بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، تحلیل گردشگري ورزشی در شهر اصفهان بر اساس مدل SWOT بود. نوع پژوهش توصیفی-تحلیلی بود که به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماري پژوهش کلیه صاحبنظران در زمینه گردشگري ورزشی در شهر اصفهان شامل اساتید دانشگاه، کارشناسان تربیت بدنی، کارشناسان گردشگري و لیدرهاي تورهاي گردشگري بود. در این پژوهش کل جامعه آماري شامل 84 نفر، به عنوان نمونه انتخاب شد.
ابزار اندازه گیري پرسشنامه 50 سؤالی محقق ساخته بود که عوامل تأثیر گذار بر گردشگري ورزشی را در 5 شاخص اقتصادي و بازاریابی، اجتماعی و فرهنگی، جاذبه هاي گردشگري، تجهیزات و تسهیلات و رویدادهاي ورزشی، و خدمات، و در قالب 4 مؤلفه نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها مورد مطالعه قرار داد. پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفاي کرونباخ 0/89 بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش هاي آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی شامل آزمون t تک متغیره، آزمون فریدمن و آزمون تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد.
نتایج پژوهش نشان داد از دیدگاه افراد مورد مطالعه، وجود ابنیه تاریخی و آثار باستانی مهم ترین نقطه قوت، عدم انجام بازاریابی به کمک متخصصین و تکنولوژي روز مهم ترین نقطه ضعف، قرار گرفتن اصفهان از لحاظ جغرافیایی در مرکز کشور مهم ترین فرصت و ضعف در ناوگان حمل و نقل ریلی مهم ترین تهدید در زمینه گردشگري ورزشی در شهر اصفهان می باشد. F مشاهده شده در سطح P 0/05 تفاوت معناداري را بین دیدگاه گروه هاي مختلف کارشناسان در خصوص نقاط قوت، نقاط ضعف و تهدیدهاي گردشگري ورزشی در شهر اصفهان نشان نداد و تنها در خصوص فرصت ها بین آنها تفاوت معناداري قابل مشاهده بود. همچنین در اولویت بندي شاخص ها، شاخص جاذبه هاي گردشگري مؤثرتر از سایر شاخص ها در زمینه گردشگري ورزشی در شهر اصفهان شناخته شد.
مقدمه
صنعت گردشگري که از دیرباز مورد توجه بشر بوده، امروزه نقش ویژه اي در اقتصاد جهانی به عهده دارد. علاوه بر آن، این صنعت عامل مؤثري در تعامل فرهنگ ها، گفتگوي تمدن ها، برقراري و تحکیم انس و الفت بین ملتهاست . - 2 - گردشگري و اقتصاد گردشگري در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاري جهان است، افزون بر این بسیاري از برنامه ریزان و سیاستگذاران توسعه نیز از صنعت گردشگري به عنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد می کنند . - 4 - در تفکر اسلامی نیز، براي گردشگري کارکردي خاص مورد توجه قرارگرفته است، به گونهاي که سیر در زمین براي رسیدن به درکی بالا جهت ستایش قدرت مطلق و تأمل در نظام آفرینش خداوندگار باریتعالی از سفارشهاي مؤکد قرآنی است.
دین مبین اسلام هم در قرآن و هم در سنت به کرات به بعد تبادل فرهنگی و تعامل صلح آمیز ناشی از سفر اشاره فرموده است. در یک بررسی اجمالی در قرآن میتوان آیاتی را در این رابطه مشاهده کرد. در آیه 20 سوره عنکبوت می فرماید: اي رسول بگو به مردم که در زمین سیر کنید که خدا چگونه خلق را ایجاد کرده که خدا بر هر چیز تواناست . - 1 - صنعت گردشگري یکی از بخشهاي پررونق اقتصادي دنیا می باشد و کشورهایی که توانسته اند با تجهیز خود از این صنعت بهره برند به همان میزان نیز از رشد اقتصادي برخوردار شده اند. گردشگري فعالیتی گسترده و فرابخشی است که به اشکال گوناگون در سطوح منطقه اي، ملی و بین المللی صورت می گیرد.
