مقاله تدوین راهبرد پدافند غیرعامل درحوزه انرژی کشوربا رویکرد مدیریت بحران در زیر ساخت ها

بخشی از مقاله

*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***

تدوین راهبرد پدافند غیرعامل درحوزه انرژي کشوربا رویکرد مدیریت بحران در زیر ساخت ها

چکیده :
مطالعه وبررسی تاریخ ضایعات وخسارات ناشی از جنگها از جمله جنگ تحمیلی و منازعات و مناقشات ناهمطراز دهه اخیر، نشانگر این واقعیت است که با شناخت و رعایت اصول پدافند غیر عامل میتوان با صرف هزینههاي کم از بروز صدمات و خسارات هنگفت به مراکز حیاتی وحساس ممانعت نمود.
این پژوهش با موضوع" تدوین راهبرد پدافند غیر عامل در حوزه انرژي کشور" تلاش کرده است، با تدوین راهبردهاي لازم و ارائه آن به مسئولین ذیربط، مبانی عملی پدافند غیر عامل در حوزه انرژي کشور را استحکام بخشیده، از یک سو، گامی در جهت نیل به توسعه پایدار این حوزه و در سوي دیگر ارتقاء بازدارندگی بردارد.
در این پژوهش بر اساس ادبیات تحقیق و نتایج حاصل از مصاحبههاي اولیه، عوامل محیط داخلی(نقاط قوت و ضعف) و عوامل محیط خارجی(فرصتها و تهدیدها)، پرسشنامه طراحی گردید و به روش دلفی2 در اختیار خبرگان مسائل راهبردي قرار داده شد. درادامه با بهرهگیري از ماتریس 3SWOT، موقعیت راهبردي این حوزه از منظر پدافند غیر عامل، تعیین و با استفاده از جدول 4QSPM و استخراج جذابیت راهبردهاي تدوین شده، اولویت هریک از این راهبردها تعیین گردید.
نتایج حاصله که شامل بستهاي از راهبردهاي پیشنهادي است، سعی دارد تا سطح اقدامات مربوط به پدافند غیر عامل در حوزه انرژي کشور را از موقعیت تدافعی فعلی به موقعیت تهاجمی مطلوب رهنمون گرداند. در چنین شرایطی حوزه انرژي کشور قادر خواهد بود تا در شرایط بحرانی ناشی از جنگ، ضمن ارتقاء سطح آسیب ناپذیري مراکز و تأسیسات حیاتی و تقلیل آسیبپذیري مراکز و تأسیسات حساس، حفظ و توسعهي پایداري را در امور مربوط به تولید، انتفال، توزیع و صدور حاملهاي انرژي در سطح کشور تحقق بخشیده نهایتاًو بازدارندگی در مقابل تهدیدها را موجب گردد.
واژگان کلیدي: پدافند غیر عامل، انرژي، ایمن سازي، پایدار سازي، بازدارندگی

مقدمه:
در گذر چندین هزار سال تمدن بشري، کره خاکی، تنها 268 سال از تاریخ خود را بدون جنگ و مناقشه سپري کرده است و تنها طی 45 سال (از سال 1945 تا (1990 در کل کرهي زمین فقط 3 هفته بدون جنگ بوده است. قرن بیستم، یا قرن ملقب به اتم و اطلاعات و ارتباطات، با بروز بیش از 220 جنگ، شاهد بیش از 200 میلیون تلفات انسانی بوده است. (نشریه پدافند غیرعامل، (1 :1381
در چند سال اخیر نیز، در حریم مرزهاي میهن اسلامی، شاهد وقوع 4 جنگ مهم منطقهاي با هدایت، رهبري و در راستاي اهداف راهبردي آمریکا در مهار، محاصره، تهدید، تضعیف و براندازي نظام جمهوري اسلامی ایران و همچنین شاهد وجود و وقوع طیف گستردهاي از کانونهاي تولید تهدید، بحران و ارعاب به صورت بالقوه و بالفعل در پیرامون کشور بودهایم.
در جمهوري اسلامی ایران، بدون شک تحقق و حفظ رهآوردها و دستاوردهاي انقلاب اسلامی، نیازمند دفاعی همه جانبه و توجه به طیف وسیعی از اقدامات و مؤلفههاي قدرت ملی بصورت عامل و غیرعامل میباشد و علاوه بر ابعاد نظامی، سایر ابعاد دفاعی، همچون دفاع غیرنظامی و دفاع غیرعامل را نیز میطلبد. چرا که قوهي قهریه و دفاع نظامی در واقع آخرین راهبرد و راهکار براي دفاع از یک کشور محسوب میشود ؛ لذا طرح، تصمیم و تدبیر دفاع غیرعامل در سایر حوزهها و مؤلفههاي قدرت ملی همچون عرصهي سیاسی، اقتصادي، اجتماعی، فرهنگی، علمی و... نیز باید به جد در کلیهي سطوح از تکنیکی و تاکتیکی تا راهبري و راهبردي، مورد توجه و تأکید و در دستور کار مسئولین و متولیان امر قرار گیرد.
از آنجا که تدوین راهبرد پدافند غیر عامل در حوزه انرژي کشورضروري به نظر می رسد، محققین این پروژه تحقیقی، بر آن شدند تا با اجراي پژوهش حاضر، نسبت به تدوین و ارائه راهبرد پدافند غیر عامل در حوزه انرژي کشور اقدام نمایند.

