بخشی از مقاله
چکیده
پیشرفت و توسعه گردشگری روستایی با شناسایی و اعمال معیارهای موثر بر فرایند برنامه ریزی و مدیریت روستاهای هدف گردشگری، مسیر مناسبی جهت تحقق اهداف اجتماعی و اقتصادی پیشرفت در مناطق روستایی کشور را فراهم می آورد. در همین راستا در این بررسی برای شناسایی و تدوین معیارهای گزینش روستاهای هدف گردشگری در مقیاس ملی از روش جمع آوری معیارهای موثر و اولویت بندی آنها بر اساس روش دلفی استفاده شد.
در این مطالعه در ابتدا 8 گروه معیار محیطی، گردشگری، کالبدی- زیرساختی، اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، طراحی، معماری و مدیریتی انتخاب گردید و در ادامه برای هر کدام از گروه معیارهای اصلی و زیر معیارهای هر معیار اصلی مشخص شد. 24 معیار اصلی و 89 زیر معیار در این فرایند مورد توجه قرار گرفته است.
نتایج دلفی برای گروه معیار ها نشان داد در فرایند روستاهای هدف گردشگری گروه معیارهای گردشگری، محیطی، فرهنگی- اجتماعی، کالبدی- زیرساختی، معماری، اقتصادی، طراحی و مدیریتی به ترتیب دارای اولویت 1 تا 8 هستند.
بررسی میزان تأثیرگزاری معیارهای اصلی در فرایند برنامه ریزی و گزینش روستاهای هدف گردشگری نشان داد 11 درصد معیارها میزان تأثیرگزاری بسیار زیاد، 14 درصد تأثیرگزاری زیاد، 28 درصد تأثیرگزاری متوسط و 53 درصد دارای تأثیرگزاری اندکی هستند. نتاج نشان داد 61 درصد زیر معیارهای گروه معیارهای گردشگری، محیطی و فرهنگی-اجتماعی دارای تأثیرگزاری بسیار بالا هستند. این مطالعه دستورالعمل مناسبی برای برنامه ریزی پیشرفت گردشگری روستایی از طریق دخالت معیارهای تأثیرگزار بر این فرانید خواهد بود.
مقدمه
از شکل های رایج گردشگری در دنیا، بازدید از مناطق و جاذبه های روستایی است. در واقع عرصه هایی روستایی ترکیبی از جاذبه های متنوع گردشگری را در خود در بر می گیرند. جاذبه های فرهنگی- تاریخی، معیشتی- اقتصادی و طبیعی جاذبه های غالب گردشگری در مناطق روستایی که هر یک به زیر مجموعه های مختلفی قابل تقسیم بندی است. در همین راستا فرانید انتخاب روستاهای مستعد مدیریت گردشگری را به عنوان برنامه ریزی روستاهای هدف گردشگری تعریف می کنند.
توسعه گردشگری در مناطق مستعد روستایی یکی از ابزارهای قدرتمند توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی است.بدین منوال و در چارچوب طرحهای آمایشی اعم از ملی، منطقهای و محلی، گردشگری و صنعت توریسم به عنوان یکی از ابزار و مولفههای مهم توسعه و محرومیتزدایی در سکونتگاههای انسانی روستاییبه شمار می رود. کاملاً آشکار است که منابع تفرجگاهی غالباً بر پایه قابلیتها و امکانات طبیعی موجود در هر منطقه پایهریزی گردیده و بدیهی است که در چنین شرایطی، حفظ و پویایی این منابع به منظور بهرهوری مداوم از آنها و نیز ارائه حد قابل قبولی از یک تجربه تفریحی به مراجعه کنندگان امری کاملاً ضروری است
ایران از جمله کشورهایی است که به علت داشتن پتانسیل های طبیعی، تاریخی و فرهنگی، همواره مورد توجه گردشگران نقاط مختلف دنیا قرار داشته است که این عامل شرایط مساعدی را برای بهره برداری و توسعه زیرساختهای گردشگری فراهم میسازد
برای انتخاب مناطق مناسب گردشگری در سطح دنیا از معیارهای مختلفی استفاده میشود که بدیهی است معیارهای ارائه شده توسط سازمانهای ذیربط جهانی فقط در سطح یک رهنمود کلی قابل استفادهاند و باید با توجه به ویژگیهای طبیعی و انسانی هر کشور از حالت عام خارج شده و با شرایط خاص هر منطقه تطبیق یابد
در همین راستا در این مطالعه به بررسی معیارهای مناسب برنامه ریزی جهت انتخاب روستاهای هدف گردشگری در کشور پرداخته شد.
-2 روش بررسی
در این مطالعه جهت مشخص نمودن معیارهای ملی گزینش روستاهای هدف گردشگری از روش تحلیل کتابخانه ای بهره گرفته شد. در مرحله اول با در نظر گرفتن تجارب خارجی و داخلی در مطالعات مختلف - Bhattacharya & :Tsai, 2010 :Fletcher,2001 :Kumari ,2004 سپاسی و همکاران، :1388 دانه کار و محمودی، - 1392 ، گروه معیارها، معیارهای اصلی و زیر معیارهای موثر دسته بندی شد. در مرحله دوم معیارهای مختلف در هر گروه معیار با استفاده از روش دلفی اولویت بندی شد . - Hatzichristos & Giaoutzi, 2006 - در این راستا از نظرات 18 محقق و کارشناس خبره گردشگری بهره گرفته شد. در مرحله آخر بر اساس نتایج دلفی، میزان تأثیرگذاری معیارهای و زیر معیارها در هر گروه معیار مورد بررسی قرار گرفته است.
نتایج
شناسایی و طبقه بندی معیارها
با توجه به تعریف، اهداف و کارکردهای روستاهای هدف گردشگری، برای گزینش روستاهای دارای پتانسیل برای هدف گردشگری در کشور 8 گروه معیار گردشگری، محیطی، کالبدی- زیرساختی، اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی، طراحی، معماری و مدیریتی در نظر گرفته شد. 24 معیار اصلی، 89 زیر معیار در این فرایند مورد توجه قرار گرفته است - جدول. - 1 در شکل 1 فراوانی زیرمعیارها در هر گروه معیار آمده است. در جدول 2 معیارهای اصلی و زیر معیارهای هر گروه معیار به همراه وضعیت مدیریتی هر معیار اصلی به صورت نمایش قابلیت یا محدود معیار ارائه گردیده است.
جدول:1 تعداد معیارهای اصلی و زیر معیارها
