بخشی از مقاله
چکیده
رشد اقتصادي بدون توجه به محیط زیست، اغلب می تواند به زیان هاي جبران ناپذیري بر منابع تجدیدنشدنی منجرشود.
باید اشاره کرد گذر به سوي اقتصاد پایدار نه فقط مستلزم ایجاد ظرفیت هاي شغلی است بلکه شایسته بودن وسازگاري آن مشاغل با محیط زیست را نیز مورد توجه قرار می دهد. این گذاراثر عمیقی برروش تولید، مصرف، مشاغل ودرآمدها خواهد داشت وموجب خلق فرصت هاي زیادي براي ایجاد مشاغل سبزخواهد شد.
مدیریت موفقیت آمیزدر روند توسعه پایدار،نیازمندانسجام سیاست گذاري مبتنی بر درك درست از ارتباط متقابل بین عوامل زیست محیطی وصنعت باشد.در این راستا توجه به فرصت هاي موجود در کشور و اهمیت مقوله محیط زیست وکارآفرینی می تواند گام موثري در جهت پیشبرد این فرآیند باشد.
.1مقدمه
تغییرات اقلیمی امروزه یکی از پدیده هایی است که جهان با خطرآن مواجه است.این پدیده در اثر تغییر شرایط آب وهوایی به دلایل طبیعی ونیز به علت برخی از فعالیت هاي انسان که منجر به افزایش تولید گازهاي گلخانه اي می شود،اتفاق افتاده است. تلاش براي کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي وکاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی فرصت مناسبی در اختیار بازیگران دنیاي کار قرارداده است که ضمن اعمال سیاستهاي حفظ محیط زیست سعی درکاهش آمار بیکاري داشته باشند.
مشکلات زیست محیطی با توجه به بخش هاي تشدید کننده آن داراي آثار متفاوت است به عنوان مثال می توان به واحد صنعت ومعدن به عنوان عامل آلودگی آب هاي زیر زمینی و هوا ویا به صنعت گردشگري به عنوان عامل برهم زننده تعادل زیست محیطی محلی اشاره کرد
به منظور رسیدگی به مشکلات زیست محیطی ناشی ازبخش هاي مختلف صنعت،دولت ها وسازمان هاي غیر دولتی سعی درتوسعه طیف وسیعی ازابزارها،سیاست ها واستانداردها جهت تشویق کسب وکارها براي گنجاندن مفاهیم زیست محیطی در سیاست هاي مدیریتی خود کرده اند وبسیاري از سازمان هاي غیر دولتی مجموعه اقدامات داوطلبانه را جهت کمک به کسب وکار مبتنی برحفظ محیط زیست یا کسب وکار سبز ارائه کرده اند
این مقاله با تکیه بر تحلیل سوات،که یک روش تحلیلی براي دسته بندي عوامل مهم درونی وبیرونی اثرگذار بر سازمان وراهبردهاي آن براي شناسایی تواناییها،کاستیها ،فرصت ها وتهدیدهااست - همان - به بررسی این عوامل درارتباط با صنعت ومحیط زیست می پردازد..
در راستاي بند اول سیاستهاي ابلاغ شده اقتصاد مقاومتی مبنی بر تامین شرایط وفعال سازي کلیه امکانات ومنابع مالی وسرمایه هاي انسانی وعلمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی وبه حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه درفعالیت هاي اقتصادي وهم چنین اهمیت بیش ازپیش مبحث محیط زیست دربرنامه ششم توسعه که در جهت ارتقاي آموزش وسرمایه گذاري در حوزه ي محیط زیست است واژه ي کارآفرینی سبز یا کارآفرینی مبتنی برمحیط زیست اهمیت خود را نشان می دهد.