بخش اول: کلیات طرح تحقیق: -1 بیان مساله:
کشور جمهوري اسلامی ایران به دلیل داشتن موقعیت خاص ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک در سطح منطقهاي و جهانی، همواره در معرض تهدیدات ناخواستهاي قرار داشته و دارد. برابر قرائن موجود در حال حاضر اصلیترین و عمدهترین تهدید مفروض براي کشور ایران، ایالات متحده امریکا و همپیمانان منطقهاي و بینالمللی این کشور میباشند، لذا موضوع امنیت و دفاع در مقابل این تهدید مفروض، یک دستور کار دایمی و همیشگی براي کشور جمهوري اسلامی ایران میباشد.
با توجه به تجارب کشورهایی که در چند دهه اخیر با قدرتهاي بزرگ از جمله ایالات متحده امریکا، جنگ و درگیري داشتهاند از جمله کره شمالی، کشورهاي حوزه بالکان و عراق ، لزوم توجه به دفاع بهینه را که ترکیب و تلفیقی از پدافند عامل و غیرعامل میباشد را بر همگان روشن ساخت.
در حال حاضر و در خصوص مسائل مربوط به پدافند غیر عامل در حوزه انرژي کشور، مشکلاتی به شرح زیر موجود میباشد:
1( وجود راهکارهاي موردي غیرسیستمی و غیرمنسجم شرکتها، نهادها و سازمانهاي مختلف حوزه انرژي کشور در زمینه پدافند غیرعامل.
(2 فقدان درك واحد از مفهوم تهدید، ماهیت، شدت و دامنهي تهدید و راهکارهاي مقابله با آن در این حوزه. (3 عدم تناسب بین سطح و مقیاس تهدید با توان دفاع عامل کشور.
لذا دغدغهي محقق عبارت بوده است از:

لزوم تدوین راهبرد جامع پدافند غیرعامل در حوزه انرژي، در زمان جنگ و وقوع بحران. -2 اهمیت و ضرورت مساله:
توجه به دفاع غیرعامل در مقابل تهدیدات و تقلیل خسارات ناشی از حملات نیروي نظامی مهاجم امري بسیار مهم و ضروري است و باید جهت جلوگیري از آسیبپذیريهاي اقتصادي، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و امنیت مراکز و تأسیسات حیاتی و حساس به دفاع غیرعامل روي آورد.

با توجه به موقعیت جغرافیائی کشور نوع و شکل مرزها، استقرار تأسیسات و منابع حیاتی و آسیبپذیر بودن این منابع و همچنین عدم برقراري توازن میان تهدید و سیستمهاي دفاع عامل در کشور، بیش از پیش اهمیت پرداختن به این مسئله را روشن میسازد. با قبول این واقعیت که در حال حاضر سامانه پدافندي (عامل و غیرعامل) در کشور، با مشکلات عدیدهاي مواجه بوده و میباشد، لذا ضرورت پرداختن به این موضوع راکاملاً آشکار و توجیه پذیر میسازد.

با توجه به آسیبپذیريهاي کشور در حوزه انرژي و در مقابل تهدید مفروض، دستیابی به یک ارتباط منطقی بین میزان آسیبپذیريهاي مذکور و بومی سازي پدافند غیرعامل از طریق انجام یک تحقیق علمی (و با توجه به نیاز کمیتهي دائمی پدافند غیرعامل کشور) ضروري است.

