بخشی از مقاله
چکیده
گسترش شهرنشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهري ، بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردهاي سودمند براي بهینه سازي زندگی ساکنان شهرها را لازم ساخته است . در میان عوامل تاثیرگذار در شهرها مانند محیط زیست شهري ، حمل و نقل شهري ، ایمنی شهري و برنامه ریزي شهري ، یک عامل بسیار مهم که تاثیر فزاینده و تعیین کننده اي بر دیگر عوامل سازنده زندگی شهري دارد ، مدیریت شهري است .
نظام مدیریت شهري با هدف اداره مطلوب امور شهر سعی دارد روابط میان عناصر شهري را هماهنگ سازد . امروزه در اثر شهرنشینی بدون برنامه نابسامانی هایی در کاربري زمین در شهرها بوجود آمده است جهت ارتقا کیفی شهرنشینی ، ساماندهی کاربري اراضی شهرها از اهمیت بالایی برخوردار میباشد . در واقع هدف نهایی برنامه ریزي کاربري زمین ایجاد نوعی تعادل اکولوژیک و عدالت اجتماعی در روند توسعه و عمران شهر است .
و می باید به اهداف کیفی انسانی مثل ادارك زیبایی ، احساس هویت فضایی و احساس تعلق به محیط نیز پاسخ گوید چرا که در نهایت اینگونه عوامل هستند که زمینه ي " آسایش " و " رضایت " شهروندان را فراهم می سازد . دراین پژوهش با تکیه بر مطالعات کتابخانه اي و میدانی از طریق تکمیل پرسشنامه و مراجعه به مراجع ذي ربط و همچنین تحلیل داده هاي حاصله از طریق نرم افزار SPSS ، آزمون تی تک نمونه اي و مدل امتیاز استاندارد شده تحلیل نحوه مدیریت شهري در کاربري اراضی منطقه 4شهر زاهدان بررسی گردیده و نتایج حاصله حاکی از عدم موفقیت عملکرد مدیریت شهري در برنامه ریزي کاربري اراضی و همچنین عدم هماهنگی کاربري ها با ضوابط اجرایی در این منطقه می باشد .
مقدمه
در جهان امروز اداره امور شهرها متکی بر دولت هاي محلی دموکراتیک است .الگوي دولت محلی شهري در جهان متعدد است که مهم ترین آنها مدل شهردار – شورا ، شورا – مدیر ، کمیسیون ، نشست شهري باز و نشست نمایندگان شهري میباشد که سهم مدل شورا – مدیر در میان شهرهاي مختلف جهان بیش از سایر موارد است . آنچه را که بتوان دولت محلی شهر در ایران نامید از جنبش مشروطیت در 1285 ه 0 ش آغاز شده است . پس از آن نهادهاي دموکراتیک شهري در ایران تحت تاثیر تحولات سیاسی دچار تغییرات زیادي شده و با افت و خیزهاي زیاد تاکنون ادامه داشته است .
در قالب الگوي شورا – مدیر با حرکت سینوسی و متاثر از تحولات سیاسی و نظام سیاسی تک ساخت دچار انبساط و انقباض قدرت شده است . این الگوي دولت محلی براي تمامی شهرهاي ایران یکسان بوده و بیش از آنکه متاثر از خواسته هاي شهروندي باشد ، تحت نفوذ نهادهاي قدرتمند حکومت مرکزي شده است اما کارایی برنامه ها و سیاست هاي شهري تا حد زیادي به کیفیت نهادهاي مسئول برنامه ریزي و اجرایی آنها بستگی دارد
گسترش شهر نشینی و به دنبال آن مشکلات خاص زندگی شهري مانند مشکلات عمده اجتماعی – اقتصادي و کالبدي بیش از پیش توجه به راهبردهاي سودمند براي بهینه سازي زندگی شهروندان را ضروري ساخته است . به دنبال رشد و توسعه شهر ها ضرورت پاسخگویی به تقاضاهاي متعدد شهروندان ، جامعه شهري هر چه بیشتر نیازمند مدیریت شهري کار آمد و خلاق میباشد .
