بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، تحلیل کتاب هدیه های آسمان پایه ششم چاپ 1395 و بررسی میزان توجه به مولفه های سلامت روانی که شامل خودپذیری، روابط مثبت با دیگران، خود مختاری، تسلط برمحیط، مقصود در زندگی از نظر مارشال ریو است. روش این پژوهش تحلیل محتوا از نوع کمی است . جامعه ی آماری کتاب هدیه ی آسمانی پایه ششم ابتدایی است.
نمونه کل جامعه ی آماری است. معیار توصیف، جمله است. در این پژوهش به این نتایج دست یافتیم که از میان جملات کتاب، 21/8درصد مربوط به مولفه های بهداشت روانی است. از این تحلیل متوجه شدیم که 1/9 درصد از جملات مربوط به خود پذیری، 8/3 درصد جمله ها مربوط به روابط مثبت با دیگران، 2/6جمله ها مربوط به خود مختاری،2/6 جملات مربوط به تسلط بر محیط و 1/8 از آن ها مربوط به مقصود در زندگی بود.در بین مولفه های مختلف بیشترین توجه به مولفه »روابط مثبت با دیگران8/3 « درصد، وکمترین توجه به مولفه »مقصود در زندگی1/8 « درصد شده است.
واژگان کلیدی :سلامت روانی، تحلیل محتوا، کتاب هدیه های آسمان، ششم ابتدایی
مقدمه
سلامت روانی یا بهداشت روانی یکی از نعمت های الهی است که برای حفظ وارتقای آن باید تلاش کرد، به خصوص دردنیای امروزی که انسان ها توجهی به نیازهای روحی خود ندارند ودر زندگی ماشینی وسخت خود غرق شده اند. سلامت روان پدیده ای است که از دیر باز مورد توجه مشاوران، روان شناسان و روان پزشکان بوده و متاثر از مجموعی از عوامل جسمی ، اجتماعی و شناختی می باشد. بر اساس معیارهای جهانی، سلامتی تنها جنبه های جسمانی را در برنمی گیرد، به گونه ای که سازمان جهانی بهداشت، سلامتی را »حالتی که در آن فرد از نظر روانی،عاطفی و اجتماعیکاملاً سالم است و در او نشانه های از بیماری و رنجوری مشاهده نمی شود«، تعریف کرده است .
فرهنگ بزرگ روانشناسی لاروس بهداشت روانی را چنین تعریف می کند: استعداد روان برای هماهنگ، خوشایند وموثر کارکردن، در موقعیت دشوار انعطاف پذیر بودن وبازیابی تعادل خود توانایی داشتن. در این رابطه مسئله ی مهم آموزش سلامت ومهم تر از آن آموزش سلامت روانی است.یونیسف - - 1997 آموزش سلامت را شامل برقراری ارتباط بین فردی، آموزش ایدز، بهداشت جسمانی،آموزش پیشگیری ازمصرف مواد مخدر؛ و قدرت تصمیم گیری،توانایی نه گفتن،مهارت حل مسئله و جرأت مندی می داند.اساس گزارش فنی سازمان بهداشت جهانی این است که آموزش سلامت همانند آموزش عمومی علاقه مند به تغییر آگاهی، احساسات و رفتار مردم است، و دربیشتر موارد بر ایجاد آن گونه رفتارهای بهداشتی تأکید دارد که تصور می شودبیشترین حد ممکن بهزیستی را به ارمغان می آورند.
آموزش بهداشت و سلامت در سطح فردی و اجتماعی برای پیشبرد هرنوع برنامه سلامت عمومی بسیار اساسی است و به ایجاد تحولی بنیادی در فرد و اجتماع می انجامد. - محسنی، . - 1363 سلامت افرادجامعه را بزرگترین پشتوانه یک کشور دانسته اند؛ به گونه ایکه برای داشتن یک جامعه سالم، سلامت افراد را به عنوان یک ضرورت مطرح میکنند، ضمن این که آموزش سلامت و بهداشت را حق دانش آموزان می دانند تا بدین وسیله آن ها را به چگونگی مراقبت ازخود و در امان ماندن ازعوامل بیماری زا،تأمین سلامت خود، آگاهی از آن و،مهمتر،کسب فن و مهارت آگاه کنند - جمالیان، . - 1369با توجه به اهمیتی که برای سلامت روان برشمردیم، توجه به این امر خطیر یکی از وظایف دولت به شمار می رود، و ما نیز برای دست یابی به این هدف ارزشمند نیازمند کسب آموزش هستیم؛ پس برای تامین سلامت روحی افراد لازم است به آنان آموزش لازم داده شود.
