بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق توصیفی همبستگی با هدف کلی تحلیل و مقایسه مولفه های سرمایه اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد و پیام نور انجام شد. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان سال آخر مقطع کارشناسی دانشگاه آزاد و پیام نور کنگاور تشکیل دادند - . - N=185 حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت 185 نفر تعیین شد. در این تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شد. براساس یافته ها میزان سرمایه اجتماعی دانشجویان در حد متوسط بود.
نتایج همبستگی گویای آن است که رابطه معناداری بین ریسک پذیری ، موانع اشتغال و شرایط اقتصادی وجود دارد، مقایسه میانگین بین جنسیت گویای آن است که اختلاف معناداری بین زنان و مردان در مورد سرمایه اجتماعی وجود دارد ؛ اولویت بندی شاخص های سرمایه اجتماعی گویای آن است که در دانشگاه پیام نور اولویت اول با مولفه ی شناختی و دانشگاه آزاد ساختاری است. و اختلاف معناداری در حد 0,05 درصد بین سرمایه اجتماعی دانشجویان در دو دانشگاه آزاد و پیام نور وجود دارد.
مقدمه:
سرمایه اجتماعی که ریشه های جامعه شناسانه دارد، اهرمی توفیق آفرین و بستر مناسبی برای بهره وری سرمایه انسانی و فیزیکی وراهی برای نیل به موفقیت و بهبود عملکرد سازمان قلمداد می شود - احمدی و فیض آبادی، - 13 با وجود اهمیت موضوع، یکی از مشکلات مبتلا به دانشمندان، ارائه تعریفی جامع از سرمایه اجتماعی است - ضیایی، منوریان و کاظمی کفرانی، . - 1390 در این خصوص، نا هاپیت و گوشال - - 1998 سرمایه اجتماعی را مجموع منابع و ارزشی در نظر گرفته اند که در داخل شبکه ای از روابط فردی و سازمانی موجود است و از آن نشأت می گیرد.
در یک تعریف دیگر، سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستم های اجتماعی مد نظر قرار گرفته است که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای یک جامعه و کاهش هزینه های تبادلات و ارتباطات میان آنها می شود - لوانی و سید نقوی. - 1381 به هر حال از آنجایی که سرمایه اجتماعی مراوده های میان اعضای سازمان را تسهیل می کند، یک منبع سازمانی ارزشمند شمرده می شود - سرلک و اسلامی،. - 1390 درخصوص ابعاد و مؤلفه های سرمایه اجتماعی، از آنجایی که سرمایه اجتماعی دارای مفهومی پیچیده و چند بعدی است و هر یک از محققان با توجه به سطح تحلیل خود به بررسی این ابعاد پرداخته اند ، در ادبیات سرمایه اجتماعی، می توان انواع مختلفی از ابعاد آن را مشاهده کرد - ناطق،. - 1385 با توجه به اینکه در مطالعه حاضر برای بررسی مؤلفه های سرمایه اجتماعی از نظریه ناهاپیت و گوشال - - 1998 استفاده شده است، به تبیین و تشریح این نظریه که با رویکرد سازمانی، ابعاد مختلف سرمایه اجتماعی را در قالب سه دسته پرداخته می شود.
-1 بعد ساختاری: این بعد، الگوی کلی روابط را که در سازمان یافت می شود، در نظر دارد و میزان ارتباطی که افراد با یکدیگر در سازمان برقرارمی کنند را در بر می گیرد - بولینو، ترنلی، بلودگود، - 2002 بعد ساختاری سرمایه اجتماعی شامل پیوندهای موجود در شبکه و تناسب سازمانی می شود - نا هاپیت و گوشال، . - 1998
-2 بعد رابطه ای : این بعد ، ماهیت روابط در یک سازمان را در بر می گیرد. به گفته دیگر، درحالی که بعد ساختاری بر این امر تأکید دارد که آیا کارکنان در یک سازمان با یکدیگر در ارتباط هستند یا خیر، در بعد رابطه ای بر ماهیت و کیفیت این ارتباطات تمرکز می شود - بولینو، ترنلی و بلود گود، . - 2002 این بعد شامل اعتماد، هنجارها، تعهد ها و هویت است - ناهاپیت و گوشال،؛ - 1998
-3 بعد شناختی : این بعد در بردارنده میزان اشتراک کارکنان یک سازمان یا شبکه اجتماعی در یک دیدگاه یا درک مشترک میان آنها است و مشابه بعد رابطه ای، به ماهیت ارتباطات افراد در یک سازمان اشاره دارد - بولینو، ترنلی و بلودگود، . - 2002 بعد شناختی نیز شامل زبان و کدهای مشترک و روایت های مشترک می شود - ناهاپیت و گوشال، - 1998 مفهوم "سرمایه اجتماعی" با دو عنصر اصلی و شاخص معرفی می شود سرمایه ی اجتماعی اشاره به منابعی دارد که افراد به واسطه ی حضور یا تعلق به یک گروه اجتماعی به آن ها دسترسی دارد .
