. بهواسطه شرایط در حال تغییر، ممکن است تغییرات در برنامه نیز ضروری باشد. رشد و توسعه موضوعهای درسی در زمان حاضر، تغییر و تأکید بر مفاهیم جدیدی را به جای مفاهیم پیشین ضروری میسازد. تغییرات در شرایط و ارزشهای اجتماعی و توسعه فنّاوری آموزشی، تدوین برنامه های جدید را در مقایسه با برنامههایی که درگذشته موفق بوده - و امروز نیز از آنها استفاده میشود - ایجاب میکند. بهمنظور پاسخگویی به این تقاضاهای در حال تغییر، ضروری است که هرچند وقت یکبار، برنامه درسی را در بوته آزمایش مجدد قرارداد.
مواد درسی باید بهطور مداوم مورد تجدیدنظر قرارگرفته و تکمیل شود. وظیفه گروه برنامه نویسان درسی با چاپ مواد درسی خاتمه نمییابد، مسائل جدیدی هنگام استفاده از این مواد مطرح میشود که چارهجویی و پاسخگویی به آنها از وظایف گروه برنامه نویسان درسی است
صاحبنظران برنامه درسی اعتقاددارند که تنظیم محتوا باید در چرخه برنامهریزی درسی صورت گیرد که با اهداف شروع و به ارزشیابی ختم میشود. در نظامهای آموزشی متمرکز کتاب درسی تنها ابزار مهم واصلی برای یادگیری و آموزش است؛ بنابراین ضرورت اصلاح آن با توجه به فراگیر بودن آن در کشورکاملاً به چشم می خورد. دلیل دیگر برای بررسی محتوای کتاب علوم تجربی پنجم دبستان این است که یکی از اصول کلی آموزش، شرکت فعال یادگیرنده، پنهان یا آشکار در امر یادگیری است و در جریان یادگیری ضروری و مفید هست. در حقیقت یادگیری بهوسیله آنچه یادگیرنده انجام میدهد، تحقق مییابد. درنتیجه بررسی محتوا ازنظر نحوه تألیف که آیا موجب یادگیری فعال میشود یا نه حائز اهمیت است
پرسشهای تحقیق:
متنهای کتاب علوم پنجم ابتدایی تا چه اندازه موجب درگیر شدن دانش آموزان میشود؟
