بخشی از مقاله
چکیده:
شهر تبلور تاریخ و اجتماعی است که در آن زندگی میکنیم. از لحاظ مفهومی شهر دوستدار کودک مکانی است که تمام ساختارهای محلی برای دستیابی به حقوق کودکان و نوجوانان در آن به خوبی هماهنگ شده باشد. هدف از این تحقیق، اول دستیابی به ضوابط و راهبردهای کاربردی در سطح محله است که با استفاده از آنها بتوان فضاهای شهری مناسب برای کودکان ایجاد کرد؛ و دوم ساماندهی کالبدیBفضایی فضاهای شهری با توجه به رویکرد شهر دوستدار کودک است. پس از مطالعهی رویکردهایی مانند شهر دوستدار کودک و رویکرد شهر پربازی نظرات صاحبنظران در این موارد مبنای کار پژوهش قرار گرفت. حاصل این تحقیق دستیابی به ضوابط و راهبردهای کاربردی در زمینهی فضاهای شهری مناسب کودکان میباشد. در نهایت با استفاده از تحلیل شهرک غرب با روش سوآت بر اساس همین ضوابط و راهبردها، طرح پیشنهادی برای ساماندهی فضایی-کالبدی شهرک غرب برای کودکان به صورت اصولی ارائه شده است . اصول طراحی منتج از این پژوهش به قرار زیر است:.1 آرام سازی ترافیکی در معابر و تقاطع ها. .2 بررسی وضعیت سطوح معابر و همسطحی مسیر آن. .3 بررسی مبلمان و امکانات شهری مناسب کودک. .4 بررسی وضعیت روشنایی معابر. .5 ارتقا فضاهای پربازی و بدین ترتیب تحقیق به هدف دوم خود نیز دست یافته است.
کلمات کلیدی: کودک، فضای شهری، شهر دوستدار کودک، شهرک غرب تهران، اصول طراحی
مقدمه
کودک شهروند نابالغی است که دوران رشد خود را میگذراند و استمراربخش حیات بشر محسوب میشود. موجودی است که پاک به دنیا میآید و چنانچه محیط برای رشد فکری و جسمی سالم او مهیا باشد نهالی تنومند میشود که به بار مینشیند و اگر در محیط، چنین دستاوردی برای او فراهم نشود جز تباهی چیزی را در پی نخواهد داشت. کودک آیندهساز جامعه است، پس نیاز است برای داشتن فردایی بهتر، امروز به نیازهایش توجه شود تا در محیط بهتری پرورش داده شود. همین موضوع سبب شد تا توجه به نیازهای کودک در محیط شهری به عنوان زیر مجموعهای از نیازهای اساسی انسان در دوران کودکی مورد توجه قرار گیرد.
پس از مطالعهی مقدماتی پیرامون موضوع مشخص شد، توجه به کودک در شهرسازی را میتوان در توجه به شهرسازی انسانی ریشهیابی کرد. لازم است برای کودک به عنوان قشر کمتوان و وابستهی اجتماع، علاوه بر توجه به اصول شهرسازی انسانگرا یا انسانی، تمهیدات خاص او نیز در نظر گرفته شود و بر این اساس پس از مطالعهی رویکردهایی مانند شهر دوستدار کودک و رویکرد شهر پربازی نظرات صاحبنظران در این موارد مبنای کار پژوهش قرار گرفت. ازلحاظ مفهومی شهر دوستدار کودک مکانی است که تمام ساختارهای محلی برای دستیابی به حقوق کودکان و نوجوانان در آن به خوبی هماهنگ شده است و حضور و مشارکت فعال کودکان و نوجوانان در فرآیندهای برنامهریزی، اجرا در سطح خانواده و اجتماع محلی تضمین شده است.
-1 سوال، فرضیه و روش تحقیق
تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که از نظر کودکان، شهر دلخواه آتها چگونه شهری است و چه ویژگیهایی دارد؟ و همچنین ساماندهی کالبدیBفضایی فضاهای شهری با توجه به رویکرد شهر دوستدار کودک به چه صورت می تواند تحقق یابد؟ این سوال از یک فرض اساسی نشات می گیرد که عبارت است از اینکه بر اساس دیدگاه های موجود در مورد شهر دوستدار کودک می توان با مشارکت خود کودکان شهر دلخواه آنان را طراحی کرد که از شاخص های طراحی مورد نظر کودکان به وجود آمده باشد. روش تحقیق در این پژوهش از نوع نظری-کاربردی است و در بخشهای مختلف آن از روشهای توصیفی، تحلیلی- مقایسهای و تحلیل سوآت استفاده شده است. برای پاسخ به سوال های تحقیق در یک نمونهی موردی - شهرک غرب - ، فضاهای شهری بخشی از شهرک غرب تهران مورد مطالعه قرار گرفته است . نظرسنجی از کودکان در دو قالب نقاشی کشیدن و جانمایی فضاهای شهری توسط کودکان انجام شده است.
چارچوب اصلی جمعآوری دادهها مبتنی بر پیمایش میدانی است، در این پژوهش سعی شده تا از مشاهده و تصویر ذهنی - نقاشی و پازل جانمایی - برای پژوهش میدانی استفاده شود. با توجه به اینکه دورهی کودکی را میتوان به چندین بخش تقسیم کرد، کودکان در هر سنی قادر به خواندن و یا درک بعضی از مطالب به صورت کامل نیستند، لذا در این پژوهش سعی شده برای مشارکت و در نظر گرفتن نظریات این رده سنی، از آنها خواسته شود تا با کشیدن نقاشی توقعات خود را در مورد محلهی دلخواهشان بیان نمایند و هم چنین در نقاشی دیگری آنچه را که در محلهشان دوست ندارند، نشان دهند. همچنین برای جانمایی فضاهای شهری و شناخت نظریات کودک از آنها خواستیم تا با نوشتن فضاهای شهری بر روی یکسری قطعات پازل از پیش تهیه شده آنها را در کنار هم به صورتی که دوست دارند قرار دهند و علت آن را بازگو نمایند.
-2 مبانی نظری
دوران کودکی بهترین زمینه را برای تعالی شخصیتی، تربیتی، میل بیشتر به زندگی جمعی و تشریک مساعی انسان را مهیا میسازد. توجه به ایجاد محیطی مناسب برای رشد کودک و آشنایی با نیازها و سرشت فطری او که در دوران کودکی به آن نیازمند است، زمینه رشد درست شخصیتی و تربیتی اورا به عنوان نسل سالم فردا، فراهم میآورد. شهری که به کودکان خود توجه نکند، به نسل گذشته، موجود و آینده خود توجه نکرده است - شیعه، 1385، ص. - 8-7