برآوردهاي سازمان جهانی گردشگري1 نشان می دهد میانگین نرخ رشد گردشگري جهانی براي دوره 1990- 2010 حدود 4/1 درصد می باشد . - 3 - با توجه به لزوم تقویت و توسعه صنعت گردشگري براي دستیابی به اعتبار و جایگاه واقعی خود در سطح بینالمللی، بایستی بخشهاي مختلف این صنعت را شناسایی کرد و به بخشهاي پر اهمیتتر توجه ویژه اي مبذول داشت . یکی از این بخشهاي مهم که قابلیت تبدیل به امر فرابخشی در صنعت گردشگري را دارد، ورزش است که از آن به عنوان گردشگري ورزشی نام برده میشود . - 8 - گردشگري به عنوان بزرگ ترین صنعت جهان و ورزش به عنوان یکی از صنایع بزرگ و با اهمیت در دنیاي کنونی هستند که از تلفیق آنها یکی از شگفت انگیزترین صنایع خدماتی مدرن به نام صنعت گردشگري ورزشی به وجود آمده است .
- 9 - اصفهانی و همکاران - 2009 - در پژوهشی تحت عنوان تحلیل عوامل اثرگذار بر توسعه گردشگري ورزشی داخلی و خارجی ایران و ارائه مدل استراتژیک، به این نتایج رسیدند: در گردشگري ورزشی داخلی مهمترین شاخص هاي اثرگذار به ترتیب شامل خدمات، امنیت و جاذبه هاي گردشگري می باشد و در گردشگري ورزشی خارجی مهمترین عوامل اثرگذار به ترتیب امنیت، تجهیزات و تسهیلات و رویدادهاي ورزشی می باشد. همچنین گردشگري ورزشی در ایران در محدوده فرصت ها و نقاط ضعف نمودار SWOT قرار دارد . - 10 -
اصفهان به دلیل داشتن آثار و ابنیه تاریخی، فرهنگی و مذهبی و برخورداري از فرهنگ و سنن اصیل و جاذبه هاي فراوان گردشگري از دیرباز مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی بوده است و امروزه نیز به عنوان یکی از شهرهاي مهم تاریخی و صنعتی در قلمرو ملی، منطقه اي و جهانی داراي اهمیت خاصی می باشد. به طوري که از اصفهان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام یاد می شود.
این شهر با شهرهاي شیآن چین، کوالالامپور مالزي، فرایبورگ آلمان، فلورانس ایتالیا، ایاسی رومانی، بارسلون اسپانیا، ایروان ارمنستان، کویت کویت، هاوانا کوبا، سنت پیترزبورگ روسیه و لاهور پاکستان داراي پیوند خواهر خواندگی است و این خود، گویاي اهمیت شهر اصفهان از منظر بین المللی می باشداز. سوي دیگر با توجه به پیشرفت نسبتاً چشمگیر ورزش اصفهان در سطح ملی و منطقه اي و وجود تشکیلات نسبتاً مناسب ورزشی در شهر اصفهان به نظر می رسد این شهر کهن، پتانسیل تبدیل شدن به یکی از قطب هاي گردشگري ورزشی حداقل در سطح ملی و منطقه اي را دارا باشد.
اما متأسفانه محققان در ارزیابی هاي انجام شده صنعت گردشگري در اصفهان را دچار پاره اي از نقایص و کاستی ها دانسته اند. چنانکه سیف الدینی و همکاران - 1389 - عنوان می کنند: کیفیت تجربه گردشگري در شهر اصفهان رو به کاهش است و تنها وجود جاذبه هاي بااهمیت در این شهر باعث جذب گردشگران به این مقصد شده است و امکانات و تسهیلات گردشگري نتوانسته است نقش مناسبی در این میان ایفا نماید .
- 6 - همچنین زنگی آبادي و همکاران - 1385 - عنوان می کنند: اصفهان یکی از پرجاذبه ترین مناطق ایران است، استان اصفهان رتبه اول کشور را در جذب گردشگر و تعداد آثار گردشگري و مناطق دیدنی دارد، اصفهان از دیربازپذیراي گردشگران بوده و امکانات نسبتاً مناسبی را به آنها عرضه نموده است، ولی امروزه هریک از این امکانات گرفتار پاره اي از کاستیهاست که موجب شده تا این شهر نتواند متناسب با جایگاه تاریخی و جاذبه هاي فراوانش گردشگران را به سوي خود جلب کند .
- 5 - در زمینه گردشگري ورزشی، علی رغم حضور تیم هاي ورزشی و ورزشکاران اصفهانی در تورنمنت ها و لیگ هاي مختلف کشوري، آسیایی و حتی جهانی، به نظر می رسد اصفهان با کاستی ها و مشکلات فراوانی روبرو بوده است. که یکی از عمده ترین این مشکلات کمبود فضاها و امکانات ورزشی استاندارد می باشد. طبق اظهارات مدیرکل تربیت بدنی استان اصفهان سرانه ورزشی اصفهان در حال حاضر 26 صدم متر مربع است که در مقایسه با متوسط 70 صدم متر مربع در کل کشور بسیار پایین است - آرشیو خبرگزاري مهر2، . - 1390/03/04 شاید یکی از دلایل آن، طرحهاي نیمه تمام ورزشی موجود باشد که مشهورترین آن مجموعه ورزشی نقش جهان است که پس از سال ها و به دلایل مختلف به مرحله بهره برداري نرسیده است.