-3 اهداف تحقیق :
کلی 3-1 هدف (اصلی):

دستیابی به راهبرد پدافند غیرعامل کشور در حوزه انرژي با رویکرد مدیریت بحران در زیر ساخت ها.

3-2 اهداف جزیی (فرعی):
(1 دستیابی به پایداري در تولید، انتقال، توزیع و صادرات حاملهاي انرژي کشور. (2 تحقق آسیب ناپذیري در مراکزحیاتی و کاهش آسیبپذیري در مراکز حساس. (3 تکمیل و پشتیبانی از اقدامات مربوط به پدافند عامل در حوزه انرژي.

(4 دستیابی به بازدارندگی در مقابل تهدیدات. -4 پیشینهي تحقیق:

در راستاي موضوع تحقیق حاضر و با بررسیهاي به عمل آمده در حوزه انرژي، اقدامات متولیان انرژي کشور در زمینه پدافند غیرعامل بارویکرد حفظ زیر ساخت هاي حیاتی کشور به شرح ذیل عنوان شده؛ ولی اقدامات عملی در این خصوص به نتایج ملموسی منجر نگردیده است.

1( برنامهریزي و سرمایهگذاري در امر تحقیق و توسعه صنعت نفت، گاز، آب و برق به منظور ارتقاء سطح قابلیت اطمینان و مقاومت این صنایع.
(2 توسعه راهبردها به منظور تقلیل آسیبپذیريها در امور زیر بنایی.
(3 توسعه و گسترش خطوط راهنما و راهبردي براي برنامههاي امنیت فیزیکی.
(4 توسعه راهبردي اقدامات به منظور بازسازي قابلیتها و تواناییهاي سیستمها و تأسیسات مجزا.

5( توسعه یک سیستم به منظور مکانیابی، پراکندهسازي و توزیع زیر ساخت هاي حیاتی صنعت در راستاي پشتیبانی از اقدامات و فعالیتهاي واکنشی و بازیابی.
-5 سؤالات تحقیق :
5-1 سؤال اصلی: راهبرد پدافند غیرعامل کشور در جهت توسعهي پایداري حوزه انرژي چیست؟

5-2 سؤالات فرعی:

5-2-1 راهبرد پدافند غیرعامل کشور براي ایمنسازي زیر ساخت ها در حوزه انرژي چیست؟

5-2-2 راهبرد پدافند غیرعامل کشور براي پایدارسازي زیر ساخت ها در حوزه انرژي چیست؟
5-2-3 راهبرد پدافند غیرعامل کشور براي کاهش آسیبپذیري زیر ساخت ها در حوزه انرژي چیست؟
-6 نوع و روش تحقیق:

این تحقیق با توجه به ماهیت ویژگیهاي اهداف و سؤالات از نوع: کاربردي- توسعهاي و روش تحقیق: موردي – زمینهاي میباشد.

-7 جامعهي آماري:
در این پژوهش جامعه آماري شامل نخبگان و صاحبنظران، متخصصان و کارشناسان، مراجع قانونی، نهادها، سازمانها، مؤسسات، دانشگاهها و مراکز علمی- پژوهشی ذیربط کشور در حوزة انرژي می باشند که بر اساس مدارك قابل دسترس نسبت به انتخاب آنها اقدام شده که توزیع آنها نیز به شرح ذیل میباشد :

ردیف مشخصات اعضاي جامعه آماري تعداد

1 نخبگان وصاحب نظران مرتبط با حوزة انرژي 10 نفر

2 اساتید برجسته دانشگاه ها و مراکز پژوهشی مرتبط با حوزة انرژي 20 نفر

3 صاحبنظران شاغل در مراجع قانونی مرتبط با حوزة انرژي 10 نفر

4 خبرگان حوزه مسائل راهبردي کشور 20 نفر

جمع 60 نفر

-8 تعیین حجم نمونه عادلآذر و مومنی((71:1383 به منظور برآورد حجم نمونه براي جامعه پژوهشی محدود، فرمول زیر را توصیه کردهاند.

چون متغیرهاي اصلی از نوع کیفی بوده و میانگین پذیر نمیباشد، لذا براي تعیین اندازه نمونه از این فرمول که نسبت موفقیت ( ( P نا میده میشود استفاده میکنیم.

