بخشی از مقاله
چکیده
چگونگی توسعه شهری مشهد با توجه به اهمیت ملی و بینالمللی آن، ازجمله مسائلی است که نگاه ویژه- ای را برای تدوین راهبرد و برنامهریزی در این زمینه طلب مینماید. هدف از این پژوهش بهطورکلی اولویتبندی راهبردهای توسعه شهری در شهر مشهد است. روش پژوهش توصیفی/ تحلیلی با ماهیتی قیاسی، برگرفته از نگرش سیستمی میباشد؛ روش جمعآوری اطلاعات کتابخانهای/ اسنادی و پیمایشی بوده که از 46 پرسشنامه باز - کارشناسان - استفاده شده است.
ابزار مورداستفاده در این پژوهش، تکنیکSWOTمیباشد و برای اولویتبندی راهبردها نیز از مدل ANP استفادهشده است که جهت وزن دهی به معیارها و زیر معیارها نیز از 32 پرسشنامه متخصصان به روش میانگینگیری بهره برده شده است. در این پژوهش مشخص گردید که در شهر مشهد، زمینهسازی برای جذب هرچه بیشتر گردشگر و توریست داخلی و خارجی و فراهم کردن زمینه طولانی شدن مدت اقامت توریست و گردشگران در شهر مشهد بوده و مربوط به استراتژیهای رقابتی میباشد که با امتیاز 0/15 اولویت اول را به خود اختصاص داده است.
-1 مقدمه
برنامه استراتژی توسعه شهری نخستین بار در سال 1999 میلادی توسط ائتلاف شهرها کلید خورد. این برنامه پاسخی بود به اهمیت فزاینده شهرها و تغییراتی که در تئوری و عمل برنامهریزی رخ داد. مدل راهبرد توسعه شهری CDS که توسط بانک جهانی و سازمان ائتلاف شهرها برای شهرهای کشورهای توسعهنیافته، بهعنوان مکملی برای طرحهای شهری توصیهشده که در دهه اخیر با استقبال گسترده ای از سوی این کشورها روبرو بوده است.
رشد و تحول سریع شهرها در قرن اخیر و به خصوص در چند دهه اخیر باعث رواج طرح ریزیهای مختلف برای شهرهای جهان گردید. به دنبال تغییر و دگرگونی در اوضاع اجتماعی و اقتصادی جهان و همچنین تحولات صنعتی و گسترش خدمات، شهرهای ایران نیز از دهه1300 به بعد رشد سریعی را به خود پذیرفتند. - Cities Alliance, 2006: 3 -
در ایران گرچه رشد و توسعه شهری با تأخیر شروع گردید، اما با همان مشکلاتی روبروست که کشورهای غربی با آن در گیر بودهاند .
نمود مسائل و مشکلات شهری از دهه1340 به بعد در کشور و ناهنجاریهای ناشی از نظام شهرنشینی، منجر به سلسله اقداماتی در چارچوب برنامه ریزی شهری گردید که الگوی طرحهای جامع سرلوحه این برنامه ریزیها بوده است. از شروع تهیه طرحهای شهری در ایران حدود چهار دهه میگذرد؛ تهیه و اجرای طرحهای شهری در ایران بر پایه مبانی نظری الگوی - گدسی - شناخت/ تحلیل/ طرح استوار است
امروزه کاهش فقر یکی از بروندادهای ملموس ومحتمل راهبرد توسعه شهری محسوب میگردد.از زمان شروع اینگونه برنامهها ، یک تولید ثانویه CDS توأم با تمرکز بیشتر بر مقوله فقر صورت گرفت که تأکید فزاینده ای را بر کاستن از فقر نشان میداد. بانک جهانی شهرهای پایدار را شهرهایی میداند که :
-1 قابل زندگی هستند
-2 رقابتی هستند
-3 بانکی هستند
-4 خوب مدیریت و اداره میشوند
اصول فوق چهار رکن اساسی CDS را تشکیل میدهند
شهرمذهبی مشهد به عنوان دومین شهر مذهبی جهان و دومین شهر ایران و با نقش و عملکرد فرهنگی/ مذهبی و اهمیت ارتباطی و تجاری در سطح ملی و فراملی ، تا آغاز قرن حاضر بافت قدیمی و حالت سنتی خود را حفظ کرده بود، این امر در حالی است که مطالعات میدانی و کتابخانهای نشان میدهد شهر مشهد در چند دهه اخیر به طور بی رویهای رشد داشته و طی سی ساله اخیر به یک شهر با رشد ناموزون و نامتعادل تبدیل شده است
جمعیت این شهر در دوره 1335- 90 با رشدی معادل 8/1 درصد از 240,000 نفر به 2,772,287 نفر افزایش یافته است، در این دوره همزمان با افزایش جمعیت، کالبد شهر نیز به طور بی رویهای، با گسترش متوسط سالانه معادل 10,3 درصد از 7800 هکتار به 30000 هکتار رسیده است
همان گونه که در شکل زیر نیز مشاهده میشود بیشترین میزان رشد سالانه جمعیت و مساحت شهر طی دهههای 1345-1365 بوده است و بعد از آن این میزان رشد کاهش یافته است. این در حالی است که این رشد سریع جمعیت و مساحت در دهههای اخیر، سازمان فضایی آن را در هم شکسته و شهری که تا چند دهه پیش در فضایی محدود، ارگانیک و منسجم شکل گرفته و با برج و بارو در فضایی کالبدی سخت محصور بود، امروزه گسترش زیادی یافته و گرفتار ساختاری متخلخل و ناموزون است.