نظام آموزشی مدرسه نقش بسیار مهمی درآموزش سلامت وارتقای آن در دوران کودکی و بعد ازآن ایفا می کندو باعث بهبود شخصیت دانش آموزان،نگرش،مهارت و نیز آگاهی آنان می شود - تابشیان . - 1371آموزش هایی در زمینه ی ایجاد رفتار و بهداشت روانی که درکشور ما محتوای دروس بهترین پایگاه برای عملی کردن آن ها هستند. در این میان برای تغییر و تعدیل رفتار فراگیران، نقش اساسی بر عهده ی آموزش و پرورش است. نظام آموزش و پرورش ایران متمرکز و برنامه، کتاب و معلم، محورهای اساسی آموزش و یادگیری اند و با توجه به آن که در بسیاری از موارد، کتاب درسی تنهارسانه ی آموزشی است که در اختیار معلم قرار دارد و فرآیند تدریس و یادگیری تنها با اتکا به محتوای برنامه ی درسی، انواع ارزشیابی های تحصیلی، آزمون ها و گزینش های متعدد برمبنای محتوای کتاب های درسی صورت می گیرد، کتاب به منزله ی برنامه ی آموزشی جای تتبع فراوان دارد.
درحقیقت کتاب درسی یا محتوا در نظام های آموزشی سند مکتوب مدوّن تعلیم و تربیت محسوب می شود که فعالیت ها و تجارب یادگیرندگان بر محور آن سازماندهی می شود. بنابراین محتوای مطلوب کتاب های درسی می تواند دانش آموزان را به چالش فکری وادارد و از جمود فکری وهنری رها سازد و پاسخ گوی نیازمندی های عصر جدید باشد - آقازاده . - 1385 با توجه به اهمیت تربیت دینی دانش آموزان در عصر جدید وشکل گیری رفتار منطبق براصول دینی واسلامی؛ کتاب هدیه های آسمانی باید ابعاد مهم شخصیت روحی و روانی دانش آموزان را تقویت کند تا بتوانند به عنوان شهروند سالم در جامعه ی خود ایفای نقش کنند، بر این اساس کتاب هدیه های آسمانی و ابعاد سلامت روان ارتباط تنگاتنگی با یک دیگر دارند.
این کتاب باید نمود ابعاد سلامت روان باشد ودانش آموزان درمسیر دینی با این ابعاد آمیخته شوند. در این راستا، این پژوهش قصد دارد محتوای کتاب هدیه های آسمان پایه ی ششم ابتدایی را را براساس مؤلفه های سلامت روان از نظرمارشال ریو - - 1394 از جمله خود پذیری - از نگرش مثبت به خود برخوردارند,جنبه های متعدد خود را می پذیرند,از جمله ویژگی های خوب و بد آن را و در مورد گذشته احساس خوبی دارند. - ، روابط مثبت با دیگران - روابط گرم, رضایت بخش و مطمئنی با دیگران دارند، به رفاه دیگران اهمیت می دهند,از همدلی عمیق ,محبت و صمیمیت برخوردار هستند، و مصالحه در روابط انسانی را درک می کنند. - ، خود مختاری - خودمختار و مستقل هستند,در برابر فشارهای اجتماعی برای فکر کردن و عمل کردن به شیوه خاص مقاومت می کنند و رفتارشان را از درون تنظیم می کنند و با معیارهای شخصی خودشان را ارزیابی می کنند. - ، تسلط برمحیط - در رابطه با اداره کردن محیط,احساس تسلط و شایستگی می کنند؛ مجموعه پیچیده ای از فعالیتهای بیرونی را کنترل می کنند؛ از فرصت های موجود در محیط استفاده موثر می کنند؛ می توانند موقعیت هایی را انتخاب کنند یا به وجود آورند که با نیازها و یا ارزشهای شخصی مناسب باشد. - ، مقصود در زندگی - در زندگی هدف دارند؛ احساس می کنند زندگی حال و گذشته معنی دارد ,برای زندگی کردن برنامه و هدفهایی دارند.
احساس می کنند جریان رشد ادامه دارد ,خود را رشد کننده و گسترش یابنده می بینند ,به روی تجربیات جدید گشوده هستند ,به صورتی تغییر می کنند که بیانگر خودآگاهی و اثر بخشی بیشتر است. - تحلیل و میزان و حضور هریک از این مفاهیم را درکتاب درسی بررسی کند.