کارآفرینان سبز همزمان با تعقیب پتانسیل هاي موجود در بازاروپذیرش ریسک کسب وکارهاي موفق، خود را ملزم به رعایت اصول زیست محیطی می دانند. به علاوه براي ایجاد کارآفرینی با فرصتهایی براي ساختن مشاغل بی خطرزیست محیطی،بنگاههاي اقتصادي سبز ارتباط میان اقتصاد،اجتماع وارزش هاي زیست محیطی را افزایش می دهند.به این طریق است که کارآفرینی سبز به سرعت توسعه پایداراقتصادي جوامع را قدرت می دهد
شپرد وپاتزلت - - 2010 کارآفرینی سبز را حفظ طبیعت،حمایت از زندگی وجامعه در دستیابی به فرصت هاي متمرکز درمحصولات،فرآیندها وخدمات در راستاي دستاوردهاي اقتصادي وغیر اقتصادي درنظر می گیرند. اونیل وهمکاران - 2009 - کارآفرینی سبزرا روند ایجاد سرمایه گذاریی که به ظهور توسعه پایداراجتماعی وزیست محیطی کمک می کند تعریف کرده اند. براساس تعاریف ارائه شده می توان گفت که کارآفرینی سبز به توسعه کسب وکارها با توجه به حفظ تعادل زیست محیطی تاکید دارد.
به منظوررسیدن به کارآفرینی سبزدر بخش هاي کشاورزي،صنعت وخدمات مراحل زیر را باید طی کرد
-1کارآفرینی سبز که شامل راه اندازي یک نوآوري پایداروآغاز تحول در صنعت به سمت پایدار است.
-2رشد کارآفرینی سبزدرکسب وکارتوسط سازگاري باروند رو به رشد،در این مرحله تحول به سمت پایداري همچنان ادامه دارد.
-3رشدتفکرکسب وکارپایداربا شروع سرمایه گذاري حرفه اي. در این مرحله ازکارآفرینی سبز دستیابی به رشد سودآوروگسترش سهم بازار فراهم است.
-4این مرحله شامل بلوغ کسب وکارهاي کارآفرینی سبزدر بازاروافزایش بازار رقابتی است که منجر به تحول در شرکتهاي کارآفرینی در حرکت به سمت پایداري می شود.طی این چرخه هزینه هاي کسب وکارکاهش می یابد.
لازم به ذکر است که بسیاري از کشورهاي غربی کارآفرینی سبز را به عنوان یک عامل مهم در توسعه مشاغل جدیدورسیدن به نرخ رشد بالاي اقتصادي در سیاست هاي اقتصادي خود لحاظ کرده اند. در نهایت هدف این مقاله شناسایی چالش ها وفرصت هاي پیش روي کارآفرینی سبز در صنعت واقتصادایران است.
.2پیشینه تحقیق
.2,1مطالعات خارجی
نیکولا،زاگراکیزوآیراپتراتیس - - 2011 در مقاله ي خود که بر پایه ي مدل سوات است به بررسی نقاط قوت،فرصتها،نقاط ضعف وتهدیدهاي پیش روي کارآفرینی سبزازطریق پرسشنامه دریونان پرداخته اندوهدفشان ترویج کارآفرینی سبزوطراحی یک برنامه کلی براي پیشبرد این هدف است.آنها وجود منابع طبیعی مناسب وافزایش ورود سرمایه گذاري هاي خارجی را به عنوان نقاط قوت وفرصت معرفی کرده وهمچنین به فقدان نظام نظارتی مناسب وکاهش تقاضاي محصولات سبزبه عنوان نقاط ضعف وتهدید اشاره کرده اند.
فارنلی وهمکاران - - 2011 با بیان اینکه نابرابریهاي جهانی وافزایش معضل بیکاري ،چالشهاي عمده اي براي سیاستگذاران ایجاد کرده است ،تخریب گسترده محیط زیست وتغییرات آب وهوایی نیز سبب تشدید نگرانیها شده است بطوریکه اکثر سازمانهاي بین المللی نظیر بانک جهانی،سازمان تجارت جهانی و...به یک اجماع در مورد توجه به اقتصاد سبز به عنوان حلقه مفقوده توسعه رسیده اند ودر آن به نقش کارآفرینان در جهت نوآوري در مدیریت وتوجه به مسائل زیست محیطی اشاره کرده اندودر همین راستا امروز کارآفرینی سبز به طور فزاینده در چشم اندازهاي توسعه کشورها مورد توجه قرار گرفته وتحقیقات برروي آن صورت می پذیرد.
