بخشی از مقاله
چکیده
در فرایندهای مدیریت دانش، نمایش و کسب دانش یکی از اجزای اصلی است. یکی از ابزارهای مفید برای نمایش و آشکار ساختن دانش در سرتاسر سازمان نقشهی دانش است. نقشهی دانش نقش مهمی در ایجاد، یادگیری، و انتشار دانش ایفا می کند. در این پژوهش که در یکی از صنایع کشتی سازی دفاعی به صورت پژوهشی عملی انجام گرفته است سعی در تدوین مدلی بومی به منظور پیاده سازی نقشه دانش بوده است. در ابتدا در این پژوهش با بررسی ادبیات موضوع 9 مدل از انواع نقشهی دانش شناسایی شده است، سپس 7 منبع دانش که میتوان دانش سازمان را در آنها یافت مشخص نموده است. در این پژوهش مدل مفهومی که تلفیقی از انواع مختلف نقشههای دانش که در برگیرنده ی تمامی منابع دانش موجود در سازمان باشد طراحی گردیده است. این مدل برمبنای چهار بخش اصلی بنا شده است که عبارتند از: مدل تعالی دفاعی - DQA - ، فرایندهای سیستمی سازمان، فرایندهای مرتبط با پروژه ی ساخت در سازمان و مستندات پروژهها. همچنین الگویی کاربردی به منظور پیادهسازی نقشهی دانش بر مبنای مدل تلفیقی، در 9 گام ارائه شده است که قابلیت اجرا در صنایع دفاعی دیگر را نیز تا حدود زیادی دارا میباشد.
مقدمه
در اقتصاد نوین، منبع اصلی اقتصاد، دیگر سرمایه، نیروی کار با منابع طبیعی نیست بلکه دانش است. پیتر دراکر عبارت کار دانشی را در اوایل دههی 1960 ابداع کرد؛ اما مدیران، به تازگی، اهمیت دانش به عنوان منبع مهمی که باید همانند سایر منابع از جمله گردش پول، منابع انسانی یا مواد خام اداره شود پی بردهاند. دراکر به صراحت بیان کرده است ارزشمند ترین داراییهای سازمانها در قرن بیست و یکم، دانشگران و دانش آنهاست . - Druker, 1993 - امروزه عوامل سنتی تولید یعنی زمین، نیروی کار و سرمایه، در مقایسه با دانش، در درجهی دوم اهمیت قرار گرفتهاند و دانش، عامل اصلی در اقتصاد نوین است - سهرابی و دارمی، . - 1389 فنآوری، سهم بازار و محصول، عامل مزیت رقابتیاند، اما همهی اینها موقتیاند زیرا رقبا میتوانند آنرا کپی و تقلید کنند. تنها دانش قابل تقلید نیست که آن هم به دلیل وابستگی آن به زمینه1 است. به علاوه انتقال و انتشار دانش ضمنی مشکل است . - Tiwana, 1999 - زاک - 2002 - 2 دربارهی تاثیر رقابتی دانش چنین گفته است: "رقبا برای کسب دانشی مشابه مجبورند خود را درگیر تجربهای مشابه سازند، اما اخذ دانش از طریق تجربه، زمانبر است. به علاوه رقبا در سرمایهگذاری بیشتر برای افزایش یادگیری خود نیز محدودیت دارند".
مدیریت دانش شیوهی نوین سازماندهی و تسهیم منابع فکری منابع خلاقیت سازمان است. همچنین تلاش برای یافتن، سازماندهی و تامین دسترسی نظاممند به سرمایهی فکری سازمان و اشاعهی فرهنگ یادگیری مستمر و تسهیم دانش است تا فعالیتهای سازمان بر دانش موجود سازمان بنا شود. سرمایهی فکری سازمان، مجموعهی اطلاعات، تجربیات، ادراک، ارتباطات، فرایندها، ابتکارات و کشفیات آن است. سیستم مدیریت دانش توسعه یافته، نه فقط فرایندهای اخذ و ذخیرهی دانش و سازماندهی آن برای دسترسی آسان را در بر می گیرد بلکه شیوههای تولید دانش جدید از طریق یادگیری و تسهیم دانش در سازمان را نیز شامل میشود. فناوری اطلاعات برای حل این مسئلهی پیچیده، به تنهایی، کافی نیست و امروزه هدف نهایی سیستمهای فناوری اطلاعات، پشتیبانی مدیریت و ارتقای دانش سازمانی است - سهرابی و دارمی، . - 1389 یکی از ضعفهای عمده ی مدیریت دانش که امروزه در دنیای کسبوکار و همچنین مجامع علمی در مورد آن بحث شده است، فقدان ابزار و روشی جدید به منظور بهبود خلق، تسهیم و بکارگیری دانش در سطح فردی، تیمی و سازمانی است . - Eppler, 2001 - این پژوهش در مورد یک نوع از ابزارهای جدید مدیریت دانش به نام نقشهی دانش بحث میکند. این ایده شامل نمایش محیط پیرامون در یک قالب گرافیکی برای بهبود عمل در یک قلمروی خاص است. توسط ساخت یک ساختار دانش بصری، بررسی دانش از زوایای گوناگون ممکن خواهد شد. بنابراین، یک نقشهی دانش باید به فرد، یک تیم یا یک واحد سازمانی در درک و استفادهی دانش موجود در سازمان یاری رساند. محیط ذهنیای که از طریق این ابزار به صورت نقشه در میآید غالباً از تخصص و تجارب مستند و فرایندها و رویههای استخراج شده و رسمی تشکیل می شود. این شامل دانش بی واسطه به شکل افراد - متخصص - ، فرایندها، و کاربردها و تجارب به شکل درسهای آموخته شده از پروژهها، و دانش واقعی به شکل اسناد و پایگاه های داده - که میتواند به نویسنده ارجاع داده شود تا در صورت نیاز از او در زمینهی یافتههایشان درخواست کمک شود - میشود.