این گروه می تواند به بزرگی ملت و یا به کوچکی خانواده باشد. منابع نیز می تواند پدیده های ملموسی همچون پول، مسکن، شغل، حمایت اجتماعی و یا امکانات غیر ملموس همچون اطلاعات مفید، مشاوره ی فکری و آرامش روحی باشند. فرد دارای " سرمایه ی اجتماعی" زیاد، کسی است که دارای روابط وسیع تر ، صمیمیت و اعتماد قابل توجه و عمیق است. "سرمایه ی اجتماعی" از تجمع و تعامل سرمایه های فیزیکی، انسانی و فرهنگی زاده و بارور می شود و بستر حرکت را به سوی آینده می سازد. " سرمایه ی اجتماعی" امروزه نقش مهم تری را در میان سایر سرمایه ها مانند ، سرمایه ی فیزیکی و انسانی در جوامع ایفا می کند. این سرمایه، انسجام بخش روابط میان انسان ها با سازمان ها و شبکه های ارتباط جمعی و گروهی است.
در نبود آن، سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را از دست داده و پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و دشوار خواهد بود. این سرمایه بستر مناسبی برای بهره برداری سرمایه های انسانی، فیزیکی، و راهی برای موفقیت یک جامعه محسوب می شود - صدیق بنای، . - 1387 سرمایه ی اجتماعی به عنوان منبعی جهت "کنش جمعی" تلقی میگردد و این منبع علاوه بر آگاهی و توجه نسبت به امور عمومی اجتماعی- سیاسی - شناخت - یعنی آگاهی که موجب علاقه مندی و دل نگرانی است، شامل هنجارهای اعتماد - اعتماد عمومی یا تعمیم یافته و اعتماد نهادی/ مدنی - . هنجارها و یا رفتارهای معامله ی متقابل - همیاری - که در درون شبکه های اجتماعی عمل می کنند و عناصر ساختاری شبکه ها و مشارکت های رسمی و غیررسمی می باشد. نتایج سرمایه ی اجتماعی در داخل شبکه شامل یک مجموعه ای از کنش های جمعی و اشکال و اندازه های مختلف است - ازکیا و فیروآبادی، . - 1383 سرمایه اجتماعی به عنوان منبع مهمی جهت » کنش جمعی« تلقی می شود و این منبع فراتر از آگاهی و توجه یا دانش نسبت به امور عمومی اجتماعی است.
یعنی آگاهی که موجب علاقه مندی و دل نگرانی است، شامل هنجارهای اعتماد، هنجارها و یا رفتارهای معامله متقابل که در درون شبکه های اجتماعی عمل می کنند و عناصر ساختاری شبکه ها و مشارکت های رسمی و غیر رسمی می باشد - ناطق پور و فیروز آبادی، . - 1385 به نقل از توسلی و موسوی - 1384 - اندیشه اصلی سرمایه اجتماعی این است که اطرافیان، دارایی بسیار مهمی را تشکیل می دهند که یک فرد می تواند در شرایط بحرانی، آن ها را به کار گیرد، از آن ها بهره گیرد و یا برای منافع مادی استفاده نماید.
اجتماعاتی که از نعمت مجموعه گوناگونی از شبکه های اجتماعی و انجمن های مدنی برخوردار هستند، در یک وضعیت محکم تری در مواجهه با فقر، آسیب پذیری و حل منازعات قرار دارند و بهتر می توانند از فرصت های جدید بهره ببرند - پاتنام، 1380؛Putnam, 1993 ؛. - Lin, 2001 فوکویاما سرمایه اجتماعی را شکل و نمونه ملموسی از یک هنجار غیر رسمی می داند که باعث ترویج فرهنگ همکاری، همیاری و مسئولیت پذیری اجتماعی در جهت رفع مشکلات گروههای فقیر و آسیب پذیر جامعه و دستیابی به توسعه هماهنگ و متوازن می داند .
- Fukuyama,2000 - پاتنام سرمایه اجتماعی را آن دسته از عناصر و ویژگیهای نظام اجتماعی - مانند اعتماد اجتماعی، هنجارهای ارتباطات متقابل، مشارکت در شبکههای اجتماعی - می-داند که هماهنگی و همکاری را بین افراد جامعه برای دستیابی به سود متقابل تسهیل میکنند . - Putnam,1995 - عناصر اصلی سرمایه ی اجتماعی تعهد و اعتماد دو جانبه ، ارزش های مشترک میان افراد، احساس مالکیت و داد و ستد اجتماعی میان آنان است. اعتماد اجتماعی و شبکهی اجتماعی، دو رکن اساسی سرمایهی اجتماعی است - Weisband,2009 - هنجارهای مشترک، به عنوان الگوی پذیرفته شده ی رفتار و کردار ، می تواند نوعی کنترل غیر رسمی ایجاد کند و بر عملکرد افراد تأثیر داشته باشد.