آرباتسیز وهمکاران - 2015 - با بیان اینکه مسائل زیست محیطی نقش مستقیم وقابل توجهی در توسعه پایدار ورشد اقتصادي ایفا می کند با جمع آوري اطلاعات ازطریق پرسشنامه واز بین 400 نفر از مصرف کنندگان محصولات ارگانیک در منطقه اي از یونان که داراي منابع طبیعی کمیاب وجاذبه هاي گردشگري است به این نتیجه رسیدند که بسیاري از مصرف کنندگان با مفهوم کارآفرینی سبزآشنایی داشتند وتولیدوارائه محصولات ارگانیک را به عنوان کارآفرینی سبز درنظر گرفته اند وکارآفرینی سبز باهدف به حداکثررسیدن منافع اجتماعی را به عنوان عامل ارتقا جایگاه شرکت ها بیان وبه نقش دولت به عنوان حامی توسعه کارآفرینی سبز اشاره کرده اند.هم چنین نتایج نشان دهنده این است که توجه به این مقوله می تواند توان رقابتی بنگاه ها راافزایش دهد.
.2,2مطالعات داخلی
درتحقیقی توسط سید محمدمقیمی وا میر علی بیگی - 1391 - در بررسی نقش عملکرد شبکه هايNGOs محیط زیستی براقدامات کارآفرینانه درNGOsمحیط زیستی ایران که به روش توصیفی همبستگی انجام شد.جامعه آماري این پژوهش شامل کلیه سازمانها ي مردم نهاد محیط زیستی در سراسرکشور است که بااستفاده از روش نمونه گیري تصادفی در نهایت51سازمان مردم نهاد محیط زیستی ازمیان سازمان مردم نهاد فعال جو درحوزه محیط زیست به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. ابزار گرد آوري داده ها در این پژوهش پرسشنامه بود که براي اندازه گیري مفاهیم استفاده شد وبراي تعیین روایی پرسشنامه از روش روایی صوري وبا نظر خواهی از صاحب نظران استفاده شد.نتایج حاکی از آن است که وجود مؤلفه هاي مورد مطالعه در قالب شبکه نقش مهمی در ارتقاي اقدامات کارآفرینانه سازمانهاي غیر دولتی در حوزه ي محیط زیستی داشته اند.
در تحقیقی توسط مرجان سپه پناه و رضا موحدي - 1391 - تحت عنوان کارافرینی پایدار رویکردي نو در کشاورزي که هدف اصلی آن کارافرینی پایدار در کشاورزي و تولید محصولات سازگار با محیط زیست در طی فرآیند تولید است که یک مدل ترکیبی کارافرینی پایدار در کشاورزي ارایه شد که در این الگو مسؤلیت اجتماعی در فعالیتهاي کارافرینی در بخش کشاورزي مبتنی بر افزایش سود و توجه کلی به نیازهاي مصرفی جامعه است وبدون شک کسب وکار را تحت تأثیر قرار می دهد،چرا که کارآفرینی با مسائل زیست محیطی در ارتباط است.
.3کارآفرینی سبز کارآفرینی در حوزه ي کسب وکار نقش هاي کلیدي و محوري خود را دارد وپس از توسعه ي آن وارد حوزه ي دیگر به نام کارآفرینی سبز یا کارآفرینی زیست محیطی شد. که مفهوم کسب وکارها را همراه با تاکید بر آگاهی از زیست محیطی،روشن می سازد - برزگري و زمانی،. - 1390و از طرفی با توجه به تنوع مشکلات زیست محیطی که وجوددارد روش ها وراه حل هاي مختلفی را درجهت بستر سازي و توسعه کارآفرینی سبز طلب میکند. کارآفرین سبز به معنی کسی است که باحفظ محیط زیست وبا ترجیح دادن آن به منافع شخصی،رفتارکارآفرینانه امروزه، نهادها و سازمان هاي مختلفی،اقدام به شناسایی، معرفی و تشویق آن می کنند
کارآفرینی که در قبال محیط زیست بر شیوه اي از بهره برداري از منابع و فرصت هاي موجود در طبیعت مسول است می تواند متضمن پایداري آن شود.بنابراین میتوان گفت که هرگونه صنعت،خدمتی یا کالایی که در جهت حمایت از محیط زیست باشد، کارآفرینی سبز تعریف می شود.