کنترل رشد و توسعه شهرها از نظر کالبدي و جمعیتی نیازمند وجود مدیریت سازمان یافته و کارآمد است که بتواند تمامی عوامل و عناصر موثر در اداره شهر را به نحوي مطلوب جهت پاسخگویی به نیاز شهروندان سازماندهی نماید . چراکه شهر به عنوان یک منبع توسعه مطرح است و جایگاه مدیریت شهري درروند توسعه شهر و بهبود سکونتگاههاي شهري نقش بسیار مهم و تعیین کننده اي دارد در این میان مدیریت شهري جهت کنترل اراضی شهر و نحوه بهره برداري از زمین و چگونگی ساخت و سازهاي شهري به برنامه ریزي کاربري اراضی که منطبق با نیازهاي جامعه شهري باشد محتاج است
یک برنامه ریزي مناسب می تواند افزایش کارایی مدیریت شهري بر نحوه استفاده از اراضی در شهر را تضمین نماید .اداره و مدیریت شهرها تحت تاثیر نیروها و بخشهاي مختلف منجمله نیروهاي بخش دولتی – عمومی ، جامعه مدنی و نیروهاي بخش خصوصی میباشد .بنابراین شهر نتیجه فرایند تصمیم گیري جزء جزء و جمعی این گروهها ست . در این مقاله روش کارکرد گرایی سیستمی ، ساختار و کارکرد نظام مدیریت شهري بررسی شده و با تبیین قوانین اداره شهر در چار چوب دیدگاههاي ساختار گرا ، کارکرد گرا و توسعه پایدار نابسامانیها و نارسائیهاي سیستم مدیریت شهري را در زمینه کاربري اراضی شهري مشخص نموده و برنامه اي استراتژیک و راهبردي در زمینه چگونگی اصلاح این سیستم بیان می گردد .
روش شناسی
با توجه به خصوصیات و ویژگیهاي موضوع مورد مطالعه، از روشهاي متداولی که در مطالعات علوم انسانی مطرح است استفاده شده است. این تحقیق از لحاظ هدف از نوع کاربردي و از نظر ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است که در روش توصیفی دادهها و اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانهاي و عملیات میدانی جمع آوري شده است. در روش تحلیلی - تجزیه وتحلیل آماري - ، با توجه به فرضیههاي تحقیق و متغیرهاي عملیاتی، شاخصهایی در نظر گرفته شده است و دادههاي مربوط به این شاخصها به وسیله پرسشنامه گردآوري و با استفاده از آزمونهاي آماري تبیین و تحلیل شده است.
جمع آوري دادهها در این پژوهش به دو صورت زیر انجام شده است :
الف - روش کتابخانهاي و اسنادي: از این روش به منظور دستیابی مبانی کلی پژوهش که شامل مباحثی مانند تعاریف و مفاهیم کلیدي و عملیاتی، پیشینه پژوهش، ضرورت و اهمیت پژوهش، تشریح کاربردها، طرح شاخصها و متغیرها و دیدگاههاي نظري پژوهش میباشد؛ استفاده گردیده است. ابزارهاي مورد استفاده در این روش، تهیه فیش براي گردآوري اطلاعات بوده است.
ب - روش میدانی: این روش تهیه و تدوین پرسشنامه، تهیه چک لیستهاي تخصصی و برداشتهاي ویژه را شامل میگردد.
جدول شماره -1 روشها و ابزارهاي گردآوري اطلاعات
نمونه یا جمعیت نمونه عبارت است از هر جز از جامعه که معرف جامعه باشد. به عبارت دیگر همه صفات جامعه، آن صفاتی که از لحاظ موضوع تحقیق داراي اهمیت است، به تناسب در نمونه وجود داشته باشد و بتوان نتایج حاصل از آن را به کل جامعه آماري تعمیم داد. سؤال اساسی در نمونهگیري این است که چگونه تعمیمپذیري یا معرف بودن - انتخاب نمونهاي مناسب از جمعیت -
نتایج تحقیق، براي کل جمعیت فراهم میشود - ازکیا و دربان آستانه، 1382، . - 248 در تعیین حجم نمونه دو عامل نقش تعیین کننده دارند: عامل اول، سطح دقت و اطمینان در تعمیم دادهها و عامل دوم، امکاناتی است که در اختیار مطالعه قرار میگیرد. در علوم اجتماعی و جغرافیاي انسانی حداقل سطح اطمینان 95 درصد در نظر گرفته شده است - محمودي پاتی و دیگران ،. - 1387 براساس آخرین سرشماري جمعیت شهر زاهدان 560575نفربراي بدست آوردن حجم نمونه از طریق فرمول کوکران اقدام شد - حافظنیا، 142، - 1388 و در سطح اطمینان 95 درصد - خطاي 5 درصد - مبادرت به انتخاب نمونه گردید.