Α برابر سطح خطا می باشد که مقدار آن 0/5 بوده و با مراجعه به جدول z مقدار برابر 1/6 تعیین میگردد.

P برآورد نسبت در جامعه است و از آنجا که در این جامعه مقدار آن مشخص نمی باشد لذا براي اینکه حجم نمونه در
حداکثر حالت ممکنه محاسبه گردد، مقدار آن برابر 0/5 در نظر گرفته میشود.
d میزان دقت برآورد یا اشتباه مجاز بوده ومقدار آن 0.08 در تظر گرفته شده است.

بنابراین، حجم نمونه برابر 38 نفردر نظر گرفته میشود. -9 روش نمونه گیري :

از آنجا که اعضاي جامعه آماري تحقیق حاضر در سطوح مختلف توزیع شدهاند ، لذا براي انتخاب نمونهها (به نحوي که معرف جامعه آماري باشند)، از روش نمونهگیري تصادفی - طبقهاي استفاده گردید.
-10 روش گردآوري اطلاعات:
الف) روش کتابخانهاي (بررسی اسناد و مدارك – آرشیو، کتاب و اینترنت)

ب) روش میدانی (مشاهده و پرسشنامه) -11متغیرهاي تحقیق:
متغیر مستقل: پدافند غیرعامل متغیر وابسته: توسعهي پایداري در حوزه انرژي
-13روش تحلیل دادهها:
از روش دلفی و ماتریس SWOT جهت تحلیل دادهها با رویکرد توصیفی- تحلیلی استفاده میشود.

بخش دوم :ادبیات نظري تحقیق: -1 مفاهیم:
1-1 واژگان موضوع:
(1 انواع انرژي (انرژي فسیلی، انرژي حاصل از آب و برق) (2 ایمنسازي1
(3 پراکندگی2
(4 مکانیابی3
(5 بحران انرژي4
6) انرژىهاي نو5
(7 مقاومسازي ساختمانها و تأسیسات6
(8 بحران انرژي7
(9 همتاسازي8
انواع انرژى:

٥- انرژي خورشیدي، انرژي باد، انرژي زیست توده، انرژي هیدروژنی، انرژي پیل سوختی، انرژي زمین گرمایی، انرژي الکتریکی، انرژي جذر
و مد، انرژي فناوري انتقال بار الکتریکی صاعقه، انرژي گاز مصنوعی، انرژي انتقال برق بدون سیم (از سطح ماه).
این انرژىها در اشکال متنوع خورشیدي، بادي، الکتریکی، زیست توده، زمینگرمائی، امواج، هیدروژنی، نفت مصنوعی، گاز مصنوعی اشتقاقیافته از ذغال سنگ، گاز طبیعی مایع1 لایه هاى رسی نفتی2 و شنهاى قیراندود میتوانند در اختیار گرفته شوند. Fawwas Elkarmi and Mustafa) ،(27: 1993
انرژى خورشیدى:
این نوع انرژى در ضمن محدودیتهاى خاص خود، بهصورت رایگان و اتمامناپذیر و همراه با کمترین میزان آلودگی میتواند در دسترس قرار گیرد. از جمله محدودیت هاى مربوط به آن تأثیر عامل عرض جغرافیائی، وجود روزهاى ابرى و
کاهش قدرت تشعشع خورشید در سطح زمین است.(( Philip - Filner 1977. P.30
انرژى زمینگرمائی:

این انرژى نامحدود با حرارت ناشی از فعالیت آتشفشانها مرتبط است و در نواحی پرحرارت ژئولوژیکی یافت میشود.

درجه حرارت ماگما در مواردى به بیش از 500 درجه فارنهایت میرسد. انرژى زمینگرمائی براى نخستین بار در سال 1890 در شهر بوئیس3 آیداهو جهت تأمین آب گرم به کار گرفته شد.((. J.partick Muffler 1982. p.470
انرژى باد:
انرژى که از باد حاصل میشودمعمولاً به صورتهاى انرژى جنبشی، انتقالی و نوسانات مکانیکی کاربرد دارد.(
( Windmill Brings 1979.P.16