کیوانی هفشجانی - 1389 - طی پژوهشی با عنوان نقش گردشگري ورزشی در توسعه شهري از دیدگاه مدیران دفاتر مسافرتی و کارشناسان تربیت بدنی استان اصفهان به گردشگري ورزشی در استان اصفهان پرداخت. نتایج برآمده از این تحقیق نشان داد که: گردشگري ورزشی در توسعه زیست محیطی، توسعه فرهنگی-اجتماعی، توسعه اقتصادي، توسعه سیاسی و توسعه ورزشی، بیش از سطح متوسط نقش دارد .
- 7 - با توجه به قابلیت ها و ظرفیت هاي بالقوه مختلف - طبیعی، انسانی، ورزشی و غیره - موجود در اصفهان و همچنین اهمیت بهره گیري از منافع مختلف اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی در صنعت گردشگري ورزشی، لزوم شناسایی توانایی ها و محدودیت ها و توجه به مباحث مختلف مدیریتی، بازاریابی و سرمایهگذاري جهت توسعه و رشد این صنعت نوین در اصفهان ضروري و با اهمیت به نظر می رسد. با توجه به اینکه پژوهش حاضر به گردآوري نظرات و دیدگاه هاي کارشناسان مسائل گردشگري و ورزشی می پردازد، نتایج حاصل از آن می تواند ضمن شناسایی نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدهاي موجود در زمینه گردشگري ورزشی در شهر اصفهان، به مدیران، مسئولان و دست اندرکاران حوزه گردشگري و ورزش کمک کند تا با آگاهی از توانایی ها و محدودیت هاي گردشگري ورزشی در اصفهان و اتخاذ تصمیمات مناسب، به توسعه هر چه بیشتر گردشگري ورزشی در این شهر کمک کنند.
روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر پژوهشی توصیفی-تحلیلی است که به روش پیمایشی انجام شده است. با توجه به اینکه اهداف و متغیرهاي پژوهش و به دنبال آن سؤالات مطرح شده در پرسشنامه کاملاً تخصصی بودند، پاسخگویان می بایستی از جامعه اي با اطلاعات حرفه اي نسبتاً جامع انتخاب می شدند که شامل کلیه کارشناسان و صاحبنظران در زمینه گردشگري ورزشی در شهر اصفهان می شد و عبارت بودند از: اساتید دانشگاه - اساتید رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی با گرایش مدیریت و برنامه ریزي و همچنین اساتید رشته جغرافیا با گرایش توریسم که همگی عضو هیأت علمی و شاغل در دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد بودند - ، کارشناسان تربیت بدنی اداره کل تربیت بدنی استان اصفهان و اداره تربیت بدنی شهرستان اصفهان، کارشناسان حوزه گردشگري سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگري استان اصفهان، و لیدرهاي فعال تورهاي گردشگري در اصفهان در سال 1390 که تعداد کل آنها 84 نفر بود.
با توجه به محدودیت هاي موجود در انتخاب جامعه آماري، کل جامعه آماري به عنوان نمونه انتخاب شدند . ابزار اندازه گیري در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که 5 شاخص تأثیرگذار بر گردشگري ورزشی - شاخص اقتصادي و بازاریابی، شاخص اجتماعی و فرهنگی، شاخص جاذبه هاي گردشگري، شاخص تجهیزات و رویدادهاي ورزشی و شاخص خدمات - را که به کمک اساتید دانشگاه و متخصصین حوزه گردشگري و ورزش و با استفاده از روش دلفی، شناسایی شد در قالب نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها اندازه گیري نمود.
پایایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفاي کرونباخ مورد محاسبه قرار گرفت که ضریب 0/89 به دست آمد. در پژوهش حاضر، از شاخص هاي آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار، استفاده شد. به منظور تحلیل استنباطی داده هاي به دست آمده از ابزار اندازه گیري، از روش هاي آمار استنباطی شامل آزمون t تک متغیره، آزمون فریدمن و آزمون تحلیل واریانس چند متغیره - مانوا - استفاده شد.
