بخشی از مقاله
چکیده
در دهههای اخیر جامعه بشری تحولات بزرگی را در حوزه فناوریهای نوین به ویژه در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات و فضای تولید و تبادل اطلاعات تجربه نموده و این فناوری باعث ایجاد فرآیندی مهم و نوعی دگرگونی فرآیندی شد و به کاهش زمان ارائه خدمات، بهبود کیفیت و بالا بردن ضریب دقت، صحت و سرعت ارائه خدمات و بهطور مستقیم بر رضایت خدمات گیرندگان تأثیر بهسزایی داشته و بهعنوان یک برنامه مدون در سازمانها، شرکتها و موسسات در بخشهای مختلف صنعت گردشگری شناختهشده است.
در این تحقیق بر آن شدیم تا جایگاه و نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر تحول و توسعه در صنعت گردشگری را مورد بررسی قرار دهیم و در مقدمه به بیان ضرورت و اهمیت پژوهش پرداخته و با اتکا به مبانی نظری فرضیههای این تحقیق با اقتباس ازنظریههای معتبر مطرح گردید. تحقیق حاضر ازنظر نوع - هدف - تحقیق کاربردی و ازلحاظ جمعآوری اطلاعات در زمره تحقیقات پیمایشی - میدانی - جای میگیرد.
جامعه آماری پژوهش را تعداد 50 نفر بهصورت هدفمند از کارشناسان و خبرگان حوزه صنعت گردشکری و یا سازمانهای فعال در این عرصه که اشرافیت لازم به فناوری اطلاعات و ارتباطات را نیز دارند، تشکیل میدهد. ابزار گردآوری پرسشنامهای محققساخته متناسب با موضوع و فرضیههای اصلی و فرعی برمبنای طیف لیکرت تنظیم و پس از تأیید نهایی در ادامه با کمک نرمافزار SPSS روایی و پایایی بررسی که نتیجه - α=0/91 - بدست آمد.
برای تجزیهوتحلیل فرضیهها از آزمون T تک نمونهای بهرهگیری شد و نتیجه اینکه فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر چهار فرضیه که شامل ایجاد شغل - اشتغال-زایی - ، بالا بردن ضریب دقت، صحت و سرعت در ارائه خدمات گردشگری ، افزایش مسافرت و گردشگری، امنیت و تنوع ارایه خدمات نقش مؤثر داشته و موجب تحول، توسعه و افزایش بهرهوری در صنعت گردشگری گردیده است.
مقدمه
امروزه نقش و جایگاه فناوریهای نوین1 و در جایگاه اول آن فناوری اطلاعات و ارتباطات2 در ارائه خدمات نوین و بهموقع در تمام عرصهها اعم از اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، دینی و مذهبی، روانی و بهداشتی، فناورانه، امنیتی و انتظامی، دفاعی و نظامی، زیست محیطی، حقوق و روابط بین الملل برای آحاد جامعه از سطوح فردی، عمومی، منطقهای، ملی و فراملی غیر قابل انکار است؛ همانگونه که در بیشتر کشورهای در حال توسعه و پیشرفته جهان نحوه ارتباط مردم با سازمانهای دولتی و دولتها با مردم3، از روشهای سنتی به روشهای نوین همچون دولت الکترونیک4، تجارت الکترونیک5 و ... تغییر شکل داده است. در همین راستا، اغلب سازمانها و نهادهی دولتی و خصوصی جهت افزایش کارایی، تسریع در ارائه خدمات به هموطنان و برقراری ارتباط بهتر با آنها، توانستهاند با بهکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات تسهیلات بهینه و مناسبی را ایجاد نمایند.
صنعت گردشگری امروزه مانند سایر بخشها با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات ضمن ایجاد زمینه ارایه برخی خدمات گردشگری بهصورت الکترونیکی در کنار دولت الکترونیکی که یکی از جدیدترین نوع ارائه خدمات است میتواند به مأموریتها و وظایف اصلی در سازمانهای متولی این امر مبدل گشته تا ضمن افزایش سرعت انجام کار صحت - ضریب ایمنی - و دقت در ارائه خدمت را نیز افزایش دهد؛ و در این راستا، با الهام از دولت الکترونیکی، طرح جامع سامانههای اطلاعاتی6 و ارائه خدمات الکترونیک در دفاتر و مؤسسات خصوصی را نیز با اهداف بهبود عملکرد، بهبود کنترل و نظارت، بهبود جریان اطلاعات، بهبود اقتصادی، بهبود بهرهوری، بهبود خدمات و بهبود امنیت وارد عرصه نمود تا بتواند همگام با جامعه جهانی به ارائه خدمات باکیفیت، سریع و با ضریب ایمنی بالا بپردازد و لذا شکل جدیدی از ارائه خدمات در صنعت گردشگری را در سیاستگذاریها و تعیین راهبردها گنجانده و ساختار و فرآیند را با توجه به طراحی سیستم جدید دستخوش تغییر و تحول اساسی قرار داد.
صنعت گردشگری به عنوان یک خدمت عمومی درعینحال تخصصی نیز محسوب میشود و خدمات ملموس و غیر ملموس را در بر میگیرد، برای ارائهی بهتر این خدمات، باید تغییرات در روند گردشگری سطح جهانی را مورد بررسی قرار داد. در بررسی تطبیقی کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته عمده تغییرات مورد کاوش بستگی به پدیدهی فناوریهای نوین در جهان دارد، که ایران نیز در این مورد مستثنی نمیباشد.