انرژى زیست توده:
افزایش قیمت نفت و کمبود فضاى آزاد جهت رهاسازى زباله، باعث استفاده از این نوع انرژى در اروپا شد. هر پوند زباله
جامد بهطور متوسط معادل BTU500 انرژى که برابر 10 درصد ارزش گرمائی زغالسنگ است، تولید میکند.(

(.E.Milton Wilson and Harvey 1978. P.493

انرژى الکتریکی:
سوخت نیروگاههاى برق از طریق توربین بخار و به وسیله انرژى فسیلی، مواد رادیواکتیو و آب تأمین میشود. استفاده از نیروى آب به دلیل پرشدن دریاچه سدها و خطر خشکسالی و همچنین مقررات زیستمحیطی تا حدى با محدودیت روبهرو است.((Wheeler & muller .1986.P.279
فنĤوري انتقال بار الکتریکی صاعقه:

انتقال بار بوسیله سیستم برقگیر میلهاي از روشهاي سنتی براي مقابله با صاعقه است که از زمان فرانکلین4 مورد استفاده بوده و براساس هدایت بار الکتریکی صاعقه به زمین عمل مینماید.(( http: //www.platts.com/ water

ایمنسازي:
کلیه اقدامات سختافزاري و نرمافزاري در جهت در امان ماندن از تهدیدات سیاسی، اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی، نظامی و زیست محیطی که به صورت فردي یا گروهی به اجرا در میآید. (نشریه پدافند غیرعامل. ستاد کل نیروهاي مسلح،(25 :1381
همتاسازي:

مجموعه اقداماتی که منتج به دستیابی به جایگزین متناظر جهت بهرهگیري در زمان و مکان مناسب گردد ( فکر ، ایده ، اقدامات ، تجهیزات ، نفرات ، ...) (نشریه پدافند غیرعامل. ستاد کل نیروهاي مسلح،(26 :1381

پراکندگی:
عبارت است از گسترش، باز و پخش نمودن و تمرکز زدایی نیروها، تجهیزات، تأسیسات یا فعالیتهاي مرتبط با انرژي به طوري که مجموعهاي از آنها هدف واحدي را تشکیل ندهند و باعث کاهش آسیبپذیري در برابر اقدامات دشمن گردد.( آیین نامه رزمی اف ام 34 ارتش امریکا)
مکانیابی:
در موضع پدافند غیر عامل اگرچه با توجه به توسعه فناوري در تسلیحات امروز انتخاب عرصههاي ایمن به طور مطلق امکانپذیر نیست لیکن در انتخاب نقاط براي ایجاد تأسیسات و ساختمانها میتوان عرصههاينسبتاً ایمن را انتخاب کرد به نحوي که دشمن براي شناسایی و هدفگیري با مشکل مواجه شده و ناچار باشد هزینهها و مخاطرات بیشتري را بپذیرد. (نشریه پدافند غیرعامل. ستاد کل نیروهاي مسلح،(29 :1381

مقاومسازي ساختمانها و تأسیسات:
مجموعه اقداماتی است که آسیبهاي محتمل به ساختمانها و تأسیسات را به حداقل میرساند و علاوه بر این که در قالب اقداماتی اجرایی نسبت به ساختمانها و تأسیسات موجود امکانپذیر است در قالب دستورالعملها و مقررات فنی در طرحهاي آینده نیز کاربرد دارد. (نشریه پدافند غیرعامل. ستاد کل نیروهاي مسلح،(27 :1381
بحران انرژي:

نتش ناشی از کاهش تولید، توزیع یا فروش انواع انرژي مورد نیاز در سطح ملی، منطقهاي و بینالمللی، ناشی از جنگ، تحریمها، عملیات خرابکاري یا تروریستی که اثرات قابل ملاحظهاي بر امنیت ملی، منطقهاي یا بینالمللی بگذارد. (نشریه پدافند غیرعامل. ستاد کل نیروهاي مسلح،(24 :1381
تعریف 1-2 مفهومی متغیرها:
1-2-1 پدافند غیرعامل:1

به مجموعه اقداماتی که مستلزم بکارگیري جنگافزار نبوده و با اجراي آن میتوان از وارد شدن خسارات به تجهیزات و تأسیسات حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی و تلفات انسانی جلوگیري نموده و یا میزان این خسارات و تلفات را به حداقل ممکن کاهش داد، اطلاق میگردد. (نشریه پدافند غیرعامل. ستاد کل نیروهاي مسلح،(20 :1381
1-2-2پدافند غیرعامل در حوزه انرژي:

به مجموعه اقدامات، اصول و تدابیري اطلاق میشود که در برابر تهدیدات نظامی دشمن، بحرانهاي سیاسی و اجتماعی و بلایاي طبیعی، علاوه بر کاهش آسیبپذیري و خسارات به زیرساختهاي انرژي، موجب تداوم تولید انرژي گردیده و تأسیسات حیاتی و نقاط حساس از حداقل انرژي محروم نگردند.
1-2-3 توسعه پایداري :
توسعه پایداري عبارتست از: حفظ و ارتقاء آسیب ناپذیري یا حداقل آسیب پذیري، قابلیت تداوم فعالیت، اداره، حفظ و حراست اززیر ساخت هاي حیاتی و حساس بخشهاي تولید، انتقال، توزیع و صادرات حوزه انرژي، درشرایط بحرانی ناشی از جنگ بوده و کلیه اقدامات مربوط به ایمن سازي، پایدارسازي و کاهش آسیبپذیري را شامل میشود.

-2 مبانی نظري موضوع:

2-1 تحولات تاریخی جنگ:
جنگهاي نسل اول :

شامل جنگهاي دوره تاریخی از پیدایش بشر تا اختراع سلاحهاي گرم و متکی بر سلاحهاي سرد میشود .
جنگهاي نسل دوم :
شامل جنگهاي دوره تاریخی اختراع و بکارگیري سلاحهاي گرم تا زمان ورود ماشین به عرصه نبرد میشود .
جنگهاي نسل سوم :
یا جنگهاي مکانیزه با اختراع و بکارگیري ماشینهاي جنگی و توسعه عرصه نبرد به هوا و زیردریا شروع و تا دوره معاصر ادامه داشته است . (عامریون، ( 28 :1385
جنگهاي نسل چهارم :

تاکید بر جنگ نرم شامل :

1. جنگ و اشراف اطلاعاتی ( اعمال سلطه اطلاعاتی )
2. جنگ روانی تبلیغاتی

3. جنگ سایبري
4. جنگ فرهنگی و روانی (عامریون ،( 30 :1385
2-2 ویژگیهاي عمومی محیط جنگ آینده : (عامریون ،( 30 –:1385

(1 قدرت جنگ دورایستا و هوشمند .

(2 دقت ، هوشمندي و قدرت تخریب بالا در تسلیحات . (3 توان انهدام اهداف در عمق جغرافیایی کشور .
(4 عملیات بر اساس اطلاعات و سرعت تبادل آن . (5 اشراف اطلاعاتی کامل بر اهداف حیاتی .
(6 اولویت در اهداف سیاسی ، استراتژیک. (7 غیر تناوبی و ائتلافی بودن جنگ .
(8 غیرخطی بودن درگیري ها و سیالیت منطقه نبرد . (9 در زمان منقبض اما در مکان بسیط هستند . (10 تبدیل مراکز زیرساختی به اهداف حیاتی .
2-3 گونهشناسی تهدیدات

"بر سر ماهیت یا سرشت تهدیدات نیز اختلاف نظر گستردهاي حاکم است."(تریف، (47: 1383

چنان که تریف و همکارانش اظهار داشتهاند، به دلیل پیچیدگی تهدید و تنوع آن تلقیها از امنیت نیز تفاوت یافته و شاهد ظهور طیف متنوعی از مکاتب امنیتی میباشیم. بدیهی است که هر دسته از این تهدیدات در مقام مدیریت تابع اصول و ضوابط خاص میباشند.(افتخاري، (161: 1385

نظر به عدم اجماع در خصوص معیارهاي اصلی در تهدیدات، مهمترین شاخصهایی که تا کنون مورد توجه قرار گرفتهاند، باید مورد طرح و بررسی واقع شوند.(تاجیک، (94: 1379

تقسیم بندي تهدیدات با توجه به بعد، رایجترین رویکرد در تقسیمبندي را شکل میدهد که در آن، عامل تهدید با توجه به حوزهاي که تهدید در آن عمل مینماید، مورد شناسایی قرار میگیرد. باري بوزان از چهار گونه اصلی تهدیدات به شرح زیر سخن گفته است: (باري بوزان، (142: 1378 -1 تهدیدات سیاسی