جامعه آماري این پژوهش199057 نفرشامل ساکنین منطقه و کارشناسان و مدیران مربوط به بحث مدیریت شهري بوده وحجم نمونه383نفراست که از طریق فرمول کوکران محاسبه گردیده است .از این تعداد 100 عدد پرسشنامه بین مدیران و کارشناسان شهري وسایر کارشناسان مرتبط با موضوع و 283 عدد پرسشنامه بین ساکنین منطقه توزیع و اطلاعات آن استخراج گردیده است .
فرضیه هاي تحقیق
-1 به نظر میرسد مدیریت شهري در کنترل و نظارت بر کاربریها ي زمین شهري منطقه 4 شهر زاهدان موفق نبوده است .
-2 به نظر میرسد کاربري اراضی در منطقه 4 شهر زاهدان با ضوابط اجرایی کاربریها هماهنگی ندارد
آزمون پرسشنامه
ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند دادههاي متناسب با تحقیق را گردآوري نماید و از طریق این دادهها و تجزیه و تحلیل آنها، فرضیههاي مورد نظر را بیازماید و به سؤالات تحقیق پاسخ دهد. ابزار سنجش و آزمونهاي استاندارد و میزان شده، معمولاً از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند؛ از این رو محققان میتوانند آنها را با اطمینان به کار گیرند؛ ولی ابزار محقق ساخته، فاقد چنین اطمینانی هستند و محقق باید از روایی و پایایی آنها اطمینان حاصل کند
آزمون آماري
سنجش اعتبار شاخص ها ، با بهره گیري از ضریب آلفاي کرونباخ انجام شده است و استفاده از نرم افزار Spss ضریب آلفاي کرونباخ پرسشنامه r = 0/83تعیین گردید که بیانگر آنست که ابزار گرد آوري از اعتماد قابل قبولی برخوردار است .
جهت تایید چارچوب اولیه ، پرسشنامه اي تنظیم و بعد از تایید روایی و پایایی بین100 نفر از صاحبنظران مدیریت کاربري اراضی در دستگاههاي اجرایی مربوطه و 283 نفر اهالی ساکن در منطقه توزیع شد و داده هاي جمع آوري شده با استفاده از شاخصهاي آمار توصیفی - میانگین ، انحراف معیار - و آمار استنباطی - تک نمونه اي آزمون - t از طریق نرم افزار Spss و همچنین با استفاده از مدل امتیاز بندي و استاندارد سازي تجزیه و تحلیل شده است . در این پژوهش پایایی پرسشنامه از طریق آلفاي کرونباخ در محیط SPSS تعیین گردیده است.
جدول شماره -2 آزمون آلفاي کرونباخ جهت پایایی پرسشنامه
چون مقدار آلفاي کرونباخ از 0/7 بیشتر است - - 0/83 بنابراین پرسشنامه از پایایی مطلوبی برخوردار است و می توان از بابت همبستگی درونی سوالات مطمئن بود سوالات پرسشنامه براساس طیف لیکرت سنجیده شده است.
آزمون T :
آزمون T براي مشخص نمودن اختلاف بین نمونه ها مورد استفاده قرار می گیرد . این آزمون تفاوت میانگین نمونه ها را با احتمال اتفاقی بودن این تفاوت مقایسه میکند . این آزمون میانگین نمونه را با استفاده از اشتباه استاندارد تفاوت میانگین ها مقایسه مینماید