کشورهای در حال توسعه در حقیقت از سود ناشی از فرصتهای به دست آمده صنعت گردشگری بهره نمیبرند و این کشورهای توسعه یافته و ثروتمند هستند که با توجه به داشتن امتیازات فناوری، بیشتر اطلاعات و خدمات گردشگری کشورهای در حال توسعه را در اختیار میگیرند و سهم بالایی از سود را به کشورهای خود باز میگردانند
رشد و توسعهی این فناوری به خصوص در سالهای اخیر، در صنعت گردشگری نقش بسیار با اهمیتی ایفا نموده، به طوری که گردشگری مجازی از بستر این فناوری ایجاد و به رونق گردشگری در سراسر جهان منجر شده است. گردشگری در دنیای امروز بستگی به همین عوامل رشد، توسعه و پیشرفت دارد و در جوامعی که به ویژه، در زمینه فناوری اطلاعاتی و ارتباطی رونق داشتهاند به طور متقابل در صنعت گردشگری نیز رونق داشته که این امر اهمیت بسیار زیاد این فناوری را در عرصه های مختلف را گویا می شود.
از دیدگاه محمدی و همکاران - 1391 - مهمترین اثر شهر اطلاعاتی، کاهش ترددهای درون شهری، سرعت در ارائهی خدمت، کاهش مشکلات زیست محیطی و امکان ارائه خدمات کاراتر و بهینه به صورت بیست و چهار ساعته و هفت روز در هفته، فارغ از محدودیت زمانی و مکانی به شهروندان از سایر مزایای این دیدگاه جدید است
گردشگری ایران به عنوان یک صنعت از ظرفیتهای بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، ایران رتبه دهم جاذبه های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبههای طبیعی را در جهان داراست
حال با این توصیف این پژوهش به دنبال آن است که تحول و توسعه در صنعت گردشگری با بهرهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات را بررسی نماید حال این سؤال مطرح میگردد که: »آیا بهرهگیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب تحول و توسعه در صنعت گردشگری میگردد؟«
در بحث اهمیت و ضرورت تحقیق باید توجه داشت که رشد سریع فناوریهای نوین در عرصه ارتباطات و اطلاعات، تحولات سریع ارتباطات و تغییرات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی و ... را شامل و موجب ایجاد زمینه رقابت در دنیا شده است. طبیعی است کشورهایی در اینگونه رقابتها موفق خواهند شد و به حیات خود ادامه خواهند داد که شرایط، مسائل و نیازمندیهای خود را متناسب با تحولات زمان بهسرعت تغییر دهند لذا انجام این پژوهش به شناخت بهتر ابعاد و مؤلفههای تأثیرپذیر صنعت گردشگری و میزان نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات را مشخص و تبیین خواهد نمود. و موانع و چالشهای موجود را بر اساس نظر خبرگان و خدمات گیرندگان شناسایی و با پیشنهاد راهکارهای مناسب مدیریتی و همچنین نحوه بهرهگیری مناسب از سامانهها که در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات ایجادشده است را به مدیران و مسئولین حوزه صنعت گردشگری پیشنهاد خواهد داد.
-1 مبانی نظری و ادبیات تحقیق
-1-1 پیشینه تحقیق
توسعه و نفوذ فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور گسترده است و بخشهای حاکمیتی و خصوصی را مجاب به تهیه، تولید و انتشار اسناد و برنامههای راهبردی و ملی حوزه خدماتی خود نموده و بخش گردشگری نیز بر همین اساس اقداماتی را در دستور کار قرار داده است، در حال حاضر اکثر کشورها و در ایران نیز بیشتر سازمانها و نهادها متولی صنعت گردشگری رسماً اسناد راهبرد گونه خود را منتشر ساختهاند.
با توجه به اهمیت موضوع تحقیق و بهمنظور آشنا شدن با ایده و نظرات دیگر صاحبنظران و آشنا شدن با روند و مشخص شدن سمتوسوی حرکت تحقیق، لازم دیده شد تا محقق با مراجعه و بررسی در بخش منابع موجود در برخی از مؤسسات، دانشگاهها، مراکز آموزش عالی و علمی سازمانها به بررسی پرداخته و در بررسی انجامشده، در تحقیقات داخلی و خارجی مواردی نزدیک به موضوع تحقیق که به برخی از ابعاد فناوری اطلاعات و تأثیرات آن در بخشهایی از صنعت گردشگری ارتباط داشته جمعآوری که به بخشی از آنها در ذیل اشاره میشود.
- برن1 و همکاران - - 2015، در مقالهای با عنوان: »تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر افزایش عملکرد ارتباطات در کانالهای گردشگری« به این اشاره دارند که افزایش رقابت باعث بهرهوری در بخش گردشگری و بهبود عملکرد کسب و کار میشود و هدف تحقیق را رابطهی مثبت بین استفاده رو به رشد از فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط واسطههای گردشگری و کارایی آنها قرار دادهاند و بیان میکنند، صنعت گردشگری در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشگام شده است.
